วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา0 R% t8 p$ ~& v2 V+ d  s

  g. N# _0 k5 L/ S' o
- q+ T; @' x# d5 G* ?
0 D- F$ R* V& L9 f, W2 tความหมายวันมาฆบูชา
) F, [- z, k- g4 _9 e5 O% ]9 lวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์8 S# O. J9 ^% x7 P5 Q$ \! G: T
/ F+ X; G) `9 J: l3 ?, Q
ความสำคัญวันมาฆบูชา
) V( Z" E* z; [6 d4 \วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
* X7 g- V1 j& m/ A9 x; u; S7 |! N0 t& P
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ6 `; @. c1 B. Z# k* p- g4 ]

! s+ U# f$ g  k+ F; n' [/ Bความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส* H. ~# B2 n# p0 J( `' q
; |# d1 @! x) N! s  S" x4 t
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา2 {. A5 }7 Y- @
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
$ y9 A- @2 t6 g9 D$ N) O5 C
; K2 a$ j. w( \3 {5 V. [9 F๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
% G& X, c& i  m0 k7 [% [
) v8 ?- s; e6 N. n) m; gคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
$ c4 m7 M# F$ j: b- \: S" u: K% B8 j3 H1 ^  Q! o; r! I
"จาตุร" แปลว่า ๔ ( d$ U0 @5 i" E4 e, n
"องค์" แปลว่า ส่วน   p" o3 \% f  z. {. O
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม / d3 a# u4 [  m/ i: c, z2 Q4 f
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ" W0 c) w% ?" S

7 P: Z- l- U: P, U1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
" x- m* B, ?1 n1 J+ h+ J. a& h$ k
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
0 Q6 U1 p' |' o' {
3 G% G0 w5 H+ U% Z; Z3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์/ \/ `, `; j. i9 s" }0 U. y/ \; l

6 P) i0 r  E9 e9 K4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ1 Q" F$ G  f; a# _& O
- B7 F& I# S; N' ^6 p* t- L
ประวัติวันมาฆบูชา- Y/ F# [4 k3 ~3 x$ U9 x
# I, a+ ?1 r0 D  C  `0 r8 f6 {
มูลเหตุ
# G& f1 t" w7 ]1 l1 M, X7 Sหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 0 f9 K4 ?1 u( K. q( m- w
' p( y8 Q9 e7 t8 U! {# P6 m
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
; L5 C# M. C% y! Y& b  c/ R) n# ?) F: ~- n5 [& A
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
5 N  G1 a: b) X8 R; F, s5 D) Q# y  i
7 S/ X4 F! j8 a% q# @พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
1 {+ W; O; y0 e6 ^) J$ i
4 J' i3 V/ M; a( Q, sมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว& f5 E' g- w( _& w

* m8 c# q& _7 l8 \กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน6 o- M$ ?; V4 d, q

7 X( J2 C" m6 [$ e. i8 Z4 p# g( ~3 a5 K- z

. E* N- |2 [$ Rโอวาทปาฏิโมกข์ " a8 D7 J/ V  W' c& Q
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก9 k3 s, J) y! L4 t: D- e' O
1 o$ Q- t, t: K2 v
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
# s# J3 Z& k* `7 ]
/ w* T. j6 N- O+ iสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
3 P3 K& Q! e3 r0 P6 Eสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ0 {+ n+ K; x0 w: h6 l$ w
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา2 G" Y8 o4 y+ T' j
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา5 [/ H3 \  _: [  M. V5 l
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
" j. C+ e* Q4 B! a1 _& W+ l( p* S6 I& vสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
: L9 d2 A# I. @, z% {อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
: n8 A' P% W% F9 Cมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
0 g1 M* W7 d) `) ?1 s4 x! Hอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ! |& I: W, M  u. F# U

/ h( S! i2 I2 i- k1 X& t' B. g3 jแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
1 [9 R  _$ g8 c6 h6 B% H4 B
/ S% ]" D* y+ a! U2 xอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง/ F5 f& A% ?. [) y( B/ }! G2 a

