วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
/ ~; a' Y6 @+ |8 t, m; _5 J3 y
/ V8 P  @( F( D: D, s+ S/ e, O" j6 L
0 N9 o/ ?/ ^/ H+ @6 ?3 v( w6 K
, r7 D4 K) r* u3 z) qความหมายวันมาฆบูชา
# N# w' H  ?6 b$ Z( V+ X$ Nวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์6 i2 I: R: U# ~  l1 N1 B3 F) k
! i8 S8 D2 Y! F( }
ความสำคัญวันมาฆบูชา
, C) f8 R0 M, @& b* l7 y- lวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
5 _  b. O5 Z" D. _( o# J$ u" v( J: L3 G" X9 F' o  G" C' @0 s
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
/ a( j7 h5 L( h; s: h/ ~( ?
( b- \/ \8 g; o% K! Eความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส+ s4 a3 a1 J# O/ G

( U, q; `9 d) R: P/ d" K! v' z. Mประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
1 z  C* _) R& Z- i/ h๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
2 c* a! i  L6 ~$ x* c0 g! t" `# I4 R4 e
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
/ U6 b; R* [" q7 P+ B" C( j) t& _4 v& Y, L& g2 K- T# d
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ& N; i- U6 X- e( ?' x1 B  m- G0 {
) i% n/ i6 r1 l4 Z, f
"จาตุร" แปลว่า ๔ ! K+ Z  J) F% Z6 D* }* A7 f
"องค์" แปลว่า ส่วน " l. W) e/ e! w, w0 K" L. a$ q
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 9 E5 i" C7 W* A( [. [0 t8 u; K
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ$ A3 Z2 y& E& G

- r8 r' n7 V7 D# s! @1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
5 n% a) D. ?1 b% `1 P) r9 M. m% O$ z- A* b. ?
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น! w" {& c3 L9 w' ~! I
5 N# v$ w& u1 |) Q
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
0 J6 ]5 d9 O! _: t% S, I1 [
( d& Z8 u% ?1 e8 }% R: D5 R4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
( e) Q" D6 T/ ?" h& L6 S! g. b8 p* g7 x
ประวัติวันมาฆบูชา
. f: T7 K( _- v+ V, Q! N( j1 j) u* c! V0 o
มูลเหตุ
: k! e2 |, H9 V3 Tหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 0 d+ [0 ~1 y6 u1 x% r

3 l* }+ I1 B* x$ u9 |+ P: N$ ^เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา( R* A  l; A! P( }
2 B( q, O/ k8 i$ [. r. d
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
- a- X  y2 K+ H1 D
: z$ i: ?! v5 I* u+ bพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
  m! L: g$ K9 H& p' u& q+ |, A$ `7 k! M8 `" H1 i8 @& s) E- S* A( @
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว4 [* O- l4 W6 c& P5 ]: `0 m

; O2 v$ M$ F* d1 F# h9 k; J5 ]กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน- s$ _+ c, j8 S! B, K- C
" D. ^: j: D. T3 G1 g$ H
8 d  j+ I1 q6 `0 L5 D

# g$ K/ N/ Y9 f, {โอวาทปาฏิโมกข์ . u% c4 ^& y6 b* c* I
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
% a- Z+ p4 `" Y8 k6 b1 ]$ M( [1 m1 `+ `
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
6 U, G: h/ d* T
4 o7 a7 A* ?$ x' _' R* |: z1 E4 Gสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
" z5 V3 A3 ]- S$ ~% pสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ- e0 B0 i. S+ J5 C5 `/ f, X
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา, Z/ H* \5 D  T2 L* l
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
: S0 V+ y7 ]6 U: qน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี9 x3 {9 M* l0 m2 L1 `
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ, ?! d: Q& L4 Q& }% J8 W7 {
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร& z, P% t7 U2 ]( p
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
' t) L0 _/ ]  C) ?3 H$ j# R% N: `$ O/ E4 H& {อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
4 @" b! u+ \" V0 _7 Z: H% {: ^# @7 D
: x& j) E. e: i+ O- T1 T6 x0 N  d+ rแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
5 Y' o/ t" _4 X; W/ ~* B% D& M! U8 C) \2 `# f8 I8 w
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง$ V+ l/ T- Y- E" A/ Y7 G

