หนังสือประวัติวัดพระธาตุจอมคีรี (ฉบับภาษาพื้นเมืองเหนือ)
หนังสือฉบับนี้ เป็นประวัติของวัดพระธาตุจอมคีรี ตำบลปงตำ อำเภอฝาง (ปัจจุบันเปลี่ยนเป็น ตำบลแม่ทะลบ อำเภอไชยปราการ) จังหวัดเชียงใหม่ โดยสังเขป
ท่านพระครูบาศรีวิชัย เป็นผู้ริเริ่มสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๗ เพราะเหตุว่าหลวงปู่อภิชัย อภิชโย และท่านอาจารย์สุธัม สุธัมโม เป็นลูกศิษย์ของครูบาศรีวิชัย โดยท่านทั้งสององค์นี้ได้อุปสมบทที่วัดพระสิงห์วรวิหาร เชียงใหม่ ท่านครูบาศรีวิชัย เป็นพระอุปัชฌาย์ให้ ปัจจุบันท่านทั้ง ๒ องค์นี้ก็ได้มรณภาพไปนานแล้ว
ข้าพเจ้าพระอธิการสันติ อติชาคโร ก็ได้พยายามสืบสวนติดตามประวัติของวัด ได้จากลูกศิษย์เก่าของพระอาจารย์สุธัม สุธัมโม เก็บรักษาไว้ เพราะอาจารย์สุธัมได้คิดแต่งขึ้น เมื่อปีพ.ศ.๒๔๗๗ ซึ่งเป็นปีที่ได้ไปอาราธนาครูบาศรีวิชัย พร้อมลูกศิษย์ของท่านมาเริ่มสร้างปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ เพราะวัดพระธาตุจอมคีรีนี้เป็นวัดสร้างมาหลายร้อยหลายพันปีมาแล้ว เพราะสิ่งที่เป็นสักขีพยาน คือพระเจดีย์เก่าๆ ที่ปรักหักพังจนกลายเป็นกรุเตี้ยๆ เพียง ๒-๓ เมตรเท่านั้น และหนังสือที่เก่าแก่มาก มีอายุมาหลายสิบปี จนฉีกขาดวิ่นไป มองแทบจะไม่เห็นตัวหนังสือ เพราะสมัยนั้นไม่ค่อยมีปากกาหมึกซึมดาษดื่น เหมือนสมัยนี้ จึงเขียนด้วยดินสอดำ สมุดปกอ่อนเล่มเล็กๆ แล้วก็หนังสือไทยเรายังหาคนรู้ได้ยาก น้อยคนเต็มทีที่จะรู้ จึงเขียนเป็นตัวหนังสือพื้นเมืองเหนือ
ข้าพเจ้าพระอธิการสันติ อติชาคโร เป็นผู้ค้นเอามาแปลเรียบเรียงออกมาเป็นตัวหนังสือไทย ก็เพื่อจะให้ประชาชนรุ่นหลัง ได้รู้ประวัติความเป็นมาของวัดพระธาตุจอมคีรี โดยฐานะที่ข้าพเจ้าเองเป็นเจ้าอาวาสวัดนี้ในปัจจุบันนี้ (พ.ศ.๒๕๑๔–๒๕๒๑)
ในวาระสุดท้ายนี้ บุญกุศลใดที่ข้าพเจ้าได้บำเพ็ญมาแต่อเนกชาติก็ดี ในชาติปัจจุบันนี้ก็ดี มีมากน้อยเพียงใด ก็ขอให้ท่านผู้สนใจในสาระหนังสือเล่มนี้ จงได้รับบุญกุศลนั้นทุกถ้วนหน้ากันเทอญ
นิพพานํ ปรมํ สุขํ
เจ้าอธิการสันติ อติชาคโร
ประวัติวัดพระธาตุจอมคีรี (ฉบับภาษาพื้นเมืองเหนือ)
(แหล่งที่มา : หนังสือประวัติวัดพระธาตุจอมคีรี เรียบเรียงโดย พระอธิการสันติ อติชาคโร อดีตเจ้าอาวาสวัดพระธาตุจอมคีรี, หน้า ๓-๑๕.)
