วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา6 z4 H" v* @- u

& U; t+ m8 v; ~# Y0 k& k3 D9 B
$ |& v1 z! ~6 X% p
9 Q) ?  I: L) H% I+ Nความหมายวันมาฆบูชา2 k0 t1 I6 h( J/ Z* H$ N" J
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์8 c9 d3 d9 Z2 R( \6 k- t# m
( t5 G7 r- L) p1 t8 h
ความสำคัญวันมาฆบูชา2 M: a/ g+ g3 f0 M, N9 L
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์* O! W5 R! w8 u2 V$ C

: v' l2 E* g* J0 fผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ3 c/ m4 f3 f, n- V. c
' d3 ?( {* j: A
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
- Z6 r* l4 `1 g( k7 W( N$ w: ?+ n  s8 h: h6 Q/ ^' `
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา, D1 Z* A* c5 J: ~
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
! v$ d" z' K# V* @! {6 L3 p+ w8 r" a
. L- ]( k4 B" H( j5 c. i๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต8 P2 ?- |/ T- }
% ]* b7 ?5 Q# {' o
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ3 |, q" G; x4 q& m" L8 I& j

2 \8 l- K7 b' ?"จาตุร" แปลว่า ๔ * V# D# x7 x7 v3 C4 M7 M8 Z
"องค์" แปลว่า ส่วน 1 D+ K" {3 c/ s& R+ f. A0 T
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
! }0 M/ g( s) Hฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
2 i) e  R1 a' O1 L
8 u2 r. k2 e; `" r1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย, o5 Q! e$ F( D, @& r7 I  Z

- b8 U/ L9 C/ H0 x. |$ D6 k2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
0 X4 J* C; j. o. K$ O8 ^
5 r# Y3 ?3 d, i. W; J3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
8 `( p* x% S( J( U: U- E
, ~! \/ {$ z/ ~4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ" f9 }7 A$ X$ ^0 ^% P5 o
- M5 b0 E8 Q7 c8 f! g
ประวัติวันมาฆบูชา
* f. H% q6 i  b& b9 y, a! S5 O
! n8 k0 s4 r& k- O. _. F6 f% p/ K# vมูลเหตุ% u7 n3 S( S" K. P
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 0 f* m% g- J+ j# [7 {0 u! f

5 a4 ]) F, q, z" S( ~! H/ K. [เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
. w: r: ]  C0 f4 {; n6 ?! u! h# n* X
# E1 j. |6 R/ r+ r2 i- |พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
7 i, ?; G$ m9 c  ~1 e6 ^
1 s0 f+ m( ~+ h, [# Z4 p9 O+ }3 P( Lพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
# B! L* _/ O, m+ g
+ g( W# c& S' Eมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว0 V6 |/ m# z" J/ F4 r* o- |
0 v* H, P) j' R8 T, n& ~1 F; _* E
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
# H$ F" Y! ?' \/ |( c  G" ^/ B: ^! w& k7 B; A& u. }! W
  J6 B9 c& q" a3 Y- z1 T

" p% h3 @# J. y, B( X8 Dโอวาทปาฏิโมกข์ 0 r4 ^# F7 L. |; F. `1 b9 I# p3 Y
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก) l' Z2 I; Y: @  s7 s
2 _" r* {4 I6 ?4 G
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน); F/ u3 ?3 S$ @8 B( N6 {; N
) A) {& m! B8 f* ?& Q
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
- K2 @  b3 f5 i. K; Eสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ+ e- y" j5 K7 s+ _" B
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา/ C" b( Y" T$ u" b2 w( o4 d: X
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
0 m5 Z- I4 a5 i; z% Y1 Rน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี& i8 k8 s. c* q% y
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
2 P6 D; ^/ p* ], s4 |5 Dอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร2 `4 j1 M2 H0 }
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ0 l, l( \9 ^/ q  |; G
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ' _+ \. h5 U* c0 g; t7 O
; q6 a1 J. m, O5 K1 p/ c2 B4 B7 g
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน. w: ^" _: b( o- u* V
$ d4 Z, q9 f8 {3 _; j  E: |* O
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง* q! q+ o1 L9 ^  W) T
/ e8 G. n$ B# K
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส% Y" W  L9 ?7 |8 f  t( d! Y+ R
9 Y: |6 y9 h: L& X% @1 `
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)- W8 I3 P( h- R" x( g
6 ?- Z7 J# W- l* g: P
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
- T" j7 t$ L. {4 a; P% D
7 o2 K5 `. o, P* n( s2 P& B( Qภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง& t9 h' w) _7 D: J7 W' Z

