วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
9 b2 g" j1 J4 b' S. B( B: ~4 L& ~8 v: A" L

4 A& D/ U8 ?* S) [4 \; ^) L5 K# B  G) p
ความหมายวันมาฆบูชา: C2 V7 D/ B1 h7 o0 m+ G
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์4 Q4 n2 B6 l" Z* V7 S
4 \8 I! G! O% J8 R
ความสำคัญวันมาฆบูชา$ F+ }! i3 x, Z! w: s; b
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์6 C9 }7 M" {8 R2 o5 T+ G/ D6 f
6 a  x1 m( @3 c) i
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
8 N9 S1 W! g, P6 o9 V$ p0 S! a) m% y  y1 ~- O$ T0 E* v
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส* L: I' p& |. m! |' H' s
* }& r* I1 ~1 a" C
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
$ H" O1 b, i. Y7 ?: ~2 O๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
/ M: h8 k6 w& C! B! g/ ?
0 [6 Z# D: I% M๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต- B$ ^3 T; k" |5 z9 {8 ?" t, W
8 X1 d. R3 {$ M( b* p
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ, ]6 ^. L: ]7 z% I+ q) a

0 ~! }1 L- H1 W' n8 u) ]"จาตุร" แปลว่า ๔
* L* r5 j% ^: T9 f6 ]1 ]2 T6 l"องค์" แปลว่า ส่วน 3 G, y/ L5 w, g1 B
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม # {2 V7 q& }  S1 n( x3 x; O
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ$ ?5 n; C$ |( z
$ w9 j7 E. J$ ~& \, L  s+ |. K7 [" a
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย. ?; n( i$ j5 o; y3 U

: I( V  A5 @. E. h) ?8 w2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น, R& z9 d( w- v% s

: H6 A7 w! F, x/ `5 s' O0 H; K3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
9 v5 \2 D0 v8 i6 L' s  D& B  i. t
9 f. u' }: ]+ h3 G4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
8 g3 \* R7 {* j2 j# a* J9 ]/ l8 |7 I/ x+ T5 r8 S
ประวัติวันมาฆบูชา
$ F2 T4 A' ^' o+ F# l, w
. O3 {' {) X& {& [. ?4 [, Rมูลเหตุ: w6 A1 ^, Q  U) u4 y2 I
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 9 D* v  D# Y/ N
# a: ^. V* }3 C, I% d8 V
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
# o' Y1 i) |: Z3 o4 v, S7 o% H$ e) F- |5 Y1 i* Y% p
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก# \8 e" j" _0 i2 l
& Z  w( P& y- c
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
6 g% d9 x, m8 \" o! [& v
7 Z4 h5 G: L! iมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว, r. r- C; M) ~, n9 J  @0 a1 [* v6 m6 T

, |: O7 ~" f7 _) v  Y9 Xกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน/ m$ w) a: v  U

' z$ d3 h8 P' s  e. o
0 r. W) g% B& g+ _" y9 C0 q4 m
0 l6 E; w: l% F$ c" w7 P+ f* C: xโอวาทปาฏิโมกข์ + M8 L6 e4 F8 B( W0 |  A' H2 z- |" B
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก" v9 |/ V$ @$ L. b: F- x9 P0 C

" v5 \8 W- M0 j) H5 g6 }กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)! \5 T, B% C7 Y* U% e
* P! k8 T4 [& k8 _+ L
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
$ d/ C3 o' k8 I# H. P4 F; O6 L0 Eสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ& J4 l8 C8 Z$ ^  R8 ~* V
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา  s8 q: M$ i" |" _) c
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา. A: p4 H: b3 e) t5 l3 e
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
9 M0 a8 ]5 e: u$ l. @" Z" gสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ; O6 S  T, N+ r, ^7 J# b% q
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
. D9 @( j, Y' _% S/ x# pมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ" k* ~1 l2 X% J2 S* O
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
, L+ B) M8 a' j1 n1 U. Y# z. t0 X- H) \
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
$ q/ y) H& ^) }, {% k1 d( d+ j: `. l1 F2 v4 {5 j$ ?- K3 Z
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง. ?' W5 Z$ S5 B5 D5 C
' i4 |5 c+ ]) b, J
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
( _- W7 o" C0 t& O) z
" A0 |: U" F8 D) h" ]1 |! Lสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)- `* c3 E" }6 ^, R7 R% l