พุทธวาระตกมาบ่น้อย สองปันสี่ร้อยเจ็ดสิบเจ็ดปี๋ ท่านต๋นบุญมีได้คิดร่ำสร้าง ต๋นบุญเอกอ้างชื่อศรีวิชัย ทะรงศีลใสวรรณ์ไวแก่นกล้า ได้เป๋นหัวหน้าก่อสร้างเดิมที วัดจอมสลีนามว่าอั้น เมื่อท่านก่อสร้างที่ถ้ำเจียงดาว หมู่ศรัทธาเฮาไปเจิญท่านเจ้า ขอท่านเป๋นเก๊าก็เลยตกลง รับขันนิมนต์หมู่เฮาเจ้าข้า กันเถิงวันหน้าก็เลยจัดก๋าร บอกหื้อสมปานอินตาท่านเจ้า
ต่อแต่นั้นเล้าหมู่ปริวาร จักนับผะหมานสามสิบบ่หน้อย พระเณรเถรน้อยก็หากมีหลาย ท่านก็จักหมายลงแปลนแบบเบ้า พระวิหารเจ้าตังมวล ตังวานลวงยาวลวงขวางบ่ผิดแบบเบ้า มอบหื้อตุ๊เจ้าแก้ว จักเอามาท่านเจ้าอินตา ซ้ำเป๋นหัวหน้าฝูงหมู่ตู๋ ข้าได้ไปรับเอา ที่ถ้ำเจียงดาวไก๋บ่ใช่ใกล้ เอาขันดอกไม้เข้าไปนิมนต์บ่หยุดบ่หน ปากั๋นมอบเข้า
ส่วนครูบาเจ้าก็เกิดไมติ๋ มีความยินดีรับขันดอกส้อม มีใจ๋หลิ่งน้อมเพื่อป๋าระมีกันเถิงวันดีปากั๋นไต่เต้า ตวยครูบา เจ้ามากปวงหลวงหลาย ตุ๊เจ้าพระนายตวยกั๋นเป๋นเส้น บ่ใช่ว่าเล่นปากั๋นเดินมา ลัดดงหนายืดยาวบ่สั้น กันมารอดหั้นตางแว่เมืองงาย หมู่คนตังหลายมายังห้วยไส้ เก็บเอาดอกไม้ใส่ขันมาตาน พ่องซื้อน้ำหวานมาตานท่านเจ้าถัดแต่นั้นแล้วปากั๋นเดินมา กันเถิงศาลาปิงโค้งท่ากว้างเลยมายอบยั้งลวดกิ๋นข้าวตอน
แล้วก็เดินจ๋อนลัดดงป่ากว้าง มาๆ ยั้งๆ พักผ่อนต๋ามคาว ฝูงหมู่แม่ขาว หยาดยายเป๋นถ้อย พักแม่นาอ้อยที่บ้านป๋างเฟือง พักบ่ปอเมินเลยเตียวต่องเต้า ฝูงหมู่ตุ๊เจ้าปากั๋นเดินเลยพักไสยานอนถ้ำแกบหั๋น ถัดตั้งแต่นั้นฝูงหมู่ศรัทธาก็มาปุจฉา กับองค์ท่านเจ้าว่าวันพูกเช้าบ่ตันหื้นขวาย ขอฉันเข้างายค่อยเดินต่องเต้า เพราะว่าตุ๊เจ้าฉันเข้าคาบเดียว ลัดป่าดงเขียวจักอิดอ่อนอ้วน กันว่าล่วง๊ปนแห่งรติยา ฝูงหมู่ศรัทธาเลยตักบาตรเข้า ฝูงหมู่ตุ๊เจ้าก็ฉันเข้างาย