% q# L5 z2 A8 C$ v- {โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน5 }6 G/ X& D/ i  L
8 i5 \& p* c# ^; Y) X3 z& H0 l
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
$ H- d7 M* Z4 r"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
" t/ @, d0 I# N" l
0 H8 U" @( o7 r! Rพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)+ D' X- Q0 o) K- Z; }' Q# P5 {; S
0 P) V+ Z' |4 Y' `4 k: |1 O' B
" t) m( N+ |$ T

" r6 j: `$ [# O: ~& u  u0 Sวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 W) n; l3 u& d8 R  Rเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
% a& g% n5 F7 B  r1 V+ c9 @. b6 U) Z6 q* G* {
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น. z; J* s. o0 h+ a9 a& q) t

" e. I# f; b' p0 Tพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
4 c: C# s. Z( I; a. G4 l" o3 y' {- w
วันมาฆบูชา7 g' k7 L1 _$ [5 F
+ _0 g7 m' s9 u$ g5 O
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
/ z. h  K6 F. z6 V! vหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
0 |/ Z0 J7 c2 L: O: y5 ~( V, K# O  a. f/ |1 e9 _2 k3 ~
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี0 k/ \0 k" a+ c& ]
3 D; m4 e0 ~) m" Y
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง: Y. D3 w+ M0 G

5 @( G/ J- P6 T8 ^( s2 X' X8 Rเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค & C" ?* e  U# M& @5 O
8 F  A% d5 R9 c  X+ O: z3 l' b  U  G
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
! z; `& r; Z( J
$ U; `) n+ ]) ^/ R) sโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่: m+ m' ^5 z0 p6 Z6 N
# `& l+ L, {# C* z
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด7 e# E  M& X+ @7 D. |% a) m
6 M2 {( {& h  X# J* N0 x6 A
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี4 `! Y6 R, P, E5 i  m, J: B* r
# c* k+ p4 V- E9 K
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก! L/ E& {, N% L2 _. z7 p

: [( v) _9 _6 w; R0 T+ ^( ~+ qโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
. X( v6 p. N5 n6 p8 s7 Z% v5 }  p. e( M$ S1 k* e% R0 m% P
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน6 k& H& Z1 @% }, L: P# F' M
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
/ ?. a. o) R0 I3 Z$ l* w) v) P$ N' ?
3 e& w! @1 P) I: Wไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก ) U3 }2 H  Z5 |: [7 Q9 ?
/ C' e" o( \& h8 N0 \* z
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
# E( _1 l& S) P8 A" f3 M5 K! @- ^. y( a
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
; A/ c3 }6 b5 l( [0 c, @ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง0 R6 G6 d9 y! `& {# M7 j  }

: ?/ L" `1 n/ U* l/ R7 xจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
+ P/ R3 g: Z1 k7 m: Z$ @; C: _6 n
4 r9 _) D2 l( lเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด! Y" J! {/ V' |5 n( [

) v- C% m2 o1 fในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
3 _: L* ~9 q6 r2 l4 y, `/ _
1 l& b1 l4 i- p4 U2 {เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ% ]6 s5 l  C2 O3 ^& [0 K; ]
* z3 B; d8 d8 s9 L9 @* d
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
! Z6 A3 G+ `) T) F! ^
1 l! A; }# n7 O1 ]" j6 r( R, B2 @+ Yจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง; X# n8 T4 A' x( D  Q

$ q: _$ @, s$ n( t& q3 \* [) ^โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
3 Q4 |' e8 _; O# k/ X% }) z) d% e( \: S7 Y* I! `
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
7 f# I) b% U, c, L' p; U2 c4 L7 Z0 |; B, t) |/ f* c+ z  a% E
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี. S& \# K  a" i$ v8 N7 M) Q5 ^- v

4 g- k6 q% i- r+ `) z/ Tเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
* q- ~2 a# b2 U. B: e0 E$ T( u' V
! w7 i  {; U3 R+ x+ `แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี/ D% }: n  I) i- F, f+ E5 x' v

