วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
  o5 D; X+ B" l/ P$ C8 W, a9 B9 P6 T
$ `: d4 r6 |. O) X
9 J, M4 p! [2 |5 d1 a
; A" Z0 Y/ \. q/ t& E/ Q, aความหมายวันมาฆบูชา
% B8 _) o4 @4 B5 m1 `, nวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
5 L' ~2 M+ ^8 M, X$ D. R! ^) f2 ?  ]& M6 h/ z: x/ \& D
ความสำคัญวันมาฆบูชา
0 i9 V8 v1 G# d' N- O  u" Fวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
3 U% J# ~! V( @/ r* ~
2 P! b- _; B4 ]ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ  x) Z0 k1 @( U3 N; d: }
7 H6 A  r$ q5 }. n( c
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส9 V' V  ^1 z' |$ v
. {) _' J# i; j" L; [/ E) D; [
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา& a. g7 n  r/ L, w9 s1 d4 s" T
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
  D0 L0 z( k0 M# l3 I% [8 r( Z# J, h6 ?& g. j7 D) h7 a  L* @
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต9 @8 W8 a% e0 ~+ k# J6 E

+ I; s: ?. C. ]3 Hคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
3 C/ L4 v8 S6 E! k% h# U- {3 g1 t3 N0 Y+ k0 O- {. _+ D& [
"จาตุร" แปลว่า ๔
$ E& _6 Z, h2 L4 F8 n9 |! }"องค์" แปลว่า ส่วน
7 f- m7 [0 w9 [9 `- Z9 f"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 5 P6 b) g( d! O" Q9 ^5 Q
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
7 j' O" j2 t, d2 K. s
' \+ k) _6 d+ v, c0 i, H# d1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
5 B! A/ m" b, |5 j+ S0 I
+ U# b9 v+ `8 t6 [4 I2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
0 T; A: P& O( _' K; |+ M$ E- Y. F
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์. V% @" [* T* I2 p

' M/ {% k" S0 Q7 V# Z9 b+ O4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
( ^7 w. h  N! X# a; V9 }- Y3 _8 k' U2 i6 o& n  G5 r
ประวัติวันมาฆบูชา$ `, w. P& H7 H' h$ X  I
+ \7 G' d$ |; U% P
มูลเหตุ
5 D, c( m( a/ G& Y2 Sหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
+ S$ I6 U/ U( F3 k3 L
$ V* J/ n( Y& n- z# `เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
; ~3 T1 L6 ~& j+ G
+ a  G% i# y3 \7 Z1 }* |4 D- f8 }- [3 qพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
) {9 a' d& S3 `4 Q: @) D
3 b- T- I* b3 D% w; S, E1 g' yพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย( Y. i5 k" i7 m

: I7 S; I$ Z: [) r" y6 Lมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
% r; W  q9 H0 k' ~- c" t! H2 {: e* R# F4 Q7 T# x0 y
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน9 x2 h" E$ c  K9 i' \1 I, L- M

( U" O- c" \2 Y7 I, K2 w3 W3 n* x7 j* d. q' I* b' Z" {
3 h2 M7 u# O' l
โอวาทปาฏิโมกข์
. W5 F! }5 ^! S: f0 }. I" j5 Dหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก4 a% c  t0 z" @9 |9 t: D6 q2 B  q
/ K' u: L& B0 s1 x
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
6 M) i9 r: V% V* {* G" L9 k  b# N# w! F# h% s' h& d
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา  v0 W$ \' Y; l: H. |- I
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ) A# h% @9 K* _8 I, t/ h/ j
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา' D" J2 C* R, ~; Z1 U0 g
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
: n9 l* @# w% }. F) \* }% P' |น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี# v: a5 J- Q! X3 F5 |% k
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ6 q5 g, K: x+ Y4 Z) L$ d- l/ G, }
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
/ |' {# O. J* q1 _3 Mมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ+ D; E) N+ c( E  {' @6 _7 q
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ; m  `9 j) }- i
" S5 }' ]; \4 `& ?, ?% |; t$ [
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
0 d/ |9 l. z, i, ?" J) }/ w  {' X+ z# ~$ \- T
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง" @0 U% x" Z' h; H  |, m# U