กันต๋าวันขวายเลยเตียวต่องเต้า กันมารอดเล้าติ๋นต๋กหัวโท ปู๋นดีไค่หัวคนงานหนุ่มเฒ่า ติเตียนท่านเจ้าว่าคนลี้งาน ปู๋นดียินผานพระนายตุ๊เจ้า กันมารอดเล้าที่ป๋างกุลี ตุ๊เจ้าบุญศรีซ้ำมาป่วยส้าม ก็เลยยอมยั้งบอกสามเณร หมู่ล้อหมู่เกวี๋ยนซ้ำไปรอดหั้น ก็เลยยอมยั้งพักผ่อนเอาแรง กันต๋าวันแดงก็เลยไต่เต้านิมนต์ตุ๊เจ้าขึ้นอยู่บนเกวี๋ยน ตังสามเณรและคนแก่เฒ่าปากั๋นผ่านเข้าที่บ้านร้องธาร เลยลงท่าฝางหยาดยายเป๋นถ้าน ลวดมายอมยั้งบ้านอ่ายห้วยทราย ผ่อคนตังหลายหยาดยายเป๋นเส้น กันว่าพร้อมเสี้ยงก็ลวดเลยมา ลัดป่าดงหนาเถิงพระธาตุเจ้า กันมารอดเล้าฝนก็ตกลง ซ้ำเป๋นยามฝนฤดูเดือนเก้า ฝูงหมู่ตุ๊เจ้าไหลหลั่งกั๋นมาพักต๋ามศาลาเต๋มไปจุ๊ห้อง กันมาพร่ำพร้อมท่านก็ลงแปลน ตั๊ดที่จักแป๋งองค์พระธาตุเจ้า
ศรัทธาหนุ่มเฒ่าช่วยกั๋นขนดิน เก็บทรายเก็บหินมาจุ๊ที่หั้น ถัดตั้งแต่นั้นก็เลยทำไป ได้เกิ่งเดือนป๋ายก็เสร็จเมี้ยนเสี้ยงหม๋ดใสเลี่ยนเกี้ยงปู๋นผ่อปู๋นแยง แล้วจวนกั๋นแป๋งค้างปวนก่ายขึ้น ถ้าอยู่ตางปื้นรับเอาสะตาย ตุ๊เจ้าพระนายโทไปไคว่เสี้ยง กันว่าแล้วเมี้ยนตางยอดปายบน ซ้ำแป๋งรูปหงส์ตั๋วงามผ่องแผ้ว ก๊าบเอายอดแก้วพระธาตุงามใส ก๊าบบินขึ้นไปต่างที่ธาตุเจ้า กันเสร็จเมี้ยนเล้าก็ลวดเตปวน แล้วแผ่กุศลไปทุกแห่งห้อง ป่าวฝูงพี่น้องมากิ๋นมาตาน พระธาตุดวงคานสูงงามผ่องแผ้วกันว่าตานแล้วพระธาตุดวงขาว มาสมเปิงปาวขาวงามแอ้วแล้ว
ส่วนตุ๊เจ้าแก้วก็กล่าวไขจ๋า ท่านเจ้าอินตาว่าเราจักสร้าง วิหารหลังกว้างขอท่านเมตต๋า ฝูงหมู่ศรัทธาเอาไม้แบบเบ้า อินตาท่านเจ้าก็เลยปุจฉา ฝูงหมู่ศรัทธาก็จมจื่นสู้ มีใจ๋หลิ่งหลู้จุ๊ผู้เจยบาน ก็เลยคิดก๋ารเอามาหื้อได้ ส่วนเงินค่าไม้ก็เสี้ยงไปหลาย ตุ๊เจ้าพะนายช่วยกั๋นก่อสร้าง นับไปลวงกว้างมีห้าศอกป๋าย นับตึงเพไลสิบสามศอกถ้วน ก็เลยราดร้างส่วนพระวิหาร บ่ตันได้ตานปู๋นดีโศกเศร้า ฝูงหมู่ตุ๊เจ้าแตกสามักกี ต่างองค์ต่างหนีไปเสียกว่าจ้อย ปู๋นดีต่ำก้อยโศกเศร้าโศก๋า