+ m: K# W4 B- t' f  H3 Cขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย8 h$ U5 U2 u' a6 b# c
8 q9 Y% `; {" h0 C, A! Y8 m

& N) h; T6 ]  W) N1 L% I% |) W
) b1 Y9 y4 Z" G& d% w$ q9 J5 I* hการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
: g$ ^6 c6 e" R+ r1 Q% s9 M  k7 \พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
+ t9 H/ O& i  j. |
1 s. M) M* J% d. e7 m! ]ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า4 r+ s3 @: g0 v7 U% ?2 u0 C

3 _, K4 A; ]  P  u- A; iจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
/ t; J7 E" y; Q7 {- `2 }! Q+ v- w
7 P) m  f1 f& F. N5 W; o+ Dเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน7 G9 g) x' r! D6 d" p' D7 H

2 ~) m3 Z7 A7 O3 oในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
" |4 ^8 J' J/ G1 d3 e0 H
5 H$ D  I) d. @& j4 eมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
  E/ I# F: U. y) y5 r$ {๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
8 `, ]# l& n9 ~, W9 B. Z4 e% s8 W! G0 v5 P7 D3 J9 C, S, ^
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
( n5 T) f' g( S) U7 Z
$ \& B  s; w+ F6 f/ qประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี$ `: i( ^$ f% a7 \) Y$ i  H
* j' F$ e8 m, m; `1 v( F1 v
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น$ G$ X7 N! \6 ]6 b
  R6 X/ N' N& S  d+ ~4 R
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
$ H+ ]0 k" q2 B* d5 E: \/ H4 Y9 q
7 o* J$ ]" x* e1 p) F/ C
, m9 d/ m+ \4 a: l7 U( t! S7 o' ?4 R0 t5 S$ t
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ, f* B5 q: c  Z$ u" u  l3 Q1 _
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
/ i& f/ ?1 C  _+ E/ u
+ A; i( u: |' ^% Q7 T% W5 Rหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้' A$ ~1 V! ^" X) h5 n* `

* m' H) A: P1 A+ _, u8 o# rหลักการ ๓+ p) i( w, P! q9 Y7 I" x
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น- W6 `3 X( C4 q
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม8 z  |4 {6 R* z6 Q; Q6 n
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
+ W( ~) D# c. U1 [. E9 R6 zความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม/ p; _; S* P& `$ f6 `' q: L

. j( c# b+ ~! C5 P1 i๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
& g$ H) _4 \, O  D: [; V/ l
$ _+ Y+ x  ^' [6 k! Eความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม2 W  S' ~# J5 [" L
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ4 d) k+ |4 r, A, ?
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
$ |% t6 S) E& f# h: W6 ?" W2 x# P2 a5 [+ c$ Y
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่3 ^4 `  C# X1 h0 W+ T# _" u
) P+ ^. k% _7 D2 x' \  c
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
& J/ Q1 o7 A" l2 t% M( x8 V; B6 k๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)" t" D# o& D. R
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)1 L: w2 u1 y% Q9 h" g. I
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
& A3 c; {0 U6 i8 h! |, {" F3 \๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
, o- M: `( k! S, H% y$ c1 [$ V' V- e/ b" u
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง- J$ _- O6 |/ y
+ h  }2 v/ @4 n6 ]8 t. r
อุดมการณ์ ๔
5 O5 x' _# S. d# `4 j5 N6 u9 d๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ, A0 P6 h3 z' _7 I3 B
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
, d. ~, K  S- q0 F8 p1 z๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
7 O: U1 D; s& |5 _7 Y! S7 k4 s๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘+ {: Z! ^7 O6 @* N! ]

3 D  y2 ]* J$ N, a4 e. @วิธีการ ๖$ d& V8 T+ U2 V
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
; l  D5 ?: a4 Z7 ]7 c๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
. e8 |: c  f2 a0 |3 u4 C- [! B0 s๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
# r( v! m3 q4 j๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ/ S, q4 F( S; P( B# C
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม1 U. M7 X9 m3 L8 Q$ N) o8 U( r& E7 R$ x
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
0 o* U7 S. G9 v( @  G- hภาพที่ดี
- t* h' ?& C; m1 M% \# N! O9 o# i; V0 o# N2 x3 S' z; r0 Q/ G
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php  B+ b- a3 a: i5 A+ k& y4 f

, P* e1 t' a4 h9 u2 Uที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/