8 f; G- }/ A& U; X, |$ D  dหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส; [0 z$ d8 Z/ B' G6 s% [+ `; X
# w  t* Q8 k1 d0 V1 A9 @
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
& t* i1 D# e) T) u1 g$ }7 L, K2 a8 F1 c8 K) M
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
: v* Y. t% |4 ?2 e# ^1 ]3 r) b- D! H- F6 c2 J! s; u
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
' M: k; D$ v5 z  T' s  z+ I* X5 N
, d# j. K/ \3 M: G7 Sโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน3 D& @" E- P- R7 ]( I. o6 b% V  R
1 f$ i- J  o: S! x  w/ p) D" F
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
0 {; j& v3 \6 b4 K* D"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
+ C4 k! G7 ^6 j# o% Q- O$ H
; A5 C7 }/ J% P" F) Qพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
2 P+ }4 {# `: j1 {: r% O7 t7 i1 k0 ~2 p8 R$ w" p5 Q" Y0 |

! X4 M/ V, j" M2 h. B& T# X# h- I2 R' F
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล) X1 c# H8 R8 y) m; v9 ^
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่4 c$ |3 p# a& s; u& ^. M4 k

* m0 N+ G" P6 T9 Gสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น. D6 |9 V! N" A; F, V$ u
; \% D: z- y4 s% }) ]# p
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
$ \" m' V: m% D! Y4 k4 U
7 Y0 T1 I) Z8 R8 J: r' M5 z* t* q& tวันมาฆบูชา, I* g- k) H4 u7 ^9 s: q

) X$ l. X( p4 {/ l' Cวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
3 F' N* e2 a. m& m" {หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม' q& j& t2 s/ A' D/ }1 N
& T; E* b' f% o2 ]
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี& T" G9 q# S* L) B' Z8 G
- r9 W/ ~' V" O( m0 s
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง4 m9 u2 N6 \) w( G5 t( ~, [/ W

6 F: P% N# ~; ?( h5 p2 hเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
! J/ z2 P  Z0 T. R- k3 F# x- |( c! @/ O
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
$ m, |. ]' W7 v0 m( |  a# y- }
8 w2 A& V# H- I2 p* u# F/ p# vโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่" D$ K9 I' E) i& A+ t

7 X5 W( `/ n9 V0 f# nในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด4 J+ c& M4 N! t$ W7 j1 ~" h6 w- M+ K: q
: n" y+ Y8 A% X9 I
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
6 L& a  y. h# n0 {7 b+ K4 u3 K. x% {* I1 {! P: W
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
- ~+ P5 Q  `) q% {$ D
- Z% ^$ x/ s: Zโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
; C! k. V5 i# S1 k% ]
+ I$ U- i  h/ H+ X& ]5 x: F$ Bจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน4 o; ^3 ^6 w& q% j% H% {
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม( }$ m" M# u: w5 z
$ S$ M+ ?3 B9 d7 a% ]% ~  k
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก : s$ I2 m/ S7 F4 Q8 i4 O, b7 N- i
# t+ `/ N4 E9 B! F- Z* n- A$ k* M4 y
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
" s: O% X! Z1 B% Z0 a. @
* y# G( u' \; k* t, C$ c1 Pจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
, ~3 ?: ?) P& T* T, v0 L9 bถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
) J# z- G" n5 n1 s! u. @% J/ y, ]4 |/ H1 m9 U% j
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ' o& r9 E1 A, a- e8 }
5 w* G0 j" \2 I1 m. D
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
0 v9 H& o# ]. D' o8 e+ Z$ T& I
8 v% v! M- B  S& F3 _+ B( mในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ5 }: X/ y& q, P; i! G: Y- W  y
' f9 _. D0 v" Z4 E4 F6 i
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ! `" ?1 s; s% q# C

" B8 G5 ?7 C) \; u- |กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน4 \/ \8 _" ^0 l, h( C

2 [* z/ C6 B* ~- H* gจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง  O' T$ ^  H- Q- c

8 V  W+ U/ h6 a! m9 @โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
9 ?  e- ?' H: z7 `
- r  Y3 S+ c$ B, L2 _& Nกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา7 h3 c% _: ^5 v0 S* C! U2 k

! `4 k" V) _7 S  ^' H การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
" X/ x3 [# V$ ^/ Z
, d5 |/ o6 |' a/ rเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ % b7 T. b' u3 C, C1 R  c6 o% Y
, }! F; @% J5 ^
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
5 _8 M( g' n' b3 ~3 x& s# r; i+ Q
0 G0 F+ B3 o% A; L# P$ Z: q' x  tขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
; N% n9 ~& C/ [8 V3 ?& {* m3 K" l, u8 G' L8 P7 y% h$ d4 Q

