วิหารธรรม วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) มีพระพุทธมหาจักรพรรดิ์ ศรีอริยหริภุญชัย เป็นพระประธานประจำวัด
พระอาจารย์ขันธ์ สิริจันโธ พระสงฆ์ผู้ดูแลและบูรณะ วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) 
ประวัติพระอาจารย์ขันธ์ สิริจันโธ
พระสงฆ์ผู้ดูแลและบูรณะ วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว)
พระอาจารย์ขันธ์ สิริจันโธ ถือกำเนิดที่จังหวัดเลย แต่มาโตที่จังหวัดลพบุรี ตอนอายุ ๗ ขวบ ได้พบพระอาจารย์บุญตา วิสุทธสีโล วัดคลองเกตุ ตำบลคลองเกตุ อำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี ซึ่งท่านเมตตาพระอาจารย์ขันธ์ในวัยเด็กมาก โดยทุกวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ หลวงปู่บุญตาท่านสอนให้ทำสมาธิ วิปัสสนา พระกรรมฐาน สอนให้รู้บุญรู้บาป สอนให้รู้ทางธรรม ทำอยู่อย่างนี้หลายปี จนพระอาจารย์ขันธ์ศรัทธาในพระพุทธศาสนา และศรัทธาหลวงปู่บุญตามาก
หลวงปู่บุญตา ท่านเคยเล่าให้ฟังว่า ท่านเดินทางมาจากจังหวัดอุบลราชธานี เป็นศิษย์หลวงปู่เสาร์ กันตสีโล อยู่กับหลวงปู่เสาร์ ๕ พรรษา ก็ได้ลาหลวงปู่เสาร์เพื่อหาโมกขธรรม (ธุดงค์) ในที่สุดท่านก็มาเจอกับหลวงปู่มั่น ที่วัดเจดีย์หลวง จังหวัดเชียงใหม่ ในสมัยนั้น อยู่ฟังธรรมกับหลวงปู่มั่น จนมีความเข้าใจเรื่องการประพฤติปฏิบัติ ก็ลาหลวงปู่มั่นเพื่อธุดงค์ต่อไปจนถึงจังหวัดลพบุรี และได้ปฏิบัติธรรมที่วัดคลองเกตุ อำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี จนกระทั่งปี ๒๔๔๕ ท่านได้มรณภาพลงด้วยวัยชรา สิริอายุรวม ๙๓ ปี ๒ เดือน ซึ่งนำความโศกเศร้ามายังศิษยานุศิษย์ทุกคน รวมทั้งพระอาจารย์ขันธ์ สิริจันโธ ซึ่งหลวงปู่ให้ความเมตตาเป็นพิเศษ
หลวงปู่บุญตา เคยบอกกับพระอาจารย์ขันธ์ว่า “ให้ตั้งใจปฏิบัติสวดมนต์ภาวนา และถือธุดงค์เป็นควัตร ถ้าไปสร้างวัดที่ไหน อย่าไปติดในทรัพย์ของญาติโยม ให้นำทรัพย์นั้นไปสร้างบุญให้โยมเขา โยมจะได้พ้นทุกข์กัน” พระอาจารย์ขันธ์ ก็ได้ยึดคำสอนดังกล่าวเป็นสรณะ ยึดมั่นถือปฏิบัติเป็นกิจวัตร โดยธุดงค์รอนแรมไปยังจังหวัดต่างๆ และตั้งใจสวดมนต์ภาวนาเรื่อยมา
กระทั่งปี พ.ศ.๒๕๔๒ พระอาจารย์ขันธ์ได้ธุดงค์มาถึงวัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) จังหวัดลำพูน ซึ่งขณะนั้นวัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) รกร้างมาก พระอาจารย์ขันธ์ ได้เห็นถึงความรกร้างว่างเปล่าของวัดแห่งนี้ จึงอธิษฐานจิตกับพระบาท และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่วัดแห่งนี้ “ถ้าข้าพเจ้ามีบุญวาสนาบารมี จะมาปลูกสร้างถาวรวัตถุ และนำพาญาติโยมสร้างบุญสร้างกุศลที่วัดแห่งนี้” อธิษฐานแล้วก็ได้ธุดงค์จากไป เนื่องจากในขณะนั้นยังแสวงหาโมกขธรรมอยู่
