วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา% s& M: f4 n$ O, N: k$ d- n- \# B

  x5 T5 X) u; w) V9 H& y/ V: L7 i5 w8 S

3 X& z& D8 h) Z5 y. Kความหมายวันมาฆบูชา
# m1 {; ?( h0 o/ T0 n7 Zวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์- i3 c: I0 ]) P3 O# C

6 N1 x7 K% v4 l, h5 W* W6 Mความสำคัญวันมาฆบูชา
  `  @( {. L- c  A3 A2 hวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์5 W# O6 S5 y2 h3 K' ~. s
& |& |+ l& F& e8 C3 C- A
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
! w9 l2 d) C% K* X
! }( N# Y% V) |* e* Vความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
3 \4 m# n) d' P* V3 z0 z3 z8 S2 I% _
, T: F1 Y) I; @' h0 X: \8 F' d6 j( qประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
$ Y: Z% @" N' I6 `6 t$ ?0 b๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
5 O7 p7 t$ H8 a# i9 T/ u# P: H, s; N9 y5 E3 f$ v7 p
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
% ]# }; X/ H6 A
3 f! w& N( q# i3 P8 S" D7 a- kคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ$ ]9 `& {# |' v& |/ \4 M
. z3 _* B6 l$ \4 T3 e; ~3 n
"จาตุร" แปลว่า ๔ 3 g# Z* T2 z. u' {: d  E7 T( s
"องค์" แปลว่า ส่วน - C7 E' P5 x7 N
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
) |- n: g7 H; d; Z) X" p* Cฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
" k' X  Z( u$ J2 T
, _8 K9 Q2 [$ Q$ t% T* w9 ]: n1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
. x2 v" X* I- ~- _% ?
; w% Y  [, k5 h- o% z2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น, Y& W( N# O! `! x9 H% a8 c
/ ~0 l/ @8 \" W% u' d
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์# X! {5 V  f' C* w5 d: T

& E3 i+ C6 j# Q! H. r4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ0 @0 P: z% v! S0 C' _! x# V

' E9 X) l4 J3 Y' H7 C  E0 J0 V  hประวัติวันมาฆบูชา5 x' D' U( O( Y
' f  Z3 R. \. k$ C7 r9 b/ s
มูลเหตุ
: b* P6 K2 n: {' Zหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
' m" n" G- U" z2 l1 H5 k1 {( ~: h2 c
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
1 z$ h5 ?! L) F! w& f$ ~
7 N3 A& e+ O$ x7 {พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
) a2 n$ W0 s" f8 x$ G% w3 U, G( r8 {4 ^+ K0 U0 |/ C* j
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย* z9 S' i( I3 O( V
! i: t3 Y* b2 d. j0 X$ T3 u  |
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว4 Z+ f. U# x2 _' y3 x  _9 W- z
. m9 a* S: ?5 i  I& f2 P7 ^
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน1 N+ T$ O2 _! C" V
/ P8 n. m( s+ w. L2 A
: ]8 _* g  {$ m% i0 Y

) \4 H" v# _+ ?5 j1 P' K4 ]โอวาทปาฏิโมกข์ 2 O9 q. ]1 ~. u- v7 s* S/ o8 m" c
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
. o) N8 p7 k! X! o8 n
" x6 a& @- s( V( C( Nกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)+ h2 x( D, R9 _* J# s8 ~  Q8 U& O

5 B: h) j  S. sสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา4 i9 ~7 ?( O( }2 W0 a; T: r9 z* U
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ3 i4 c% o: T! _' M
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
/ L) {5 I- y# b$ T7 }นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา( `: m; }$ N$ l4 Z( x
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี3 y. d4 i9 M) y% l4 [, d
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
; M( d$ D2 r+ S: X7 lอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
4 W2 W' Q$ J; D5 Dมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
4 ?4 E7 {/ H* r% k+ o' D/ E$ Eอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ; X7 T7 w6 y' I! ?& b( ]0 D$ ?
5 d# n2 ?( @1 b$ O2 N
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
& ?+ l' h$ r" D% e! `$ N) r: Y- t8 j. T% c
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง) \9 T6 _* R: k- n5 b* e. p. J' b0 L
- u+ ?/ d; S) V3 U
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
2 G+ d6 P) J" O$ b
+ ?( \) w, w. ?3 \สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
. j, O) S8 ?. D( ?+ k
/ W% `: @  n' N- k' {1 c0 }พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
6 W* R. q( g6 t$ ^- {$ Q& X' P, |6 O: x( w% h
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
! p2 X" \; I$ P) [$ Y( B* c8 z, o+ N4 g+ C0 v1 y' ^
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
" h% W* {& o: u$ \& k
7 l2 u, ?' E2 {3 k6 q) Pวัดเวฬุวันมหาวิหาร* O) z: g2 q: ?. L/ V$ }0 b2 \7 ]
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ8 p( o& a- a, d. K" P( K" ]# G

