พระบรมธาตุเจดีย์ (พระธาตุแม่เย็น) ประดิษฐานด้านหลังวิหารใหญ่ วัดพระธาตุแม่เย็น 
พระบรมธาตุเจดีย์ (พระธาตุแม่เย็น) วัดพระธาตุแม่เย็น
มีพระเจดีย์ทั้งหมด ๕ องค์ พระเจดีย์องค์ใหญ่ไว้ตรงกลาง ภายในประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระเจดีย์องค์เล็กล้อมรอบไว้ทั้งสี่ทิศ
รูปแบบของพระเจดีย์ เป็นเจดีย์ทรงระฆังฐานกลม สูงประมาณ ๓ เมตร โดดเด่นที่ยอดฉัตรแบบเจดีย์พม่า
ประวัติวัดพระธาตุแม่เย็น
วัดพระธาตุแม่เย็น ตำบลแม่ฮี้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ถือเป็นวัดศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองปายมาเป็นเวลาช้านานแล้ว หากแต่ไม่มีประวัติแน่ชัดว่าวัดแห่งนี้สร้างขึ้นในสมัยใด และใครเป็นผู้สร้าง ตั้งอยู่บนภูเขาทางด้านทิศตะวันออกของอำเภอปาย ห่างจากที่ว่าการอำเภอปายประมาณ ๒ กิโลเมตร เลยจากทางเข้าน้ำตกแม่เย็นมาเพียง ๑๐๐ เมตร ก็จะพบทางเข้าวัด
นักท่องเที่ยวสามารถเลือกขึ้นไปด้านบนได้ ๒ วิธี คือ โดยการขับรถขึ้นไป หรือจะเดินเท้าขึ้นบันได ก็ถือเป็นการออกกำลังกายอีกทางหนึ่ง
ภายในบริเวณวัดเงียบสงบ ร่มรื่น ด้านหลังวิหารเป็นที่ตั้งของเจดีย์เก่า หรือที่เรียกกันว่า "เจดีย์พระธาตุแม่เย็น" เดิมเป็นเจดีย์ทรงระฆังสีขาวฐานกลม ปัจจุบันทาสีทองเรียบร้อย สูงประมาณ ๓ เมตร โดดเด่นที่ยอดฉัตรแบบเจดีย์พม่า
นักท่องเที่ยวนิยมเดินทางขึ้นมาชม และสักการะก่อนเดินทางกลับ ซึ่งนอกจากจะเป็นที่ตั้งพระธาตุที่ชาวเมืองปายเคารพแล้ว ยังถือเป็นจุดชมวิวที่สวยงาม เนื่องจากสามารถมองเห็นทิวทัศน์ของตัวเมืองปายที่รายล้อมด้วยภูเขาน้อยใหญ่ และมีแม่น้ำปายไหลผ่าน ช่วงเวลาที่เหมาะสมสำหรับการชม คือ ช่วงเวลายามเช้า และยามพระอาทิตย์ตกดิน หากท่านมีโอกาสได้มาเยี่ยมเยือนเมืองปายในช่วงฤดูฝน ท่านก็จะได้สัมผัสกับบรรยากาศทุ่งนาที่เขียวขจี ได้เห็นความงดงามในอีกรูปแบบหนึ่ง
----------------------
(แหล่งอ้างอิงข้อมูล : ป้ายประวัติวัดพระธาตุแม่เย็น)
คำนมัสการพระบรมธาตุเจดีย์
(ว่านะโม ๓ จบ) วันทามิ เจติยัง สัพพัง สัพพัฏฐาเนสุ ปะติฏฐิตา สะรีระธาตุโย เกศาธาตุโย อะระหันตา ธาตุโย เจติยัง คันทะกุฏิง จะตุละสี ติสสะหัสเส ธัมมักขันเธ สัพเพสัง ปาทะเจติยัง อะหังวันทามิ ธาตุโย อะหังวันทามิ ทุระโส อะหังวันทามิ สัพพะทา อะหังวันทามิ สิระสาฯ
