แดนนิพพาน "โมทนาทุกดวงจิตถึงซึ่งแดนนิพพาน"
ชื่อกระทู้:
วันมาฆบูชา
[สั่งพิมพ์]
โดย:
Czasis
เวลา:
2014-2-10 14:44
ชื่อกระทู้:
วันมาฆบูชา
วันมาฆบูชา
) M7 t, ~. L/ E% n3 }4 P
& ~' x, Z8 }- S( S1 u+ F
6 ]! R: ^8 P1 v8 `! |
1 W0 d- V" y+ `8 h
ความหมายวันมาฆบูชา
$ S7 t. y. M* ?. |+ `1 ~
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
2 z. H5 }) j7 l) w$ c+ J
& R" y* [0 Y+ l5 r
ความสำคัญวันมาฆบูชา
8 e1 b, d* X) m: v$ O
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
`6 [# R$ d' s0 g% h! _
# ~5 S. N5 |, W; @9 ~) w
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
' O0 t5 M9 Q0 M3 P
3 {5 B1 D) i( r. j. D- D
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
. t R' ^- R/ V2 V
+ l% m `6 H( i5 J+ d/ z2 g
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
) J$ X1 H p- x. ^- X
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
8 S7 l' x7 M" g8 x3 W. { o
7 O3 G1 Y& u" v) y1 |0 |
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า
วันจาตุรงคสันนิบาต
; O6 g( @; ^, ~. X
% K$ I: b; n* o% l4 |, ~7 q
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
- t+ g: X' L. R2 B3 P' K. O
1 J1 i3 U. K) a, u% B
"จาตุร"
แปลว่า ๔
" S# t' J; Z" }2 O" {) e" p- y/ [
"องค์"
แปลว่า ส่วน
) u( K% t: z" o
"สันนิบาต"
แปลว่า ประชุม
, [& }0 q, z3 V
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔"
กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
3 s' w# k- S) r) K
E) P! P. j4 H2 H8 b, w( C
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
# Z7 C B/ C% h; ?( |
6 F4 J1 R& \1 e1 E! t6 v
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
; F, r$ v: _& T+ C. n. ^' K
8 X/ F* n5 V6 F$ s0 i9 X5 ~6 P
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
( r* a- ~: _8 g
; x9 K( O% l; P- |7 v
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
& x+ O% |! S2 r" i' a J7 x
, z( G7 z( u. i" @+ ], Y
ประวัติวันมาฆบูชา
- j( ~/ }8 B+ s( C) Y# I0 v
7 m3 d6 a5 E u1 S
มูลเหตุ
3 x/ m- w- x4 I, q: ~* ]8 ^1 f
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
5 v' s9 ?7 c- Q# s* O Q. `" Q( [2 P
3 j, Z: F1 | u) r
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
' Z ^( F# a( {) g: W
; R* @$ I2 H" ^/ ~; X
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
( N+ O6 I4 c$ E2 G4 q% h5 p
- O) G+ M( V* [5 @
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
& P: }1 `# \' }- f/ ~
5 x$ C; m: @+ g- n
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
2 c+ _3 d ^4 w ]* u
/ b! u: S% V8 N
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
% |, Q% E, z5 r' d1 N0 i
( j4 K" N! }6 {4 _- I
6 V8 c/ X$ _% s. e3 W
+ X; a$ u9 s0 W0 ?/ g( `
โอวาทปาฏิโมกข์
$ `( }3 E* j5 D5 _7 N8 x
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
8 p) d8 I9 I$ R: k
- t0 Y) a, ?, z9 C O
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
4 l* `8 O. E* U e% m( V1 _
' @& m9 e' Q* @+ F
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
, M3 _1 Y- ]3 x) u1 w4 P
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
$ ?6 b: a1 z& g* [5 P
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
4 c! u0 I4 r4 J, z# p6 [. X/ R
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
* B' d% Q7 ]! e+ [. D4 ?. I6 H
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
1 p @3 X5 z5 C, L
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
& U$ x+ p' Q) `
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
- |* e; ~/ ~0 b1 Y8 J" a
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
" O1 E' d3 k2 H3 s6 X8 Q
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
1 A/ ~1 k; l% Y! p
: k$ l0 @% I3 k3 U! K
แปล :
การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
. `. a! V! a+ L8 W9 m& W2 q, D
. [8 \, W- K7 l3 v+ c/ N! e
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
" D. z; p! \* Z0 M/ |
! f/ x$ g" _9 T) o) e
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
5 X h$ k' [3 J* \' u6 C P
! h9 q1 J$ a- B! x% l% k
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
& i, V3 a+ K/ c: @1 e/ F; C; E
. V$ k/ t3 Q! w$ J$ [( {
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
! ]: _6 _! }4 ]$ D# P% D _
( m h8 p) c# y- \2 `5 n2 ]
ภายในบริเวณที่ตั้งของ
"กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร"
ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
8 p4 X z$ D, ?% D
/ w& }" ? x: p/ I) H
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
0 p6 F3 X, |8 a3 @# v+ e
' @( R: d" K5 i% D- E) ~. s
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
, ~- u" M$ @+ V( M/ o1 P
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
- o) T. T' D1 E/ H1 c" b
2 F! Y$ G" l# R0 o0 H( S( N2 \- \
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
0 |8 R! w. v- {6 [0 m& f( |
: ?: W6 N" K/ J" P# K
: D/ n& g# _; v2 U$ ?4 x
. Y4 K5 s# |* L8 @% f
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
; s2 M N7 S0 O O7 n9 z5 _$ W
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
2 `! g! a1 }8 s5 _/ ?; ?: e
8 `8 t2 Q [% Q! J# }
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
3 b5 Q" X% Y* Q, V! ]" p
4 O9 W& ^9 s; z
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
5 e7 Q1 y% g' }0 t9 [
# t: r5 y5 P' a0 t; Y" m2 d
วันมาฆบูชา
7 K" i' c( @" y/ B2 E" V+ H) x
- v8 J& y- }8 ]) E$ g
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
& G5 ], G1 s0 e: Q0 B; y, k
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
$ o/ w4 n0 l/ [, \$ w i
9 [: V; U- l- m. h$ j! H- Y( v/ D
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
\* s0 E. e! u! h0 R5 {
- `# F- M$ O4 z4 O9 l0 I3 h
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
" P: ~& @1 l1 e" t' A) k
9 t! h, W& m) K; w% Z+ X
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
) z1 O: X5 Y0 h2 A. ]0 Z$ f+ C- ~
- W o- u% d$ o/ m7 |6 [
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
" y9 }$ X2 @ S' u+ q
# p( B+ f7 Q, t0 M; Y( v c
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
+ }* u, }# N# Z2 Q3 A/ b# _
- H8 s9 ~6 S! q: h9 R6 r0 ?
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
0 v5 v: z7 s% s6 E6 R, ? H. X
3 M5 C; [0 ~% v( y
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
0 C* m/ ~- r! h, B1 V( Q: C8 j
5 A) k0 ]- n* |/ G i2 n2 K, T
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
9 b. r; p) g% S9 o3 X
1 _5 L/ o+ h* w) S, G3 X2 i) x
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
4 R/ C- b8 n( t( S+ L/ C4 g
( b) M( p8 h' ^3 j
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
: \: j# u a b
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
5 K5 E% z& e d# X9 f
" n' T# Q: ]" x% E# p8 } b7 a$ ]" X
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
g0 O b% d8 M" U4 @$ c
) X, _$ [$ m( i, A& R1 b
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
# V4 j# Z+ v9 C: s
2 v7 G( V. Y* P: p
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
0 J% \0 w1 l6 g' X- z
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
2 T/ O$ i' M9 d2 g; G
6 h% h: e. W$ X( z
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
{" r- } S/ R) p
1 B% t# B4 C' U' Z$ V* Z& S
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
. k. V0 s0 M% ]4 V* _
, v0 F2 L& m! S! j
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
% Z' F: \. [+ k8 }
0 r6 v- s, s' C1 J4 Z( K- H6 h
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
& l2 d* ~/ P, s% e9 p- L
) Q* U, W5 P$ D2 W6 }
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
2 a$ g7 ]) w. \3 t W( F
3 [% N8 I& ]7 p8 x) H
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
$ ?3 o, q0 B; k, j+ H1 O
$ s7 G: N; w. G
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
6 @' m9 j" @! l3 {" c
% L) x; D n, U# [/ G
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
# s' \4 I# Y! `* z- ?; u
9 S% w- W* D% {, o4 s# C8 l
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
9 I: J* P0 y t* z
4 i7 R4 W, n: l& S4 [8 y K& o
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
# \7 P6 @: X: ?; ^ p! m5 d
) S N6 m7 \" K" y* p% T/ m
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
) V) }/ m. u9 B- b
0 b1 L" }& x$ n1 Y( q& o
ขอบคุณข้อมูลจาก :
dhammathai.org,วิกิพีเดีย
+ p6 D- c6 \* U; \1 G ?( I" E6 J
& l( v9 A, T4 e/ O) J
7 ~4 h4 k+ C( ]# x! M2 L0 a5 |7 D: |2 e9 Q
1 n; n; Q, j0 S7 }7 b* Z% a/ a
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