4 x+ f. P' L" F  Q6 Cหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส  q# b4 L3 b: J6 ]/ S# Q2 x
- O2 u) w5 M7 `& ^, I
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
8 }$ }, C$ [' \$ u
* e$ p" J6 C4 K: Rพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด% E/ _3 }0 M7 b; b% ~, z: D' B

' x0 r+ |3 i) w& yภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
  n3 J/ S! d9 w) x( Q9 J! @
: {1 e1 W) C' e0 Bโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน* z9 n/ V5 C: i. B7 F* h
* U5 H6 K) L5 A. Q$ {1 h/ r- y
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
+ R, t$ s  |' _) N  [0 Z"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
. k/ S: u$ C0 Q" U
3 U9 k  _: y: S3 ?$ a. Eพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)/ D( m' K4 e2 ]% I8 [4 B) D; a
7 L& O1 g% S4 w/ v7 B: n. [

2 G0 r# w! G: B" ~$ J; W% j: N
6 c0 F, Q6 S+ D) |! Y7 A& J- J7 }วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 r5 _; C9 G$ B# hเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
8 Z7 @) [" j/ X
4 @" K7 z, n+ d9 Z9 Fสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
' s* O3 F" j5 _5 i5 B9 v( o$ e0 {  r0 f' B6 a  D! L
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน4 `8 j# t! @+ W! d& l* H

; {$ P5 P1 K# F' ]# F% U7 C$ [วันมาฆบูชา
2 D) s( T" `) B
6 s3 R! t  r0 O) Uวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน/ T2 |3 P: ^" i% v$ f
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม' V8 |! X( X5 W. G3 g

7 R' h5 t2 b/ T5 \) k1 Wชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี4 Q4 e5 T7 L# k7 {) V7 ?
% F, E) j8 c9 a# P3 f8 t  i# u
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
1 m0 M/ c1 g* c2 g
# w8 _- ?8 _+ J! }เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
$ q2 V  N$ e, V* Y( e
5 v  V, r8 Q# ?! l3 c8 K9 Nได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา1 _. Y6 h* V6 P' C# N' w. k. O
4 T* Y  [- i: Y, }3 y
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่! Y, @- S  D6 P; R' }, M4 Y$ P8 I
4 g. d7 {: e$ |5 h! n$ |5 C5 a2 C4 W
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด- X% d. d7 Q: y: H( N/ g! P, Z
( x& T+ F( m5 T
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี: t8 \6 U/ d7 T- R- F0 f

0 |" V7 ]  R1 ?0 y. t/ hกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก& n4 m2 x) _" X& z. S! q5 d# a
# E+ m$ i; {' ^- Z
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
( f5 z# A  @. f* B8 D2 {8 O- ?0 {: u  J% d
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน! `* k( e: m* N0 J3 b( R* w+ D
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม) E* ^) l1 @/ s9 k% Z; G; o

2 m" ~6 [% E  p  f/ o& I2 Qไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก 6 a5 E5 T, T7 ?: O3 D4 ]/ o# A
2 M- C+ O3 n% o. p! n
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
4 y$ ]( `2 m' I7 ?7 I4 {. }, ~1 p
( X3 R+ K7 ]/ D+ q+ x( xจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)5 ^/ {4 f  R# J9 |' N) J: Y
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
7 o! I/ b: O# r  {+ s  U% y
3 Z- p3 h6 r4 a# w1 Lจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
; D1 a4 k, p1 f0 C7 M
" B* b# t6 v* [0 mเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด3 A6 J% j& v. L3 `( q

" p& M* p+ R0 t7 e, ~% v3 @ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ* D/ F; Q8 c  e
' Z. G: U! f& n$ C% C
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ$ _2 _* E( c) |

