วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา+ \2 _! I! M* V- d# y7 f

( v- U/ `* S4 D' S% e" ~6 ~
& W; m+ c3 Q7 k! o: T+ a; i0 [* ]: H) \7 k) S
ความหมายวันมาฆบูชา7 h/ R. {' w! O& m1 V& A0 }' e0 ]
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
$ }% O5 R; a# K1 e0 ^% J! s8 g6 t
6 b, y4 h# L6 r) D3 r" cความสำคัญวันมาฆบูชา
& d7 {  A, d4 u: `4 Z- j, Kวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
8 }' ?! B1 z# N: Z) W
3 m: s* y% c9 iผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
. S- L# H/ J: }( u1 g% ^( v2 d8 ~3 q! m
1 z# J" m. A8 @2 t! \& Pความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส2 l- D8 F8 R1 a% I/ w

9 h, `% [1 D. oประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา0 d$ w, Z& i: K9 O) L( O
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
5 T8 ~1 s6 E4 Q% S0 }5 X! \1 `7 P9 ^: z( v+ V
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
& c+ B, u  n9 ]5 F+ N+ q3 s/ Y' d
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
4 U  g/ D4 U* I+ M' }* e; p8 t- V6 k! [2 p
"จาตุร" แปลว่า ๔ 4 n0 g: c4 H5 x
"องค์" แปลว่า ส่วน
# ]3 s/ y, K* p" F" K* |  Q"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
/ ]! d3 C5 V% L3 V; Xฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
1 z" y5 h& z  @5 L7 Y* t! x1 k  n5 _4 D) D
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย% V3 A9 L5 h' C* p; ?- t

  _' |$ G: L( y2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
5 T& J3 f- z2 d1 k; c
4 Q0 i, J+ i% T; w6 _3 D3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์; p$ P# C, ?! b. O. t0 C& J( V

6 P9 ~$ Y) y$ x) x  D- B; ^) N4 L7 u4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
8 L" U, G1 Y2 e( R$ Y+ ~4 ~- q5 k/ L5 A+ t4 u
ประวัติวันมาฆบูชา* A8 |, w' }- n7 z9 G
. k% _. U9 H8 t- Y" g7 }0 [
มูลเหตุ
- L( y2 _+ _( u4 a) Hหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
' n: w+ ]1 ~2 d$ W
) }* x( i1 T! }) }7 ^" j0 yเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา% \7 g5 b& ]6 ~& h2 d' h
' B. B! D" A0 U
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
% e4 c. _/ {8 K" O6 o9 d" m
/ o2 C# k1 u6 B2 Y7 aพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย% j) b1 r* R! W, l+ G

7 V1 z) n! m' k, C) D# Sมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
5 k/ C9 @9 e1 h# R7 b# a
8 R' u1 i( N5 L( ^- l' V7 Zกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
5 D- b, W! h' v2 d- A; }
* y% S; [4 j" m6 I1 `& n' Z# F
3 d. L' H: w7 y) z" L" W! L
2 ^4 V" S. a3 O5 V* N* A9 ~โอวาทปาฏิโมกข์ ; }/ S9 A0 p) |, k9 s  D
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
. B# K2 _" k' F+ o
, E# l: B& R  Iกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)7 A# }6 ?' [* X/ c+ a
7 O. D4 Y: Q) P% G5 `8 p
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา  n4 Q# e1 `& e0 l
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
  g4 h3 s2 j+ {, Hขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา  N# V9 l, S3 _, T0 O0 Q# z* Y
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา3 U# z; ?/ X- ]4 Z  T6 G: N0 ~- `
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี9 \8 a* N. x7 G' h9 M$ P
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
+ d0 g9 P, G' O* d1 Cอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร: ^* A& F; |! q! B2 a) B
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ' h0 H5 Y& u+ S' s' A: N9 ]
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
% X* u* Q% e3 l' X, K! R6 a5 S7 {
1 H9 a( |6 `8 K. Rแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน6 \: ]! R" s: G2 e* c

! S+ f7 G/ |% ]  z+ T) W  }อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง; M+ l- t1 o$ k. Q& Q