4 ~- H) v, u9 G  ~; n% ]8 a. e6 Iพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)% ^: _2 w* Z8 `$ g( J
) @: D! y. F2 n/ n$ [  w
. b5 p0 s: a* y) C

5 v" P# l9 J: n- v! Gวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
& E* b; y& v& P% B  I, Gเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่, {; d/ B/ ^3 L
7 j( p" F0 b6 e$ l& k
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น' N% _  n% d3 ?8 O

5 ~/ B3 w# b4 x3 r9 T, \% gพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
  q, E9 G# c$ {! I# a3 f# o$ k- {6 E  ?$ v# O
วันมาฆบูชา
' y$ F9 m; W1 _$ H+ n) a& c. H$ |3 ]
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน) N( D& k; O, u' r9 N* E; Y
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม* w( s6 P- x0 b

$ x  k5 M# ?4 O0 L7 H9 b+ P3 u. Iชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี2 v0 c3 R0 v) t1 z( V, D4 K6 U7 j
) e, E- z" h# |0 D+ N: k0 m
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
$ J3 d1 T! q  r$ l$ V7 l, K) ~4 q; @2 i0 a; l
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
/ U' K) {) L6 T, ~( T* J. ~6 @/ R' V" {% O( a6 B! m- Z
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา2 B/ j8 z& @2 n+ x+ E
, `! {& u, w6 Y+ d" i1 G5 S
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
8 l! j) v# d1 O, r" A5 {
" X$ i$ Q4 D# O% t+ ]ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
; m- z" A' c& u% y6 z9 P. T' U6 E/ @2 r& @, q  D
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี/ u( X5 |) G% d& C7 P

* J, h# g5 m& C7 rกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
. c+ N: l8 o7 c2 m" {  V3 ]+ r9 M. Q" ~! z/ [
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
. ?1 t! M. @$ s9 ]8 w: C0 S# w1 I8 I% v3 @3 k1 N% C  w
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน  r0 X5 c' l0 }) ?; R; a
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
- J, o, [8 ]& Z9 U) E
/ `, W1 x3 C( ]9 u, E9 h, K2 lไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
9 L- z$ A  ^# y# C
1 f8 c% k' E! b; T# zๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
/ ^/ w2 e% \9 x$ Q, s3 T: E9 `' y2 S; Y$ P' Z  G' E
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต), B) B$ l( j, f( D. p" z
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง0 M  v+ ]2 l7 _5 |

6 p5 f# w# H9 D+ X7 o9 Y& `+ Uจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
2 p4 W. I& B8 V! f* `9 S7 T: x+ _/ c- D' |1 g. w
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
! J! ?9 ^7 J/ E  n# F  f, U
1 `, ~+ S7 B4 T* w! L0 oในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ2 A( Z1 O' s- R

3 x+ T1 k0 ?' M" U7 @- Dเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ) M, a8 Y4 A  ]7 m" o9 ~7 B
) _2 c; b9 b7 g  x. X! `- J
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน) F+ D( C. r9 h, r+ I$ R

' P% {: d0 Y; h+ Pจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง# t  t& [! I( B7 n7 k2 b

. @9 k( t( a# k3 @/ Kโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
9 L+ }% {5 Z' O# T8 ^7 F  X5 x/ {9 c/ P5 ~# A  S8 L
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา, ?! w+ Y$ N8 Q, x$ k- k

/ L+ n9 x8 u" g# M การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
7 @& `7 N& w8 b' m! r, ]6 d( t- P" G% K
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ - Q* H0 u5 J% T+ q% }- W
' V- U) \$ o" e2 B2 j
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
4 Q' |- c6 l  A3 I% A1 z) |% Z, j8 H3 h
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย. V4 k% u/ Y5 n9 B& |. S) V
+ Q3 a1 z1 b4 l( ~& Z5 U3 Z