1 ?6 n  D, h- P  {กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
% L8 E  |$ N3 |* F) J
* k$ p/ i9 _) x& L5 j0 S+ Wจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
: p) d6 t; K0 U' J
; w1 V2 c6 X9 ]# Wโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
9 @! x- i3 B+ p* L+ R2 W
2 X9 v1 L" m& f2 u: M0 a% Q/ c. ]0 H: Jกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
: {0 P# R0 l9 j; a( i2 L4 t: a) q' J$ g& `: o! P) [$ u" J; j! Q1 s
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี/ N' m( }2 Y& R
; e  p9 {6 [4 a7 ~  A% Y' _
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ . F' }" _8 m( o& q
! a3 P' b" |+ \4 I  a' Z
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
; z& F9 w2 n! E4 u, d# w) A7 Y5 Y: r) `5 `
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
" S5 ?5 z1 o" v3 L
1 M$ |/ D+ x+ |4 E2 W' m5 R* I% q8 H( B/ U1 \& _  }. A! M/ ?' Z: u
% Z  j0 L8 o/ O# \
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย9 M1 v) ]7 W, u8 u2 [
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
1 J4 |* O: v2 s% u5 n: b
6 c! V: T5 d8 ^/ Xได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
) ]) M' W" n! |2 p! c# w5 T6 r; u5 o
" M, X! Z  k: l* o1 hจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้/ V$ O% C% S0 v: q2 K* r$ @
! G2 K. F  D1 d, j- O
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน# @' U8 u, l. Q% q6 b
  Z, y7 _5 R! a  k' [& i
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
3 v0 ?$ z0 _7 e  a& F' F! l5 S) U! c+ S% X1 Q
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
7 D9 K( ?+ F/ n) U๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
; x! o9 u9 R+ g. p, Y  c8 M2 R0 Q/ T7 ]4 x# }; y: N; A9 C
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ# Q! T  Z9 G* }/ Z9 y& j
6 E0 X" A7 F7 M7 j
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
5 `4 k6 J. B  f5 b1 a; `7 B6 e% j: I( H% |% f+ i) P- |; d+ V
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น# v* G1 K9 R4 @' V

1 c: J# l: W- s  {. c$ H0 W" {อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔$ M6 i6 u) F. c$ Q5 a
; e2 s( s% H: W/ `; n- K

  @; Q* g7 V$ A
  `$ ~7 o% L6 m2 q9 \, Dหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
! y& E# K5 W" Z2 lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
3 s, [3 J! R+ o6 M+ j  G  a' j8 q  s, W3 M: A1 Y
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
3 d  [0 a& k9 p% `$ |  \" @" r: F# b
หลักการ ๓! ]2 Z% h. f; T; a
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
+ Y% k2 c9 B1 U7 b, y2 n% o- zความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
9 H+ A- m8 _0 iความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
, s. z) Y4 p" O( s9 p( Zความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
9 U, l, N5 C( L5 S" f, w! ?) J6 y2 B! R/ y. X/ F
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
: t! D( g( I1 U" L6 |
, v5 W8 i. z) L! y2 U7 fความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม: F# d" c! d$ d2 J0 {9 a1 e
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
7 f6 |) D1 }/ m2 vการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
' b8 e& v5 ^2 V0 S
7 `% q* v# |# \7 S3 V๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่! r0 a$ n$ A3 B; V! i

+ p5 U* S" L# q1 w๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
! [3 R: p" f" _+ i- L' B, \) m; ]๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
3 {" Q9 G8 u* x) I* b๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)% }/ U, A2 ?( m) c6 l
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
, d3 ]  R9 h, b8 m4 I* g/ \. U, B๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
. d# K. r& B' P
1 ?; B' P, A$ Y5 ?: n& T" Jอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง2 W# A- m$ q( d( {
( |  ]4 t, u+ t5 T2 ~
อุดมการณ์ ๔8 a% |* h3 t/ ?+ @" E- c* ~& O
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ- z; A; i& ~% I0 j  q/ V! q/ |
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
( b  {1 s5 k, {# u# ^๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
  _) a% |  J& u1 f๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
% P: o  ?% Y; P! H& F$ d& C5 I; B( W8 c& g8 E( F0 c" M, ?0 \
วิธีการ ๖; w7 [1 r. g  i+ ^7 T
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
8 E9 _9 n. ?' R5 I1 f๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น3 ^7 m8 b! x- h
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม$ `( {3 ^) p4 d9 C* \
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
3 N- g: L+ w7 j/ t+ O. [% {: L" w๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
+ |3 k  L% j% K$ M4 E๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ) I. o' E; S" r& K: W/ x$ g/ g
ภาพที่ดี0 p3 m5 u& h' t5 U

; k2 i9 o( ~' Lขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
* l- D6 s& _3 D2 o2 c& Q( c2 F9 d7 m  C. ~
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/