นับแต่นั้นมาห้าปี๋ไคว่ถ้วน กับตังท่านเจ้าพ่ออภิชัย กันบุญบ่หลายบ่ได้คิดสร้าง ศรัทธาจาวบ้านก็ว่าเออนอ ไปซื้อดินขอมาเกาะไว้ถ้า ผ่อไปตังหน้ากันบุญเรามี ส่วนวะฆะกี๋ก็เดินไต่เต้ากำนั้นท่านเจ้าเดินเตสสันถี นามท่านว่ามีพระคำหล้า มาเป๋นหัวหน้าแต่งสร้างปานลม แล้วบัวละมวลบ่ตันใส่แก้วกันว่าแป๋งแล้วท่านก็เลยลา ฝูงหมู่ศรัทธาก็มาแต่งสร้างวิหารหลังกว้างลวาดเติ๊กถมดิน เก็บทรายเก็บหินศรัทธาจาวบ้าน มาช่วยกั๋นสร้างก็บ่อปอหลาย
ลสวดสมสะตายโทป๋างเอกกว้าง ลางพ่องก็จ้างลางพ่องก็ทำ สล่าอิ่นคำผุ๋ดมายามอั้น ก็เลยยอมยั้งลวดปุจฉากั๋น เอาน้อยอิ่นคำมาเป๋นหัวหน้า ฝูงหมู่ตู๋ข้าจมจื่นยินดี ขอวะฆะกิ๋ติดคำใส่แก้ว กันว่าเมี้ยนแล้วใส่แก้วปานลม เล็งผ่อดูสมงามดีอาจอ้าง เลยตกแต่งสร้างพระวิหารัง ส่วนนาคคะตันศรัทธาต่างผู้ กันว่าใคร่รู้ก็จักบอกปั๋น ศรัทธาของมันลุงอิ่นบ้านหนี้ จักไขกล่าวชี้แต่ต้นเดิมมา ช่อฟ้านั้นมาจักจ๋าบอกหื้อ คำบ่ได้ซื้อจักกล่าวจ๋าไข
หนานศรีวิชัยป่างิ้วบ้านกว้าง ได้ตกแต่งสร้างแล้วแห่เอามาพร้อมกับศรัทธาพี่น้องจาวบ้าน ปากั๋นคิดสร้างช่อฟ้าสองตั่ว ปุ๋นดีไค่หัวคำมันเนอเจ้า ลวดเลยก่ำเส้าแท้เป๋นคำตอง ผ่อดูสีหมองสีดำที่หัน ถัดตั้งแต่นั้นสล่าน้อยคำ ก็เลยโททำไปเสร็จเมี้ยนเสี้ยง หมดใสเลี่ยนเกี้ยงปู๋นผ่อปู๋นจม เล็งกอยดูสมงามดีแอ้วแหล้ว ยังอยู่แท่นแก้วกับแหนบบังวัน ก็เลยบ่ตันติดคำใส่แก้ว กันแต่งสร้างแล้วจวนกั๋นยอตาน กำนั้นเป๋นป๋างเดิมทีก่อนอั้น
ถัดแต่นั้นมูลละศรัทธา ได้กิตตะนากุฎิสามห้องศรัทธาพ่ำพร้อมแต่งสร้างยอทาน กุฏิหลังก๋างสุธัมท่านเจ้า ถัดนั้นเล่าท่านอภิชัย หลังมีเพไลโรงครัวว่าอั้นเล็งผ่อซั้นๆ ก็หากดูงาม สามหลังยายกั๋นอยู่หนฝ่ายใต้กุศลดอกไม้แวดต๋ามริมโรง ศาลาหลังหลวงวันตกธาตุเจ้า