: p7 ^' j- h9 ~8 s/ j" F4 ^  D
2 w6 ?& ?# P* Z- }การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
% S% B% u/ y" _) J+ ?% k6 B6 oพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่: }) u0 R% P2 g1 E+ a% n+ f( ^
" k( \% u! O  @$ {6 r! V* ~
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
. _6 s* ?4 e# K# T. |6 u4 g1 E! I; o& u- J
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้' F# A5 ?6 S- h% w4 K, M% N
; f5 n, X5 l% t  J
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน; I, v& Z: ~- |

- y. Z8 O* n3 D+ z6 Iในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
8 x8 t8 `& j7 R& }$ J, U- p5 o  V& u0 ^; f6 U
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
4 q* f# Y" `: k% V" @! w๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ! |* D  ~1 E/ M* T, j' `- y+ }% c
% ^4 k! U( C) x% s( I" b' _
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ5 _3 v. Y$ p$ l4 P

% F# b. C5 d3 g* Q6 m/ V) xประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี1 l% U/ W+ N1 w  _6 `

  w3 k' {8 r( l- B+ k, ?2 bในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
. W1 p- E( }( D/ W% U4 E% R* B+ m& Q& ^; k5 n5 B4 B! G+ t# K
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔7 B* n$ u( f  u7 e% R
0 j, v# A9 o3 ~

2 R4 b: F  _# x) ?2 A
) c+ t9 O9 d0 O+ l! Lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ1 I0 d3 f- ?$ \. O5 @- {0 _5 {
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
! t) y4 \9 _4 k) I) e  K) G. K4 a) c/ z. ^" |/ n
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
5 j1 K9 P' u! T. N1 {8 C- e9 S3 D. o7 W9 J: W; N( J* [% ]% t
หลักการ ๓
" O2 U9 t- _/ R. ~7 ?6 P๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
- r+ k4 [$ D# r! r* Wความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
7 S" R. j9 @7 Mความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
0 w' ]- E( r- X0 Fความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม9 ~5 X7 K5 U- k, u& ]
2 ?2 C  }. ?% C- ]0 ]# }0 _( x
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ! g& [1 C; r9 j' Q

7 j- ^9 @+ n% i* @ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
* k3 U8 j8 j( F# D0 K, }การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ1 _4 c; Z* [4 l6 K7 j  Z7 w
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว4 n' T% M8 E; U
. G- s; J- c# n1 |- Y! ~
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
$ S' P, X& R8 i. ^: ~# b: L0 l% T8 F& I) _- Y
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
' j3 S4 f( D) {๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)1 a2 G& u5 [9 o. t- \
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)' _; W+ w  q$ C$ J6 A) n
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
; ?! M% P$ B" V9 |5 ~+ ]๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 2 x2 p2 Q. K  b/ V

$ ?: R3 u4 V: C( Y, ~7 ^# }อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
$ w6 @, v, ~3 n4 O2 `- G( K, G: r6 @8 U+ R+ O
อุดมการณ์ ๔
! C5 V5 ?8 d( W5 ]๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ3 n# m2 L9 e# a) C4 c5 _
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น- L7 z. v0 v8 o! ]; e3 o
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
% h8 W  n) A$ J) }7 M+ B๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘+ E1 i# |: U. p0 Y7 s4 E

8 C: I0 C5 [# ^0 S2 p* y$ H  H. Cวิธีการ ๖
: @/ w$ a' I( }( Q* e7 K/ I๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร/ P" V8 i/ z4 d) G4 b1 Z- v
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น+ o4 Q& L: t; z
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม8 \" c6 X" p2 w1 z
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ" G( z9 Y' {$ g) F( e: a
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม; k% Z. s+ n8 g7 D5 D: l
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ6 n' C2 d$ Y* U0 x9 e4 ]9 m& `6 g
ภาพที่ดี# Y6 b% M  f& P; b9 ^. _+ D
) y! k: d( |/ n2 V' s5 v& q% ~2 M) s
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
" n6 P$ l$ ~. T, w9 d! _! E, S$ y' z; N3 J
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/