มหาเจดีย์พระธาตุมังกรทอง (พระธาตุดอยจ๊อม) สำนักสงฆ์พระธาตุเจดีย์มังกรทอง (พระธาตุดอยจ๊อม) เป็นที่ ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระโคตมพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน และยังเป็นสถานที่พระพุทธเจ้าประทับนั่งฉันภัตตาหาร ด้วยค่ะ
ตำนานมหาเจดีย์พระธาตุมังกรทอง (พระธาตุดอยจ๊อม)
สถานที่พระพุทธเจ้าประทับนั่งฉันภัตตาหาร
(แหล่งที่มา : นาคฤทธิ์ รวบรวมชำระสะสาง (๒๕๔๐-๒๕๔๕). (๒๕๔๕, ๑ ตุลาคม). พุทธตำนานพระเจ้าเลียบโลก ฉบับชำระสะสาง (พิมพ์ครั้งที่ ๑). เชียงใหม่: ลานนาการพิมพ์, หน้า ๒๒๙.)
กล่าวว่า...ในสมัยพุทธกาล สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้เสด็จมาสู่สุวรรณภูมิ เมื่อได้ประทานเกศาธาตุไว้ดอยเกิ้งแล้วได้เสด็จมาตามลำน้ำแม่ระมิงค์ (น้ำปิง) โปรดชาวลัวะ ซึ่งทำไร่ทำนาแห้งแล้งมากนัก พระพุทธเจ้าก็ได้ไปไขพะอูปแก้ว คือไขปากยังดอยอูปแก้วให้ศีล ๕ แก่พวกลัวะ และให้พระอรหันต์ทำกังหันไม้ไผ่ให้เรียกว่า “วงหลุก” เพื่อดึงน้ำเข้านา ต่อไปจึงชื่อว่า ฮอดวังหลุก (ฮอดวังลุงในปัจจุบัน) จากนั้นพระพุทธเจ้าก็ได้เสด็จไปฉันภัตตาหารเพลยังดอยลูกหนึ่ง ชื่อว่า ดอยชอม เป็นคำลัวะ แปลว่า ดอยฉันข้าว บนดอยไม่มีน้ำ (ปัจจุบันเรียกว่า ดอยจ๊อม)
พระพุทธองค์ก็ให้พระอานนท์เอาบาตรไปตักน้ำที่วังแก้วแม่ระมิงค์ พญานาคได้ออกมาเล่นน้ำจนขุ่นไปหมด พระอานนท์ก็ได้เอาบาตรไปตักน้ำนั้น พญานาคก็ได้เอาหางไปพัดฝาบาตรจมดิ่งลงไปในวังแก้วเสีย เมื่อพระพุทธเจ้ารู้ด้วยทิพย์ญาณแล้วจึงเสด็จตามมา พญานาครู้ว่าเป็นพระพุทธเจ้าจึงได้นำฝาบาตรและน้ำมาถวายพระพุทธเจ้า พญานาคได้ควักเอาลูกตาถวายทานพระพุทธเจ้า แล้วเกิดอัศจรรย์ตาพญานาคกลับสว่างกว่าเดิมมากนัก
แล้วพญานาคก็ไปเอาหินก้อนใหญ่พร้อมแสงแก้วข้าวจากเมืองนาคแทรกแผ่นดินขึ้นมาขอรอยพระพุทธบาทพระพุทธเจ้า พระองค์ก็ให้แสงแก้วหายเข้าไปในหิน แล้วทรงเหยียบรอยพระบาทซ้ายไว้บนหิน (รอยพระพุทธบาทแก้วข้าว ต.ฮอด อ.ฮอด จ.เชียงใหม่) ให้พญานาครักษาไว้เพื่อเป็นที่กราบไหว้สักการบูชาแก่คนและเทวดาทั้งหลายตราบเท่า ๕๐๐๐ พระวสา