& o3 Y2 b/ b+ ^) p8 c% |+ fหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส  K# G- A8 n- D5 J

1 e' w0 V, o# S3 W3 d+ J# L4 Yสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)3 _; `: \0 G8 \* w/ s4 C# u9 t
% M% H. J: v( c, K* ^
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
/ i; r& F. h+ m' Q1 \, `
2 W; V2 E5 p* H8 ^/ G: {& Zภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง# L" n! v4 @' b1 T

5 R# Y4 G+ m/ l  S4 v$ Eโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน7 n' y5 m; i% e  v; \; h: W, @4 m
; D6 b  m( }: |: T5 ~' b
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
! `- p4 P9 b% G; F4 A+ q6 b"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
. w' T+ }: U; B  n( R8 ?, `+ M  ^, {7 z' X# B% n
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)2 H3 z+ B; y# I6 q" A8 B3 B
6 s) O  d5 s: H! q
2 }7 K) L. L; g; c2 E* c

& D" _/ t+ j, L; ^วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
4 ^" j# o; w; J4 e" Sเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่2 F" C& ~7 o. y$ y

( a# o7 z* T- i" Y/ Vสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
2 l/ q: u6 O$ j9 b5 `' i( P$ Z8 H$ L% R0 G7 M2 O3 f
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน5 _* d- e' j. t; Y3 k0 w6 L
! z2 @3 r8 S  m7 n: r5 q! d' n
วันมาฆบูชา  N; E$ Z1 S6 U8 T8 M3 i. |# R& B
% J7 I& t- b6 b- [( l
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
+ k& g' ^9 V" J( P& C5 s! aหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม" c4 `, Q; z' W- G8 \8 p' m# f
( o8 y4 X9 y3 i$ g3 t
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี3 ^. [, W" B; @- V

. Z! V- q% K; t# {1 rแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
3 q6 L' L6 M% `! f& \8 {
, I* P, T5 j( |# @. K' Qเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
  [7 D0 e+ P7 f* b& t# o, M: T  h: p$ w: I1 m) h8 T" Z
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
* ~4 E' ^$ j* l' j5 p* s  S# X1 j5 A$ }4 B3 ?
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
! X$ M5 }% ?! M* s( j. k# d" G$ @6 z
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
& E4 w8 \9 c" q% ~3 b- S
* j0 T, h. m* H4 uแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี, z# P8 L- P1 s0 Z9 {
9 y- ~6 h  G$ o" j# l+ t
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
% d% k- e6 q4 G
6 ]0 [4 [, I) W' C/ Cโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
( s6 p+ {0 I8 D/ R/ u! v: k" F4 P
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน/ B) w: K' [% N  t# e- U' n
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม! t- o, v) B0 T. v

- K9 j/ ^, a: ^) u6 z6 }3 t  Uไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
6 ~0 h6 D; w% \' o; V1 x
& X4 a8 M+ v- f, V6 g- o- H3 S9 ^ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)3 \: L( `# R" @& A8 B$ H1 j0 i# O6 i
( l* D5 C/ \; ~5 U7 K' A! v# h6 @, }8 n
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)0 W/ f3 W" l! E! X
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง8 A& C: v1 H$ {3 h, v. E
* V% p& C/ ?3 ~
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ7 q: Y* C: X9 c0 D: Q

# M" ]$ H9 j# n. _3 Z2 J% x1 U9 |เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด1 K" }$ h7 l/ m: O+ i2 C

; b  Z! _% H! v7 i8 T$ t8 rในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ5 q! q& p" D. v! X
3 C9 [9 T7 s9 m$ Y* M2 Q1 _
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ, T9 p; o; Z; K1 D; H
$ c2 y  P. a$ p8 f  {
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน  b. f6 |, k- ^& `6 g
  x8 ~8 D+ |' V4 b/ G7 u9 h" B7 P
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง+ t1 g2 K$ g: U0 b: P/ |1 Y7 ?: z0 U' h# |
* z' k/ |- ~' }- ?
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
- w! A" K  Z/ l! `
% Q! b! T/ [. p* x3 qกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
* |7 O& U0 t( f3 a4 W( O) J& w) t5 b3 \
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
" K% `8 Q8 J$ y) ?/ I" Z, j. n4 |* m+ \" @2 I
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
3 i6 d) x3 u! W! e! J+ x# C  ]2 }( ~: P0 |5 v
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี' m7 C# \# L' {3 T
" Z" b% _! ^# P( Q8 }
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย9 V9 ?( F: U$ M2 U# o5 O, v