ผู้เป๋นเก๊าเหง้าชื่อลุงหนานทา หลังนึ่งนั้นนาอยู่หนฝ่ายใต้ ศาลาเครื่องไม้ลุงอิ่นแป๋งตาน ขอแบ่งบุญบานไปเถิงรอดป้า ไปสู่โลกหน้าชื่อว่านางมน ขอเป๋นกุศลไปต่อเต๊าเฒ่า ศาลากุมเข้าพ่อเลี้ยงส่างหมู เป๋นผู้เล็งดูพร้อมกับจาวบ้าน ได้ตกแต่งสร้างยกยื่นยอตานบ่ได้มีก๋ารแห่ครัวตานเข้า ศรัทธาหนุ่มเฒ่าที่ได้เกยมาวัดอรัญญาอยู่ดงป่ากว้าง
กันว่าได้สร้างก็ลวดยอตานบ่มีอาจารย์มาเป๋นหัวหน้า เหมือนลูกก่ำพ้าบ่มีไผกอยเป๋นศรัทธาลอยไปทั่วเขตห้อง ผั้บตุ๊กต้องทั่วห้องอำเภอ ฝ่ายตังหนเหนือวันตกออกใต้ เป๋นวัดป่าไม้ชื่ออรัญญา ต๋ามเจ๋ตะนาศรัทธาหลิ่งหลู้ กันว่าไค่ฮู้ก็ขอเจิญมา วัดอรัญญาเขตมันใหญ่กว้าง คนใดถูกหล้างได้เป๋นศรัทธา หมู่เตวดาก็นำมาเข้า ตังหนุ่มและเฒ่าใหญ่หน้อยจายญิง ได้มาอาบกิ๋นน้ำติ๊บบ่อแก้วกันว่าอาบแล้วมีรูปอันงาม ขอเจิญมาจามกิ๋นดูสักหน้อย ตังเด็กอ่อนน้อยและหมู่จายญิง จักสมคะนิงดั่งกำใฝ่อ้าง
เขตวัดลวงกว้างมีเจ็ดสิบวา ลวงยาวนั้นนาเก้าสิบว่าอั้น ในเขตวัดนั้นเครื่องปลูกของฝัง มีพร้อมจุ๊อัน มะโอ มะเกลี้ยง มีหนี้พร้อมเสี้ยง ลางสาด ลำไย มะเฟือง ม่วงคำ ม่วงแก้ว กันได้กิ๋นแล้วตึงบ่ไค่หนี จารสมันมีหวานเปียงน้ำอ้อย อันจ๊าดหน่วยหน้อยมะม่วงต๋าลทราย หน่วยยาวคืบป๋ายม่วงงาว่าอั้น ถัดต่อแต่นั้นมะหนุนมะตัน มีเสี้ยงจุ๊อันมะตื๋นตื่นต้อง มีหั้นพ่ำพร้อมมะขูดมะนาว ดอกจุ๋มป๋าลาวมะตันหน่วยหน้อย ตังมะม่วงสร้อยมะม่วงกูลา พ่ำพร้อมเครื่องยาต๋ามใจ๋ชอบสู้ ลางคนก็ฮู้มะข่างดองดึงตังหัสสะกึนขามยาวขามป้อม
หน่วยมนอ้อมล้อมปู๋นผ่อปู๋นจม ไค่เตียวจมขมไปมาล่าเล่น มีหนี้พร้อมเสี้ยงบัวนาคหอมนวล ดอกกุหลาบบานแดงอ้อมต้อมปู๋นดีไค่หย้องแม่ฮ้างนางสาว ดอกจุ๋มป๋าลาวหยาดยายเป๋นถ้อย ฝูงเด็กอ่อนน้อยช่างเก็บเอาไป มะทับทิมไทยไตยว่าบ่าก้อ ตังมะก้วยฮ่อก้วยเตศกิ๋นลำ มะม่วงสุกงามเป๋นมะม่วงป้อม