มณฑปครอบรอยพระพุทธบาท อยู่ด้านหลังพระพุทธรูปประธาน ภายในวิหารครอบรอยพระพุทธบาท วัดพระบาท โดยสร้างรอยพระพุทธบาทจำลองครอบรอยพระพุทธบาทจริงที่กล่าวไว้ในตำนานซึ่งสถิตอยู่เบื้องล่าง ได้ทราบว่าครูบาเจ้าศรีวิชัยคิดจะยกพระบาทจริงไว้ข้างบนแต่ทำไม่สำเร็จค่ะ
รอยพระพุทธบาทจำลองครอบรอยพระพุทธบาทจริง ประดิษฐานภายใน วิหารครอบรอยพระพุทธบาท วัดพระบาท ค่ะ
ประวัติรอยพระพุทธบาทวัดพระบาท
(แหล่งที่มา : พระชัยวัฒน์ อชิโต สำนักงานธัมมวิโมกข์วัดท่าซุง จ.อุทัยธานี. (๒๕๔๙, ๑ มกราคม). ตามรอยพระพุทธบาท ฉบับรวมเล่ม ๑ (พิมพ์ครั้งที่ ๑). กรุงเทพฯ : เยลโล่การพิมพ์, ๒๗๖.)
ในสมัยพุทธกาล เมื่อครั้งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จออกไปโปรดสัตว์พร้อมด้วยพระอรหันต์เผยแผ่พระพุทธศาสนามาทางทิศบูรพานั้น ได้ผ่านป่าเขาลำเนาไพรหมู่บ้านต่างๆ จำนวนมากมายหลายทางจนนับไม่ถ้วน ครั้งผ่านมาทางแว่นแคว้นแห่งหนึ่งก็ปรากฏมียักษ์อยู่ตนหนึ่งขัดขวางการเผยแพร่พุทธศาสนาของพระพุทธเจ้า และได้ขับไล่พระองค์มาผ่านมาทางป่าบ้านพระบาทจนถึงบริเวณป่าม่อนจำศีล ก็มาทันกันที่ที่พระพุทธเจ้าประทับอยู่บนวัดม่อนจำศีล ท่ามกลางพระอรหันต์ทรงเห็นว่ายักษ์ตนนั้นน่าจะหยุดทำเช่นนั้นเสียทีจึงให้ยักษ์ตนนั้นเข้าเฝ้า
พระพุทธเจ้าทรงมีพระอานุภาพมาก เมื่อยักษ์ตนนั้นได้เข้าเฝ้าและฟังธรรมจากพระพุทธเจ้าเกิดอัศจรรย์ใจตนเองจึงก้มลงกราบแทบพระบาทด้วยความเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า จึงขอบำเพ็ญศีลภาวนาที่ม่อนจำศีล พระพุทธเจ้าผู้เป็นโวหารโกศล ได้กล่าวคำใดไว้คำนั้นย่อมเป็นจริงแท้ไม่แปรผันมีคนเชื่อตามเอง สัตว์จะมีอัธยาศัยอย่างใดก็ตามย่อมนำเอาคำสั่งสอนของพระองค์ไปใช้ได้ทั้งนั้น ครั้นเวลาล่วงเลยไปไม่นานยักษ์ตนนั้นตายลง และได้มาตายที่ม่อนปู่ยักษ์ อันอยู่ไม่ไกลจากม่อนจำศีลมากนัก
ในกาลต่อมาได้มีผู้พบรอยพระพุทธบาทและรอยเท้ายักษ์บริเวณวัดพระบาท ชาวบ้านช่วยกันสร้างวัดขึ้นโดยสร้างวิหารคร่อมรอยพระพุทธบาท เพื่อให้ยกสูงขึ้นเป็นที่เคารพสักการะของพุทธศาสนิกชนโดยทั่วไป สำหรับรอยพระพุทธบาทจริงที่กล่าวในตำนานสถิตอยู่เบื้องล่าง เจ้าสุริยะจางวาง เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ ๒๘ พร้อมด้วยพระอาโนชัยธรรมจินดามุนี อดีตเจ้าคณะจังหวัดลำปาง ได้มาบูรณะขุดพบเมื่อ พ.ศ.๒๔๑๘ โดยก่อแท่นครอบรอยพระพุทธบาทจริงให้สูงเท่าอก แล้วสร้างรอยพระพุทธบาทจำลองปิดทับไว้ข้างบน ส่วนหมู่บ้านแถวนี้ เขาเรียกว่า “หมู่บ้านพระบาท” เหมือนกับ “พระบาทสระบุรี” ที่เรียกมานานตั้งแต่ครั้งพุทธกาล
ต่อมา ครูบาเจ้าศรีวิชัย มาสร้างพระวิหารจัตุรมุขครอบรอยพระพุทธบาท โดยจำลองตัววิหารมาจากวัดพระพุทธบาทตากผ้า จ.ลำพูน เมื่อ พ.ศ.๒๔๗๔
เดี๋ยวเรามากราบนมัสการรอยพระพุทธบาท วัดพระบาท พร้อมกันเลยนะคะ
(กล่าวนะโม ๓ จบ) พระพุทธบาทะ ยัง ตัตถะ โยนะกะปุเร มุนิโร จะปาทัง ตัง ปาทะวะลัญชะ นะมะหัง สิระสา นะมามิ
ข้าพเจ้าขอถึงซึ่งพระพุทธ พระธรรม และพระอริยสงฆ์ เป็นที่พึ่ง ข้าพเจ้าขอกราบนอบน้อมบูชาพระคุณขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ทรงเสียสละสั่งสมบารมีนับชาติมิถ้วน ตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ประกาศธรรมนำเวไนยสัตว์ออกจากสังสารวัฏ พร้อมกราบพระธรรม และพระอริยสงฆ์ ขอตั้งสัจจะอธิษฐานด้วยอานิสงส์ผลแห่งบุญนี้ จงเป็นปัจจัยให้ได้ถึงซึ่งพระนิพพาน แม้ต้องเกิดในทิพย์จุติใดๆ ขอเกิดภายใต้ร่มเงาพระพุทธศาสนา ได้พบสัตบุรุษผู้รู้ธรรมอันประเสริฐมีกรรมสัมพันธ์ที่ดี ได้เกิดท่ามกลางกัลยาณมิตร ห่างไกลจากพาล มีโอกาสฟังธรรมประพฤติธรรม จนเป็นปัจจัยให้เจริญด้วยสติและปัญญาญาณ ตามส่งชาตินี้และชาติต่อๆไป จนถึงพระนิพพานในกาลอันควรเทอญ กรรมใดๆ ที่ล่วงเกินต่อพระพุทธ พระธรรม พระอริยสงฆ์ และสรรพสัตว์ทั้งหลายในอดีตชาติก็ตามปัจจุบันชาติก็ตาม กราบขออโหสิกรรมทั้งหมดทั้งสิ้น ขออุทิศกุศลผลบุญให้แด่ท่านผู้มีพระคุณ ญาติพี่น้อง เจ้ากรรมนายเวร ตลอดจนท่านที่ขวนขวายในกิจที่ชอบในการดำรงรักษาไว้ซึ่งประเทศชาติ พระพุทธศาสนา และองค์พระมหากษัตริย์ทั้งที่เป็นมนุษย์และอมนุษย์ ขอให้ท่านทั้งหลายดังกล่าวนามมานั้นจงประสบแต่ความดี ปราศจากความทุกข์และมีความสุขฯ ทั่วกันทุกท่านเทอญ