ตั้งแต่ปี ๒๕๔๒ ที่ได้ธุดงค์จากวัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) ไป กระทั่งในปี พ.ศ.๒๕๕๒ (รวม ๑๐ ปี) ได้มีนิมิตถึงวัดแห่งนี้ “ท่านยังรออยู่” พระอาจารย์ขันธ์จึงเดินทางมายังวัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) อีกครั้ง ในวันที่ ๒ มิถุนายน ๒๕๕๒ และได้ถางป่าที่รกร้าง เก็บกวาดใบไม้เก่าใหม่ที่ทับถมมานาน เพราะรกร้างมาหลายปี ปฏิบัติอยู่ได้ ๑ อาทิตย์
ในขณะที่ถางป่าอยู่เพลินๆ ก็มีศรัทธา ครอบครัววีระเดชะ, ดาบตำรวจสมเดช ได้เข้ามาพร้อมกับครอบครัวของ โยมเฮียน้อย ซึ่งเป็นเจ้าของบริษัทโชคไพศาล ได้มาปวารณากับพระอาจารย์ขันธ์ว่า “จะชวนพรรคพวกมาทอดผ้าป่า เพื่อบูรณะสร้างวัดแห่งนี้” หลังจากนั้น ก็ได้บูรณะสร้างศาลาหลังใหญ่จนแล้วเสร็จ ต่อมามี คุณตาชาญชัย ได้มาถวายกระเบื้องหลังคา และกระเบื้องรอบนอก รวมทั้งหินทราย ค่าแรงคนงาน จนศาลาหลังใหญ่แล้วเสร็จภายใน ๓ เดือน
เมื่อสายธารบุญเริ่มเกิด ก็มีการสานต่อบุญอย่างต่อเนื่อง เริ่มจากครอบครัวของคุณณัฐนันท์ โสภิณธนเศรษฐ คุณจินตนา ครอบครัวสัตยานุวงค์ ครอบครัวพฤฒิพรธานี (คุณจุ๋ม) มาสร้างองค์เทพถวายพร้อมฐาน จนต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๕๓ ได้มีคณะศิษย์ที่เป็นทนายความอยู่จังหวัดเชียงใหม่, ร้อยเอกสุรินทร์ ไพสันต์, คุณอัม พร้อมครอบครัวและคณะศิษย์ มาร่วมสร้างองค์อินทร์ และมีคณะศิษย์หลวงตาม้า มาสร้างพระมหาจักรพรรดิถวาย
ต่อมา มีพระสงฆ์มาประจำพรรษากับพระอาจารย์ขันธ์ ดังนั้นพระอาจารย์ขันธ์ จึงได้สร้างกุฏิสำหรับพระสงฆ์เพื่อประจำพรรษาอีก ๒ หลัง โดยได้รับโมทนาบุญจาก คุณตาชาญชัย, น้องแมคและเพื่อน มาสร้างกุฏิจนแล้วเสร็จ ต่อมา บริษัท ปตท. จำกัด ได้มาร่วมทำบุญ โดยการสร้างห้องน้ำให้วัด ๓ ห้อง อย่างไรก็ตาม ก็ยังคงไม่เพียงพอสำหรับรองรับคนบุญ เมื่อต้นปี พ.ศ.๒๔๕๔ พลอากาศตรีเกษมศักดิ์ เอมเอี่ยม และครอบครัว พร้อมเพื่อนทหาร ได้มาสร้างห้องน้ำเพิ่มอีก ๖ ห้อง และคุณตาเกษม เจ้าของไร่สวนเกษม พร้อมครอบครัว ก็ได้มาสร้างห้องน้ำเพิ่มอีก ๒ ห้อง เพื่ออำนวยความสะดวกสำหรับคนมาทำบุญได้เป็นอย่างดี
เนื่องจากวัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) อยู่ในเขตพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ และเป็นป่าที่อยู่ในสภาพสมบูรณ์ หากการเดินทางมายังวัดค่อนข้างลำบาก คุณธนกร และคุณพ่อ ดาบตำรวจองอาจ นพฤทธิ์ จึงได้นำปัจจัยมาสร้างถนนจากถนนทางหลวงมายังหน้าวัด เป็นระยะทาง ๔.๕ กิโลเมตร และได้รับการบอกบุญมาจากบริษัทการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค นำผ้าป่ามาทอดถวาย และมีโครงการจะเดินสายไฟฟ้าถาวรให้วัดต่อไป และปัจจุบัน พลอากาศตรีเกษมศักดิ์ เอมเอี่ยม และครอบครัว กำลังดำเนินการสร้างที่พักสำหรับญาติโยมที่จะมาปฏิบัติธรรมอีกด้วย
