วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
8 p  J1 l$ c9 M
/ J" q0 j- |4 ~6 Z3 v5 |2 L  D: E4 \2 z8 [

( Q# `0 y& |. C# o+ ]ความหมายวันมาฆบูชา
. R: \, T3 z7 P% I' ~: {5 @วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์: }7 t& w+ i0 h# z

, R+ `- i# e: _2 eความสำคัญวันมาฆบูชา! Q& [( r0 a- E/ `9 m& F. q1 j! I
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์, a( f/ I" K7 A' l, v5 Y5 I0 t: n
0 I) C0 X% o0 M' D% l; _% I/ d
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ, M, m, ], ]! ?8 {" ?3 T

4 K/ R$ c) t! S0 K' k0 l8 J1 Qความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
1 W4 `, x: U  [
( b% {3 N: c1 Y7 `' w/ _ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
, v! }8 s6 I( ^* f4 n5 z% q3 N๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
. A* i9 F- M6 _  o, H
# B! J9 U) d! D3 _๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
' y: t' G2 {2 V( C- E9 Z6 L6 c# R
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ  r/ S+ |  j4 C6 E4 ?

, ^2 K  f* {$ I"จาตุร" แปลว่า ๔
" C' }6 O! s" t"องค์" แปลว่า ส่วน % t; g) X# T  g4 Y+ `
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
$ o/ G: G( q9 y& N- ^) kฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ0 s0 e' i3 b0 [( C1 z1 g
/ F7 y  K8 I7 h, @, `
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
. z7 L' s+ b  `) U6 M# H, F! U1 S2 t4 S6 f9 o
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น0 K, N. d5 |2 A9 O! Y7 T( W! O
/ A1 w- a) x1 c# ^4 h" n* ]9 s2 m
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์2 V, }2 Z# t. K7 e1 s9 e; `

# f) C; k4 O* e/ Z4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ6 y' W' d0 h; q

* @5 m3 B0 _: s: _& \) u3 Aประวัติวันมาฆบูชา4 b8 o; Q. m  p! f! v# a; G
( h( m8 g$ s' }/ v0 T( t- m4 h
มูลเหตุ( E) V; V  F0 ~$ k
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
+ y3 Q# n& P' r4 u) g; ?1 T. o# E
) M! I9 b3 W* e" W5 s: J1 aเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา5 E% _) f5 H& g6 I% B0 F) J+ t# E
1 v7 n0 ~  j$ L% T; E7 k) W9 g
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก7 j0 O' K3 g0 L. ?+ X' z# J

+ L. n% j- j% u( f! jพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
" D" }  |: L. p) c% m. [- N0 z- z" r
! [% ~. }( H& C- C8 J5 Yมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
- J& j; q/ |0 a. [* C- q1 i6 X: V  ^' j+ Y* f; k' v
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน$ C* ?! i  ], h8 y+ L8 ?
) y% O2 j# d% m& H/ k8 Z& s

5 j" X% ~& h! t6 W0 `* t+ S% g5 h4 W
โอวาทปาฏิโมกข์ ! h6 M6 N+ m9 `# M0 i" [
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
" s% m: \5 o; F4 z2 k
- @8 B4 X& L* q! [) V& N4 N$ Bกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)1 h- O2 ]% ^+ N
! L& ]6 ~* |, R" c2 N/ [
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา7 j" U3 Z2 f, [/ @& ?
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ1 F7 D: G) @  C9 ]
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
8 z4 E1 \: R, Tนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา- j" E3 G9 W- C) j
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี6 H: f3 [( W" z: @* f8 _
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
2 v8 W9 Q, Z6 Lอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
3 e! d& B! ^7 S0 v8 Hมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
2 U2 t! {. L! {: R4 H! iอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
7 P& R$ e# L! V2 N7 f3 W# Z, v/ L8 u" Y" x7 [# D2 @+ \$ H0 ?. D
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
$ A+ R# x. d" t; q
  [6 d- k- l; ~! j& _3 Fอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง! R+ M$ a# g1 q/ ]7 q$ p8 {
5 b& D$ s: B) k# s% U
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
  H" G. C: a4 X/ k" \
4 M+ ^7 K1 `: I4 a, Lสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน). N1 J8 {" J: Z- {
8 H# q. x3 g0 q0 ^" m
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด) q, E- `2 u4 q: S' F