  T+ r) q6 L6 r: Aพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
  X: }$ X  |- S) y" i
0 |7 U7 [- b" _ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง/ ~3 Y0 q$ b9 U

5 o. M& `9 \2 k9 Gโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
: T& q2 q5 w# E- T9 y; |2 d& [3 i. [- T4 ^% C4 [+ O" D
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
& g! J/ `/ R( M0 ~& }"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
- u1 C9 s4 r2 I3 p: `9 C( S- f2 ^. R* S5 _9 T
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)8 R( j4 |6 ^3 A8 l

5 l% Z) p* x3 N4 v4 _* ~& L/ s& e8 a2 S7 V; i

/ Y0 g( S- T" f2 Z. M1 w# L& u  jวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
% O8 ^3 `+ k: a9 g6 i  E# C$ R* lเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
* S# _2 t2 ?7 f9 _, F7 Q1 g% r# N& N! A$ F4 I
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น: g0 j3 v/ h3 l/ U$ }) @
/ M8 e+ L, R6 i, ]( ^2 e2 _
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน  r, d5 P$ L+ N! y# W' H" h
4 s) [4 M1 D2 g% N
วันมาฆบูชา. K0 R: ]8 |% k+ C# T4 v

' q& [8 F4 b0 j7 B8 E0 B& V" B  `วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
6 S! R0 ?+ g  a: X: cหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม: J! h0 e2 d; r5 T: y( X. R3 O
* B: i: e( `- V' e) J* r! k
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี  ?% i$ Y* M! ^, d6 m

3 b6 C8 R3 C  S: vแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
% |+ |6 s. L" ~' o
* s: i$ j4 l# q% T2 }เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค % C0 f2 b" R+ Y3 b, D+ N

# o$ y1 @, H9 z- e# zได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
" s& J) f7 x) d; M( I8 k" k. r9 \6 d4 a1 P& W! B  ^
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่2 M6 o) {: Y, N, N, n

! a, ?( ~4 [. {9 {+ d; cในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
- R; m& a4 ^! p! @' h! y0 ?
8 l% i3 ^& c8 q9 Aแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี# h4 d1 g* E! H% e- e4 l
' @* s( }; G: ]/ S
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
! Y8 S9 `4 }1 M+ r2 j/ ?- O1 `& C; _1 I
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)3 Z8 J  D9 F+ o7 N
: `& ]8 B3 }6 p
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
7 }) L# x' ^0 j! z! |; v$ Jปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
( w5 |/ h4 ?& I& B3 f) n; ]# D
8 G. ^2 M1 p& W: J, M. Pไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก 9 v  u5 A. o: C3 X- }( E) f) g3 S
7 ~5 l3 J. K6 w( T" i
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
7 Y; U1 _- J+ f6 b6 e
2 k' _; l- A) R# `* ^# B/ y: Pจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต): ?# P. @( b* o' H$ T+ h
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
, ], ~+ J( [5 Z, w, e
/ n$ N' `" z  M3 K; Uจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ, r3 J- U* c( A

/ t- H, Q% t" n, ?; Mเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
7 L5 R3 f8 T% w6 n+ H+ q9 d7 I8 B. ~7 M( }
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
  s: D2 }* C' }+ e1 M% s
1 ]( X  m* b/ Q4 Tเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
! |$ u6 N' }8 ?8 P6 {
/ X4 O+ `" q1 O- O+ E7 V$ Nกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน" q$ B8 T3 g2 G, F
& A) e. j* W: n/ ^7 l
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง/ c$ L+ S: M& C
: ^. f4 C0 s0 T8 L6 V4 k. Z
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
  q5 G. {* x6 |
9 N3 p% M, [1 Q8 J: q. \กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา' T% |% h; \4 Z6 T( r3 a2 M  b2 y

  |! x& C& C0 C/ y% G การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
0 B3 e9 a3 F: @# D! I  G
% O4 Z5 V0 J5 }) H1 D+ qเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
' J( k" ^* v4 _7 m7 G7 o7 ]7 z; ?; Q6 [
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี" Z/ }% h1 Z  o9 c
/ v8 u) [% `% p* M8 d
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย2 R6 P! o$ F! i: O
; T0 I7 I+ l; u- N
3 ?$ u2 d: ]  h9 S8 I
1 N1 {9 L4 m8 C( l$ q( {
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย4 ~- ]5 ?* z  o: f% h0 g& `
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่! T/ ?* S! a- |- V
7 v2 S" z* h5 h
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า) j, u8 J' R9 ?( I# Z