คำอธิษฐานจิตของพระอาจารย์ขันธ์ กับรอยฝ่าพระบาท และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของวัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) “...จะมาปลูกสร้างถาวรวัตถุ และนำพาญาติโยมสร้างบุญสร้างกุศลที่วัดแห่งนี้” ..เริ่มเห็นผลเป็นรูปธรรม.. มีคนบุญมาร่วมกันบูรณะและสร้างถาวรวัตถุให้วัดหลากหลาย อาทิเช่น “บ้านเจ้าที่ คุณตาทอง-คุณยายเงิน” ซึ่งพระอาจารย์ขันธ์ตั้งใจที่จะสร้างให้เป็นแหล่งศึกษาสำหรับเยาวชน โดยจะถ่ายทอดศิลปวัฒนธรรม ความเป็นอยู่ของคนในสมัยโบราณ ให้คนรุ่นหลังได้เห็นและเรียนรู้จากอดีต โดยจะมีรูปปั้นจำลองเกวียน วัว ควาย กองฟาง อยู่บริเวณบ้านเจ้าที่ ก็ได้รับน้ำใจจาก ครอบครัวณัฐนันท์ โสภิธนเศรษฐี และเพื่อนจากกรุงเทพฯ มาร่วมสร้าง
ปัจจุบัน...วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) กำลังอยู่ระหว่างการก่อสร้าง “ศาลาปฏิบัติธรรม” เพื่อนำใช้เป็นสถานที่ในการปฏิบัติธรรมและนั่งสมาธิ ตลอดจนเพื่อใช้เป็นสถานที่ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา สร้างผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ เพื่อเป็นพุทธศาสนิกชนที่ดีต่อไป
เมื่อวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๕๕ พระอาจารย์ขันธ์ ได้รับประทานพระบรมสารีริกธาตุ และพระพุทธรูปพระนามว่า “พระพุทธอัมรินทรรัตนบพิตร” เพื่อนำประจำศาลาปฏิบัติธรรม จากสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ทั้งนี้คาดว่าศาลาปฏิบัติธรรมจะสร้างแล้วเสร็จในปลายปี ๒๕๕๕
วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) ตั้งอยู่ที่ตำบลศรีบัวบาน อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ซึ่งอยู่ในเขตพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแม่ธิ-แม่ตีบ ปัจจุบันได้รับมอบใบอนุญาตให้เป็น “พุทธอุทยานสงฆ์” จากรัฐมนตรีกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ ฯพณฯ สุวิทย์ คุณกิตติ โดยการประสานงานของหัวหน้าอติเทพผ่านท่านอธิบดีกรมป่าไม้
...และในอนาคตอันใกล้นี้ วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) มีโครงการที่จะนำองค์พระแม่จามเทวีขึ้นประดิษฐานบนแท่น ใกล้กับองค์พระเจ้าทันใจ และจะทำการบูรณะพระพุทธรูปและศาลาที่มีการก่อสร้างไว้แล้วบริเวณพื้นที่ด้านใต้ของวัด เพื่อพัฒนาเป็นสถานปฏิบัติธรรมของคนที่มาทำบุญต่อไป
ในการนี้ จึงขอบอกบุญ และเชิญชวนผู้ใจบุญทุกท่านร่วมทำบุญสร้างถาวรวัตถุเพื่อเป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา สังฆบูชา และร่วมปฏิบัติธรรมด้วยกัน ที่วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว) จังหวัดลำพูน
...ขอความสุข ความเจริญ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ปฏิภาณ ธนสมบัติ จงบังเกิดแก่ทุกคนที่มีใจเป็นกุศล มาร่วมทำบุญ ทำสมาธิ และบูรณะวัดแห่งนี้ โดยทั่วกัน ...โมทนาสาธุ...
----------------------
(แหล่งที่มา : หนังสือตำนานรอยพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว). หน้า ๑๗-๒๓.)
ศาลา ด้านหน้ามณฑปครอบรอยพระพุทธบาท วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว)
ศาลาบำเพ็ญบุญ วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว)
กุฏิสงฆ์ วัดพระพุทธบาทหริภุญชัย (ห้วยทรายขาว)