5 I, c  |4 c% u/ kภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
3 a" ]& }- m( g( R  H3 C2 A+ f) P& t  j, G' q
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
) R* k( q) y% |+ G: I7 F1 l" J- J3 O' d& F. G0 H. m2 t* b* r
วัดเวฬุวันมหาวิหาร5 f8 F' o. j$ N9 W0 r0 ]; b
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
* S! z/ y& v1 z: M) \; z
, O5 p5 T  y. E" B" }! Nพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล); y/ }2 B  Y" Y- S0 R' u8 I

" _2 U/ ?, @8 |3 V: Q9 h
+ o  C/ m( w) u8 F/ k( t$ T. ~/ Y9 k5 f& q! G$ C' F  }, N
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
4 g: a" B: O! e, t+ [; pเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
5 K, ~+ i0 O3 P, m) }
9 q  V, ]- @4 U6 D' ?สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
3 B9 {  f# H) K+ X- H5 O& @% p8 @8 R) K5 f! r1 z& d
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
# ~6 \! W4 r- \  c% L) |$ F( |
3 @& j- l. q( ^, f. Yวันมาฆบูชา
% X. b! C6 S, X: [% d% F& ^9 J" p' Q) S1 ^4 Z# L
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
0 \" u. o8 t, Z. bหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม; q, C) |% t+ ]* p* D
2 L, x# ~4 v5 x
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
$ t- ~# j3 Z4 G0 Q. E2 T" l, Q& R; {6 F& S
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง8 |" O  ~  ?1 T0 Z) C% y/ T

3 ]6 m( c/ k( Jเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
) b, h# H. L: O: I4 z, ^
: i3 l2 |: |0 M5 B- _3 ?! Uได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
0 \  K3 p; [7 h4 v- R/ C  V9 C/ O3 x) l2 w& p* q
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
( ]( b9 e5 r: h( [* M& R5 O- c6 Y. A3 ]6 a; t
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
: b; p; p$ t" @. x; q- a1 {3 A
) S) G! w% `9 [/ R, y! y2 `แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
" s7 m& o( I9 z4 ^- Q/ T' w& Q9 }( Q6 {* v$ l( q, N5 O% w. g
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
( a% ~( b2 Z1 A; a4 M1 V. C9 h8 d6 J% V" I& A" W; s( z  y: l. d% b
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
, B) a6 a2 o1 O; \
4 ^; h4 l( r% _7 g6 ?จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
5 Q) j- Q, c  H  k. Uปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
+ B# b% e5 K5 X% T6 t) s1 A% y1 S. T
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก ( w. E( t  ^) A1 H+ H
6 K( B4 e$ A& g' n2 S
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
: \6 {+ o* [' p" ?8 G+ |5 L5 B: W* t3 h3 p
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)' P/ s0 ?( F5 y2 y  l2 s$ ~# B
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง* }( i1 E& I2 [" K( w& C, N% Y* D

* T2 S) T9 e0 \7 A- Bจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ( p4 ~! F/ c3 t  J) |) p/ H

: Z8 B9 o" _" T9 y1 l* c9 Oเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
; p" J8 `6 H% M0 V% r8 }
& t! t' a: J' Y! ], |# @ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ1 D, j: {2 r" L' p8 \

2 L5 {3 u% L4 p2 J: {เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
: t6 M) C4 D) T* j
' i& ~. F# z* w* Z6 r5 `. s% iกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน- [/ q. n5 q7 Z3 ?: u  ?+ {

: E: c, B1 w3 P& w5 ]จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง' d- z* `: s$ U/ z4 w- y
" V2 g, C7 m3 ~
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)& f0 c3 o6 G- a( B/ t% {
% a0 J1 Z7 S. U3 v0 {
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
" T$ h- P' ~% H* C# T" o0 q0 ^: V6 t' h4 u0 x# b
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี8 v$ l; }2 v1 Z  a1 m
" ?' |. m+ s+ y/ f  g8 U0 l7 {
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
, S! j7 ?5 [  G4 N: V5 M
8 j$ h6 Y0 p# l0 G' s" Aแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี% b# r3 c2 n$ x& G1 O% C