- z! V8 b) v' H- E9 s1 O8 s, O& l$ Q0 d- L( p3 X7 \5 D
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
3 y2 z; Y, \: g- x: A3 gพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่$ z, y$ J' X9 q1 B; q
: {- F2 a) f6 ]) ?2 k
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
# f6 w; }; W# [2 q; Q' d9 H* w2 H, Q  m* H1 N7 a0 m- O
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
$ D, o2 d: p: S. b4 T$ }6 ^0 y
8 b* A- h# i% j  O# Lเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
& \8 R! a- P4 ^" Y- f; i, }  R7 z4 A- H4 k$ O; P
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด$ N' g4 e. G8 V8 F+ D

8 V6 j4 O. u. i0 q( X' Uมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์  o6 w9 x2 L0 S+ \' u, M2 a
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ  h3 [% d% Q: q1 l% e
/ |6 {$ j6 v2 g: h
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
3 {3 ?. O' i& v
( d8 }# w; }; V! dประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
- ^3 N4 E3 o6 \/ S3 F
' ^  l3 w& ?! n$ l3 A$ z+ sในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
& ]' A* l% `4 {5 k, ^1 w8 I6 C7 e1 ]
1 a( D- W" z8 `อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
; v7 c! v9 ^0 u5 ~3 t3 ]) P& d" u/ T( b
3 I# g; A2 v% u8 M! Y
7 p9 X7 y! s/ q% {1 C
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
% m0 g4 B. H3 [( V* S$ jหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย ( i% i7 `' G# S) H# G: u, K3 e
: s9 n1 y! G  ]  w6 h! Q7 j6 T# j* k
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
. s# l) Z$ d1 z% u7 N- A. ]$ T' e9 ]$ \8 g4 P' O8 h: A
หลักการ ๓. c& N8 L. `3 [9 Q
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น; [7 g. Q/ [9 W; M8 ^
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
0 Z" k) U8 r3 R9 v5 R  \ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
' N" M, p8 U% V6 Eความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม' l" B  C: X2 _1 k
* ^  q, l+ R% [% Z- O$ m+ c2 I
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ6 [0 Q2 a0 b. ]2 H- _
1 _# q" ]1 ~5 T( m- s
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
* d( ?& @* [, P1 eการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
9 q7 Z- R& A5 o# Q! o& F$ Lการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว6 Q! G$ |0 G* Q

& ?% ~/ P8 F+ G. E6 {๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
$ w  }% O' z. I5 ~4 n5 f" ^1 C( I: d. E  g# n
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)- i3 {; E, z  Q0 [
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)( ^6 p8 r3 g7 r. r: _
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)+ E( e; R  o* c: x
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
: b7 V$ e1 Y, Q  _8 w6 _! n๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
% {# L4 v& t( p+ P, d/ F
1 }1 a0 ~, G5 W; S) f- A( bอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง& b; M; h' ]* h8 m
4 M9 H; W) z" k! e7 A
อุดมการณ์ ๔. i/ N2 F, s8 I0 Z' |/ h: j
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
" H! `  P# q( m% W0 g๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
/ h) q) g9 i2 B6 f3 B๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
! W* ?* U' ]9 V' c0 \6 Y( Q  ]๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘5 Y9 m/ F3 f7 v# L8 ^8 I$ D1 t3 I
6 a7 p! @% w1 q/ N# ~# w$ }3 ~: l
วิธีการ ๖
5 K/ s( ^* k) e, m๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
. \& c( O3 |+ ]7 h) M% C8 f๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น/ ~! R, x& ~  o
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
1 v) R; s+ L/ S๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ7 W, J, P+ M) P+ o0 ?! z& j$ k
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
! q2 p/ p4 g) t, u๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ8 i; U, ~: U& S$ W' a
ภาพที่ดี
9 H/ f# ]4 K8 D2 R
' {/ s1 G0 a6 Oขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php6 L, a5 `2 e' X6 o* E" @  q/ H+ B

$ G3 C  Z% a/ l: L( Iที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/