; j* v' d/ L5 I+ Qหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
# o( R6 u0 ]3 K8 c& W" R# P9 [
- E1 e  R  {+ f: E" O+ |4 @สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
; a1 h. L% k, C6 I
  l" m, s9 \$ Wพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด4 o# e1 H* \) C& o5 Q$ Z0 t
/ a; ]5 t& L$ S2 k8 s( h
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง! j1 J% u1 d5 ~" X  L0 Q2 E

1 M3 p0 m. t; q9 Q9 w2 G0 Z+ Hโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน) @5 n- c, P+ F# g( z, P7 r6 l
6 ?$ y" z7 U, T/ X% F7 \5 F
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
7 b$ D3 ?3 R6 @3 E& K. \  w( ^( Z& L"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ& E0 m. k3 j9 `6 [

4 o$ @! h  |9 H  Y5 b3 Kพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
8 E; E7 p0 F, K% s2 _
/ y. @2 M$ p/ o2 d: ?" N* `/ M
$ ^/ }9 b1 w* @% c; ~4 }& L* q/ G2 t( p( _  O8 y7 t
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล" T* Y* U  j/ q9 Z3 J# _- G9 A( Y
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่: _8 z! ~; M7 f8 c( Y% m( W8 ^
7 X" E) L. n1 S- @) R: W
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
3 Q$ S( \, P- q2 T1 [* U
- B9 u' X$ K/ b0 \3 kพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
% K9 o2 k; w3 D9 O1 k- `* D3 X4 S( A& |
วันมาฆบูชา9 W* E" @. ]. Q* j$ u& d; ?. H/ F2 a
" y& Q2 K6 d: p+ _, ~$ R/ s! V9 N( I
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
* v4 x/ h% {+ B2 j" Q& ]หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
! _$ `9 M9 V! t3 o. \( m( Z) M# e+ v8 `9 _
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี; h' n' D. p  C. D4 H$ z
# g/ u/ B, Z7 t/ K1 D0 O* I# A
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง9 A0 B% \  b# ?' B$ @1 _! d2 @, B
* J* P3 l4 {( f6 B
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
5 ?% Q0 `& P+ E9 b* c* R& v
$ b; h8 A; p' W, p. m1 ~, hได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา! V8 n) |5 E9 _9 k2 d" |

: O) Y; N9 ]8 ]: j5 h6 `( Zโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่4 c7 [( X8 f( f2 b: K& `
; d4 F& M+ [% r" j! A8 K& g" p
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด! i+ O- ~4 l+ O1 A
8 S/ `( w, w8 O- Y, X! \9 `! M
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
' w9 A, c; s" y+ X! k7 G" G1 W7 K4 R$ e9 n0 w
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก8 Z5 C, a7 e/ E! \/ Z) @- B' t" Z
* j' |4 d0 q3 Y% {1 r* ]. W
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
$ K4 w7 v+ M4 i5 m% w
& x% c: o) {5 N/ @6 Hจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
4 o5 z& p7 Q. \) Qปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม! J$ v4 S1 H5 x4 R" x4 _8 V( A5 J

; x/ d1 }, F% L' j* g3 @; k' n0 {ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
. S5 e8 q( r  f8 U  p, f) K( e2 w8 }! t4 e* S/ X& J" V
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
5 Y2 O* ]3 O% C. o  Y0 z3 S# C# K/ C: D, q" P9 t+ h
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)$ q, E7 ?5 t2 U( f6 t
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
3 d: a' L5 S% a
- U7 z4 ~: `0 t9 I1 J  A* l0 J; `จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ) i0 L, d, @' T. ?+ a- H& O7 h

* ~2 n5 O) G- V: @เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด$ [6 @( z/ P# p( o, A; y  V; u
/ Z* \/ j  o" S, h
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ7 q- p, h( Q* P& l( S+ ]6 D

% F- E& U% Y  d) e* x% k* s1 dเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ- Z6 ?. M; S) Z

- X3 D/ s5 z' x) M0 mกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
9 @2 Q. `8 ~* j! N- ]+ X  q% }$ ]9 F7 D7 u9 z. L+ s3 g# G
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง! J6 H8 _( B; }! p% C% Z$ ?