จุ๊อันพ่ำพร้อมมะม่วงสามปี๋อย่างใดก็มีบ่าผางบ่าก้วย ลุ้งคาวหน้าส้วยเขาช่างมากิ๋นขี้ตกต๋ามดินหยาดยายเป๋นก้อน เถิงฤดูร้อนหมู่สกุณาตังนกปะตาพ่อเฮยจุ๊ต้น ร่ำร้องจ้นๆ อยู่ต๋ามดงดอยกะถัวหัวปองร้องเสียงแจบแจ้ ตังนกมะแห้นกเป้านกงุมเป๋นหมู่เป๋นจุมไปมาล่าเล่น มีตังนกเอี้ยงนกเขานกแซวร้องเสียงแววๆ เหมือนละอ่อนให้ ผ่อเข้าป่าไม้ปู๋นโศกโศกี กันบุญบ่มีบ่ได้มาสร้าง คนบ่ถูกหล้างล่ได้มาตาน ปริโยสานหากสุดเสี้ยงหนี้ สุดเปียงเท่านี้เป๋นวรรคเป๋นตอน
จักกล่าวกำสอนต่อไปตังหน้า พ่อลุงแม่ป้าจุ่งจวนกั๋นฟัง ต๋ามออกในธรรมพระพุทธเจ้า เราเป๋นคนเฒ่ากวรจื่อจ๋ำเอา อย่าไปมัวเมาตวยก๋าตั๋วใบ้ พระเจ้ากล่าวไว้ไขบอกปั๋นมา ชาติชราร่ำเปิงไจ้ๆ หื้อจื่อจ๋ำไว้นั่งภาวนา ชาติเกิดมาชราหื้อเฒ่า หมู่เปียธิเล่าก็ไล่ต๋ามตัน ส่วนมะระณังจักมีปายหน้า คนหัวชี้ฟ้าบ่รอดไผนา จักมรณาต๋ายไปจุ๊ผู้ บ่ใช่ขี้อู้กล่าวต๋ามในธรรม หื้อหมั่นกระตำบุญไปไจ้ๆ อย่าถะหนี่ไว้ข้าวของเงินคำ จักปาเป๋นกรรมมัวดำมืดเศร้า กันต๋ายไปแล้วบ่ได้ไปตวย เข้าควักผักสวยก็ยังบ่ได้ เอาไปขว้างไว้ในป่าดงก๋ำ มดแดงมดดำไซ้กิ๋นที่หั้น
ขอฟังถี่ซั้นมูลละศรัทธา ที่อัตตะมาได้จ๋ากล่าวถ้อย ตังเด็กอ่อนหน้อยและหมู่จายญิง หื้อหมั่นจ๋ำศีลกิ๋นตานไจ้ๆ ยกมือขึ้นไหว้แล้วสมาทานศีลห้าผะก๋าร หื้อถือเที่ยงมั่นศีลเส้นเค้านั้นชื่อว่าปาณา สะป๊ะสัตต๋าบ่กวรดีฆ่า สัตว์ตั๋วถ่อยช้าลุ่มน้ำบนดิน จักพาหื้อศีลมัวดำก่ำเศร้า ถัดแต่นั้นเล้าข้ออตินนา บ่กวรดีจ๋าลักลวงโลภได้ เจ้าของห่วงไว้บ่กวรดีเอา กันเป๋นของเขาอย่าลักเนอเจ้า บ่ได้แต่เล้าจักตกอบาย