3 N+ T& ^+ L' G% v* R3 C5 _$ s7 _& l. Y$ E
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
! F4 b$ X0 n) d$ @
; G# c6 r, \. R2 k1 b" g: G
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
; {/ B" M n* [% b1 C+ @0 N
2 I4 E: t6 Q$ O
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
: r6 {; [, G9 E
( j; j2 B% G% @- G% b- O
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
' K0 {; l# L+ N: ?$ p' j
: g+ \0 T, }6 t) @( \; W+ \
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
% \* `, X* d" z- t
p# P O. l5 G0 g9 p( {3 w* g/ f) I
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
. ^! ?1 e0 m& j" @# b# o. `: Y4 @
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
, ~9 g: ?3 G6 i1 C
. j# `' I! J% ^% j) o2 [
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
9 |! B5 p6 [' [) F# c5 M
- H1 W# V% R5 M$ C- k: u5 ]
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
: s2 ~) l; s; H' h+ U: P) ?' f
- O% d* V/ O T( c- [* O2 Q
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
" `- K- g) A0 C' K
6 r+ k, I' `$ _/ C& O& @2 [' e
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
3 Y$ @4 c, m6 `1 i4 @
4 Z! }9 K" v: }' I' G/ X
* E7 r8 ~" x* L( j3 y7 }; S7 E
n P0 z* N4 }! ~5 h7 G
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
. }+ F) l4 h1 {9 @$ C% G9 V
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
6 C1 |+ Z, X6 T" S" y2 K
6 d4 ?4 N# }6 @; \3 u+ G* v
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
- K+ E {9 k: m# k6 d- g
/ d4 L0 \* [* J& ~/ N
หลักการ ๓
$ [! c3 X k: W
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
4 T$ s1 y1 H+ O0 X; F8 R4 i5 A3 ]
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
/ D: G4 q) p0 Z
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
4 Z: w0 S i% U
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
/ c4 a- Q6 j: Y8 L9 c
9 a* l/ V# P! M+ ^3 L9 I& ^; F
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
r# e2 f; N7 |4 J5 j, ^1 c" E
1 h( R/ r9 _3 B* z1 }6 \* f7 M2 d
ความดีทางกาย
ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
& ]$ }; D g y7 U
การทำความดีทางวาจา
ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
7 X, _; E! n* j5 s/ N
การทำความดีทางใจ
ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
* h$ n1 H0 d3 B
3 Z$ @" Q# Y' s6 J
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
$ F8 @* P! v8 z9 P
0 e1 A5 n j/ d4 v" x! ^
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
0 e1 l1 [& Z- a" Z e5 g
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
2 U s$ A" z$ V) ?! A! K: ~; h
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
' V( |, c- r# t8 e2 c* i
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
# n$ b2 b! k2 ?- i
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
/ b- z9 ~) J* X! P0 i
% t5 F# i& u4 B- h' ~8 d6 s, @
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
- L a0 V& A5 j# ]* p0 ^1 s
5 g A* |2 M3 K6 @' Z( g% x
อุดมการณ์ ๔
* I7 C3 ^- {6 Z! i; x
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
- n U- t5 O7 p7 j& Y+ C1 @
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
# O5 I8 s# S& Q
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
* [8 N2 q- f. Q( L
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
3 }; U5 l: L" |3 t+ P: ~, N
- ?* z# e. z1 q+ u+ b
วิธีการ ๖
2 F7 k; S) m. M2 B3 r
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
8 j/ |4 E8 n) c( W5 v) U
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
- n; L( g! W7 f- P6 z; c: C
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
, W+ U" Q- S" H, [ D7 H, W
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
+ i( X, Y0 |+ [, F; V1 F1 P
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
1 ?& k! X! O* H: Z8 d9 j) A
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
! D) t4 V7 L% g/ @1 |
ภาพที่ดี
' q- i" I4 ^9 k1 o+ K. v. v
/ G7 D9 l4 u9 ^' a1 u: H
ขอบคุณข้อมูลจาก :
dhammajak.net/budday/maka.php
% m2 y) H! t6 v: J( Z! |6 B1 F
& B7 y: ~' u4 K# Z
ที่มา :
http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/
ยินดีต้อนรับสู่ แดนนิพพาน "โมทนาทุกดวงจิตถึงซึ่งแดนนิพพาน" (http://dannipparn.com/)
Powered by Discuz! X1.5