4 U+ U( V4 {# U1 B* C3 x9 o6 D8 ^ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย6 ~0 S6 a4 l* f3 k. w. _

' u6 m/ O, h+ s& M) @2 j- w
6 d" ]+ E% j$ |) X" k) n& T7 w. C8 e5 P4 D5 z8 d! r
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
) ?( {' j. K  n; e! R- Q- n/ Zพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
5 V; z( I- }# I
4 m' p8 E2 H8 V  A2 Mได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
( K% q1 ~2 w& D4 F; q
' o: q- ~8 A& ~8 |จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
* W# Y$ Q; c' N7 @  {5 U- q. b, \' w! X% ?' M5 r6 d2 N
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
6 A8 o2 K/ ~7 S4 f* T
6 _. t- D6 |2 \ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด3 @) {7 Z5 c! m6 v1 }$ `  `

) s  M0 Z; `' Q( F: \& Oมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์. N/ P1 Y# n2 D& O" _7 t9 C& W
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
$ e* d8 o  a$ U+ I4 e% `% s/ T. @" E/ X, v( N
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
* e0 p* _. p6 B6 p- q" G- e
- g2 |5 {) z9 p/ @ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี1 L7 @8 ?( E$ ]( u

! `- r9 m0 z% y6 K4 s4 I9 T! z* D0 |ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
  ?8 N2 H+ E! y2 |! o6 o7 n. m- N* W- H+ t) w. F
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
/ J: \/ _3 A0 _
8 \9 w) w# m4 ~- |- g9 g5 a8 z' }0 v! g5 N/ {+ I2 K! B
6 t! @0 b7 ~6 i
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ# X. r0 p% i1 U8 X
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
2 q8 {; A( l; H
4 g9 |$ J, n0 s0 wหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้" z% i2 o& c$ L; S* i

9 y; Q) N+ e& ^/ x% L9 A' q) ?) uหลักการ ๓
' s3 ?3 }* d( C- G๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น2 J$ o1 A  \/ S* q3 N
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
/ R6 v" p3 X* V6 R1 {/ nความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
1 d; l& f( d( mความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
, D# G0 z7 r" C  n5 P7 E5 l' x9 Q9 y" Y$ |& Y0 ]; S
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
2 G- P$ h9 Z( x1 I* f9 t' {. e6 Z5 J$ L$ X
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
% Z+ ?6 Q. |% u& Iการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
( x, C8 ~0 V/ n5 jการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว5 k; J' c% J$ B# t* a- b5 l1 c1 a

1 `3 v' G! I, A๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
) R1 C* e4 `8 x$ q+ c0 \8 _3 D0 ]) p$ x3 F$ a& e+ ?
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
6 `! L* E- Q$ A; Y3 ]3 d' K๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
9 j# N7 I7 Z% h3 l2 X๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
. u' J  H' H9 z5 S1 V$ H๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ* E7 x2 v+ H1 `# L# b' _
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
- u3 w0 x- F! |; U  G8 Y2 Y% z
( F- l( R' b4 B8 j5 E# _2 Bอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
7 R6 d5 @+ P3 T2 T8 w5 w2 e
4 I8 }) L' e6 E6 f/ f3 C% eอุดมการณ์ ๔  [3 c6 r6 {  `# ~
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
2 i" y5 {8 j, D. K7 k+ F๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
0 W, c$ D* S( ~& w7 k1 t๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ5 v7 q) ^# I* h, A% r/ w# ?  |  O
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘4 [/ S! ^/ n& }! b2 V
1 V! \, G" u3 _9 }' d
วิธีการ ๖
) J% J6 O4 \$ i) \๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
; [/ {# b0 d2 M4 y๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น% C. t& z% J+ Q. V( F7 P/ B! ~
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม+ C# q) A3 Z* f9 l5 x7 ?' q- Y$ n
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
$ ^# o+ T+ z6 U1 d* y4 r) L- G๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม. _1 A! i7 D7 C! X# P
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
; l0 ]1 K2 D3 Y! X" M' Bภาพที่ดี
( l+ ~  F3 l) J" Q
, Z7 s4 S; q6 j$ Wขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
- A! g8 ?5 Q! S! k5 _6 W, e& v1 ?2 g/ T' k% C8 s
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/