ขอท่านตังหลายจุ่งจ่ำจื่อมั่น ถัดตั้งแต่นั้นศีลเส้นก๋าเม จุ่งหื้อเว้นเสียจุ๊วันไจ้ๆ พระเจ้ากล่าวไว้ว่ามันบ่ดี ผัวเมียเรามีกวรดีชื่นสู้ อย่าได้เล่นชู้นอกอกนอกใจ๋ จักตกอบายร้อนรนแสบไหม้ หื้อจ่ำจื่อไว้อย่าได้มัวเมา หื้อจ่ำจื่อเอาตังหนุ่มตังเฒ่า แถมข้อหนึ่งเล้าศีลข้อมุสา กำสะปะลาบ่กวรกล่าวได้ ขอหื้อยกไว้กำล่ายกำพวง อันเป๋นหนตางอบายต่ำใต้ กล่าวกำหยาบร้ายเล่นล่ายจุ๊พางที่ตั๋วบ่หันอย่าจ๋ากล่าวอ้าง จักเป๋นบาปกว้างถูกต้องตั๋วเรา จุ่งหื้อบันเตาอดไว้จ๋นได้ กำดีและร้ายอย่าได้กล่าวจ๋า ศีลเส้นสุราเป๋นศีลข้อห้า มันเป๋นบาปกล้าจุ่งเว้นไก๋ๆ สุราเมรัยถือว่าน้ำเหล้า ญิงจายหนุ่มเฒ่าบ่กวรดีกิ๋น มันช่างผิดศีลบาปตันเมื่อหล้า ต๋ายไปชาติหน้าจักตกอบาย
ขอท่านตังหลายเว้นเสียไจ้ๆ หื้อจ่ำจื่อไว้ศีลห้าพะก๋าร หื้อสมาตานถือไว้เที่ยงมั่น อย่าหื้อขาดว้างตลอดจีวัง กันมะระณังต๋ายไปชาติหน้า ไปเกิดชั้นฟ้ามีรูปอันงาม มีปะริวารหยาดยายเป๋นถ้อย อยู่ผาสารทสร้อยเป๋นเตวดา กันได้เกิดมาเกิดเมืองลุ่มใต้ ก็จักบ่ไร้เข้าของเงินคำ มีมากหนาหนำกิ๋นตานบ่เสี้ยง ฝูงสัตว์ของเลี้ยงก็หากมีหลาย ช้างม้าวัวควายเต๋มไปจุ๊ห้องเครื่องตกแต่งหย้องปู๋นผ่อปู๋นจม มีรูปก็สมงามดีผ่องแผ้ว เผียบเหมือนดั่งแก้วมาจากอุดร
ดังอุทาหรณ์สอนมาไจ้ๆ หื้อจ่ำจื่อไว้จุ๊ผู้จุ๊คน ก็ด้วยกุศลรักษาศีลห้า บ่ใช่ตู๋ข้าหากแต่งแป๋งเอา ฝูงหมู่คนเราเกิดเมืองลุ่มใต้ พ่องตุ๊กยากไร้พ่องก็เป๋นดี บ่สามักกีเปียงกั๋นสักหน้อย ปู๋นดีต่ำก้อยโศกเศร้าโศก๋า เพราะก่ำตวยมายกเว้นบ่ได้ หมู่คนตุ๊กไร้บ่มีหยังกิ๋น เพราะบ่มีศีลป๋างหลังก่อนกี้ เกิดมาชาตินี้บาปก็ตวยมา จ๋าอุปะมาเหมือนเขาว่าอั้น กันว่าเรายั้งมันก็หยุดขาน กันเราเดินตางก็ตวยใจ้ๆ บาปบุญทำไว้ก็หากเหมือนกั๋น จุ่งจวนกั๋นจ่ำเนอเราเจ้าข้า ผู้เป๋นหัวหน้าเราก็ยังมี อย่าไปขดหนีหื้อมาใก้ๆ หื้อจ่ำจื่อไว้หมั่นกิ๋นหมั่นตาน