% ^5 b/ J8 _8 b( k9 _โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
* [3 N! I5 w2 F/ ?) R+ f
" g/ n# W! O* mกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
$ D; F0 V- x1 D6 f& p& d
  l5 `, L) V/ A. m การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
2 ^% b& F1 `9 `# X9 f$ ^: A- [" n, Y( E
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
; U1 E5 J4 a( K; ?) ?9 n$ I" Q3 f6 T& r6 v7 P! w
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
6 R# T- `: C4 \6 X! l5 H( `# ]( W. c! O9 h) G5 G7 V; F
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย2 \6 e8 ]9 M0 |% ?5 J( s

% n! c) J; r/ a% B
2 V, K: z& r! G6 b. e* x
, Q- X/ R# \. n2 [* ^1 sการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย, d6 m, u3 D* K7 R# m
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่6 q  S. [/ [) K5 j
$ ~# X0 R9 K6 @) F5 O0 B
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
! |! v# }3 B2 D% P. Z* q) G, |, m" ~, x/ R
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
$ Q( d0 p; j) v& x: p3 y; J% J1 v6 f; N8 h
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
. |4 }) }0 k% l4 T/ _0 O. b
. v5 U) F1 H' e  @, tในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด( t  U! h! k/ z* t5 `0 `

+ I+ @$ Y/ F5 Jมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์) _5 H" r* X: M# i
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
! U, i! ^% q/ m! E# |& S+ i4 y' o# n3 S7 v) b# A: [
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
. a/ C8 O- j, A3 E: B2 d- M7 J- p( V& d3 t
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี5 w9 g& q6 K! [9 P5 V7 B
! X! s4 y" H% M2 X% e& z1 _. a
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น; e& O- X; k0 J' `. O6 J# n/ L4 D
: J5 ]5 Q5 V( _$ |8 \, `
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔; o+ S/ E1 _- f2 n3 F0 j6 x

* q+ {; G' [# ]# Z3 |
, z3 O, a) ]1 T2 a# U
  P: m. l: h0 mหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ0 N) a  Y0 A$ M: m: \
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย % o+ z. K2 v3 @

7 M, i( i8 j+ Gหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้7 ?' i# z" P$ w6 y

/ O4 e  E* q; T5 U- C- kหลักการ ๓8 f7 M7 t  W! g2 Y
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น5 t5 N0 O- \" V& a7 d! F
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม# X: ]! o& K" R; E/ {
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ ) i+ R) i; R; o
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
! K9 Q5 U! M& Q/ e2 ^* F8 ]& f+ l) V' x' f, @
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ* r& l3 }5 b& d. L' Z

7 x. Q; }! g* E) {2 l3 [% F7 Aความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม- M/ [) k4 m1 T7 [7 E6 I. ?1 G) T
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
) z) f# P" y5 g$ Xการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว7 A& y) n: U, z  h4 l% Y+ t( c) A

  _# z) K2 v# I, l( |๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
4 d/ o' V' \: |; D$ ^8 e
+ I2 p+ l1 W0 `$ r' o% U๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
. p$ F& d' Q; ?2 v' M2 R๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)* V( w+ m! y0 K" ?: \
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
# Q. s1 u. h+ g/ a๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
1 K; Y$ w$ D) j; R4 u๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
. d: |% P* E- D) p2 f: B, e5 {- F0 P
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
2 E- x! k+ Z8 W- n7 p1 j7 \$ A% [. F0 k( a+ a' |& y$ m$ |. B. [
อุดมการณ์ ๔
& X) ^  a/ a6 b- E2 ?๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ# ~# o6 x$ g, _* J2 a: W& N  ~1 Z
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
: o8 |6 D3 T. B+ _: r5 P- b๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
1 C" S& X. q, y๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
; Z" P! f8 R  z" E% ~8 T* ?2 i) w! [* w# S- o" E" R' c
วิธีการ ๖. I' g9 v5 K! `4 k& s4 P: E
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร( ?' a) X* i$ y" T" _
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น) Q( Z5 E' W, V* ]# k  Y
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
  k# U" \% i# F; Q& j๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ' Z# W4 S3 c) j" V
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม0 }, `9 t9 r  Z2 ?# g
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ- x5 k. l0 V8 A& m/ e: X  B  B+ w
ภาพที่ดี
. n/ f& w1 i) o1 c$ G7 I% E+ s  c3 L/ x7 ~/ K! U
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php# v: J  n# L1 F. E' o! B4 U

" d" Q$ {; X& b! V) Qที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/