5 V9 D  N5 L  Eจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
0 {$ S0 A3 }$ X; m1 n; m* ]1 v5 g* X3 y/ _
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน0 h/ w0 O0 L& x

- n% y, ^5 ]. Q5 Oในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด5 R6 x: E  w' B# |+ D; x+ R  H3 c' Z
1 T. |1 F/ B7 n3 T. y7 k
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์7 g) |6 r/ a# v. y$ {
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ* E" B7 q4 L1 L8 W$ Z$ m! o% G

. e# _% E6 v  ]8 zจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ! i6 N, A( |0 H' [& [2 q

1 j! v; G9 n8 _" H( `ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
# }+ b* V* q" X0 m5 f2 Q7 l$ S% n- E$ u& Q8 r6 a
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น( x( q1 f1 n! b* e: M

! m# S) x$ d" X, K3 Sอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
# H* P' H$ ?: H/ P1 ~8 N
$ m% \% i* j# D% V# g& @8 ^! T% Q: l. i5 M" e
1 U( e) M  Q& F9 T/ e
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ" R" P  i. z5 x, \6 G+ s
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย % H, h& q" P9 G( {

4 _1 V/ w% j/ r6 s) j  Rหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้  h) d7 _2 f" I8 Y5 ^4 g; T9 S- L

& Y. C- E3 b* ]* C$ F. }, Yหลักการ ๓
: U9 z2 `* ^5 l5 M. @7 H๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น1 m$ O+ B  Q% z2 L$ ~' J
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
5 u% D3 ^2 `+ Q! Uความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
; L/ ]' ^" G- J; A  A+ \ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
- e- v5 i* A- p2 S
% A- G" ?8 M$ S& a/ c๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ* H# F8 K/ _8 S) r; j0 S; }3 H# j
$ v! K1 t$ Z  V* v
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม4 B- v! Y3 x9 W8 ~1 G
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
# b- V# m) J5 Vการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว: ~3 D$ M. R# A4 N! o
0 g7 W4 B8 w. v( ~2 J
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
6 T) z, d& A- c1 u0 u: N, p& M" V( s- F
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)* H2 M0 C) u. `3 i6 B0 B
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
- ?& O# e' h2 V5 l3 M% _- t๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
5 T1 L& p! x0 [% b# o+ H+ }- `๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
7 S4 Z8 p" U) f+ S% D9 d3 @  D๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
! E+ b$ w0 `& [" _  z" X$ X3 c# D) Q0 _
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง& t# ^1 T& k) Q, A( e0 Y

. [; m& N. [% Z$ @7 Kอุดมการณ์ ๔
$ |! K5 E$ y4 o6 v$ E๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ' A! t; ~6 d9 a$ E* x1 A
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น4 x: _7 U" q% x7 q3 F' b+ [# g+ p/ w
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
1 g6 V/ ?4 g. A๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘  p6 @4 W. P  R- N5 C5 D

; w% G" H: t- d% W8 U, tวิธีการ ๖% Z& p" ~0 }" U  D
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
. M7 O  d; s; ~6 e  C# }1 s. y๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น# e9 x- O( {# W% ?
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
! R6 z9 b  B, w' @5 @, w๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
9 r* ]9 H: C5 h* D! X๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
' y; s% V3 ^; V( y8 ~9 i5 q๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
; ~( v" m2 p2 @- ]4 Bภาพที่ดี
$ N' F2 {# t0 I7 }4 i3 ^7 d0 X) ^9 {9 z3 `2 G3 }- i, y! @
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
* _' _# r1 u9 Z, z; G
" ~" T6 E4 x8 r) Gที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/