อายุสังขารคนเราหมิ่นสั้น กันเถิงเขตขั้นก็หากต๋ายไป บ่เว้นไผๆ คนใดและเจ้า บ่ว่าหนุ่มเฒ่าใหญ่หน้อยญิงจาย ตังเจ้าและนายบ่ยกเว้นได้ คนตุ๊กยากไร้ก็เที่ยงจักต๋าย มีเงินคำหลายก็ต๋ายนับเสี้ยง บ่ได้ยกเว้นแต่คนใดนา มัจจุราจามีฤทธิ์เก่งกล้า บ่อินดูหน้าแห่งคนตังหลาย ตังเด็กญิงจายทะรามแถ่วเฒ่า พระพุทธเจ้าก็ยังนิพปาน ในโลกสงสารบ่หนิมเตี่ยงมั่น ต๋ายจากที่นั้นซ้ำเกิดคืนมา เป๋นตาระก๋าเด็กแดงอ่อนหน้อย ปู๋นดำต่ำก้อยโศกเศร้าโศกี๋
กันบุญบ่มีก็จักขาดคว่ำ กันว่าได้สร้างชาติก่อนเดินมา บุญก็ตวยหาช่วยก้ำช่วยสร้างกันบุญบ่กว้างบ่ได้เป๋นคน กันมีกุศลตวยมาไจ้ๆ บ่ตุ๊กยากไร้เข้าของเงินคำ มีลูกก็งามปู๋นดีไค่ได้กำโลกกล่าวไว้ว่าบ่าวและสาว มาสมเปิงปาวงามดีแอ้วแหล้ว กันแก่มาแล้วอายุป๋านก๋าง ผ่อดูผิวพรรณก็ผิดแบบเบ้า กันว่าแก่เฒ่าก็ปู๋นดีจัง ผ่อดูผิวหนังเหมือนค้างคาวแห้ง ผ่อสองฝ่ายแก้มปอเลิกกาววาว ผ่อผมหัวขาวกางยาวเขี้ยวบ้าง ปู๋นดีหน่ายจ้าวในโลกสงสาร เป๋นที่รำคาญแห่งนักผาดเจ้า ญิงจายหนุ่มเฒ่าจุ่งจื่อจ๋ำเอา เป๋นที่บันเตาความตุกโศกไหม้อย่าถะหนี่ไว้ข้าวของเงินคำ จุ่งจ่ายเป๋นตานไว้ปายหน้าหื้อเมืออยู่ถ้าที่เมืองสวรรค์ กันบ่กระตำบุญไว้สักหน้อยกันหวิดขาดก้อยจักไปอบาย
ขอท่านตังหลายช่วยกั๋นคิดสร้าง ดั่งคำกล่าวอ้างมาจากโบราณ ว่าจ่วยกั๋นโห่จุ่งจ่วยกั๋นหาม มาช่วยกั๋นตามแล้วช่วยกั๋นตุ้มอันใดบ่กุ้มอู้กั๋นต๋ามมี ค่อยอดขันติ๋ปากหวานจ้อยๆ น้ำเผิ้งน้ำอ้อยจารสมันมี เจิ๋ยนจ๋ากำดีเปิ้นก็ชอบสู้ ช่างฟู่ช่างอู้เปิ่นก็ฟังตัน ต๋ำผึงต๋ำผังเปิ้นก็ว่าร้ายกวรจ๋ำจื่อไว้เอาเป๋นนิสัย เราจักกล่าวไปก็ซ้ำแควนกว้างเราขอยอบยั้งยกไว้เป๋นคาว เพราะกำมันยาวบ่แป๊ฮอดได้ ผ่อเข้าป่าไม้มีค่าไฟเหลือง ขอลุงน้อยเฮือนมาช่วยขีดแต้ม มันเป๋นยามแล้งบ่ปอสบาย ขอท่านตังหลายอย่าไปจ่มส้าม ที่ข้าได้สร้างขอหื้อเป๋นบุญ ขอหื้อเป๋นกุนต่อไปปายหน้า กือว่าชั้นฟ้าและเนรปาน สุขสามผะก๋ารเป๋นจริ๋งเที่ยงมั่น ข้าขอยอบยั้งเท่านี้ก่อนและเจ้าเหย.