5 P8 ^1 ^& Q1 W1 ~$ d% Q3 {" @/ }+ F8 K# R
6 R: T# J" H: m
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
; \! E% U9 G9 S( S3 Q) o, S% z3 G$ q/ uพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่# K. u' J* x  i# _

0 a1 [: d! ^% nได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า. ]8 |& k! x0 U1 X6 v& `: Q

5 P& Z! d8 u# f+ b1 z" Sจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้! F! P( V' G! L9 h5 N8 ?5 ]
7 y) h% [. S0 g  X
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน3 d9 M' W3 J0 b# M5 R+ Y/ ~
5 L1 l5 t4 P; H' W+ M3 t, y
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
3 }6 i, H4 ]! g- X$ x! r
3 G2 w( Y/ \% ^& X6 x% G/ ~มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์$ ~  d# D- }, X# ~7 V
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
' Z1 M3 E* t$ _: j8 @. r% K
+ f. s9 T/ x, tจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ6 Q$ Z4 R* h) C5 Z2 |, V
( E" ~: j5 R& ?! t+ x6 @
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี3 l7 _4 K# g3 p& m
7 J. g2 C' Z& y+ l' m3 C4 I& Z
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น& w* L  c& D" Z' z3 U) @6 D
( S3 i7 s! x- ~! Y
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔  N- F7 U# P/ `) p2 A
2 W4 T* A5 X% ]$ X
% ?; b7 y) }1 m+ }0 {

0 }7 a3 X6 I0 `หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
0 O& `: y. r) ]" z6 |# z3 hหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
$ B: G& ]4 i- m5 T7 s& v
  i) a  C2 \" t4 \/ D; [  vหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้0 c3 e1 G! y" f. Y4 b8 H
, B; G; V; H8 w. C1 d
หลักการ ๓
- d7 {- A9 W2 h๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น5 L8 G( i( r8 N6 H
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม. s( ]0 [$ \$ ?6 C
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
- X' [7 _. h" N5 I3 |& @ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม( m( M4 a  p1 u
# C! h1 u8 O6 z1 ~
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
+ E6 E; r/ w1 l% h8 s% u* A# g# _; z: C
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม% |, X- R, U! n: J+ r6 B
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
* K, o6 h  s, X( {$ e  k2 kการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว4 F! D4 _& Y  |

/ `0 R' t8 _- y) E๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่* ~+ E7 O* D. ]! e- u
$ G0 Y$ u* g2 ^; \9 I! X, p) J
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
6 d' [! }+ ]& M) h! x๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)) ]6 b# N  r  L1 o$ w
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)0 \% W6 V" i; t3 z
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ2 x  C3 K& G! k
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
# s% G( f8 ], [
* I& i4 `* D$ Q. O& Zอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
7 [/ ~6 n- }1 Z. A5 s& Z) X, v* `% i; L
อุดมการณ์ ๔
, z) z9 g7 L$ {7 M๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
" Q; c/ c( x6 {; \$ l$ D0 j( R5 e# |๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
6 F7 H7 e3 \4 _( r8 v, j/ h( Q๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
3 _+ a+ R( K8 U! F0 k" T# ]" h/ c- P. E๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
" W( \9 ~8 [7 q. a6 ]
( t" S4 l" E  E0 T6 G7 Nวิธีการ ๖5 N" P- W1 U/ g+ C+ c$ w- _
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร! K  s9 u! Q* v% v9 s$ `2 o) K- c
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น& ?; i  [$ |* Q1 @3 M* Z
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม2 c" n5 s5 r8 Y2 k: j$ C% o
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ5 m2 B0 s, G+ l* f) Q4 f
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
0 y+ z! L, \6 n๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ' J; q- L, m: z& y3 F6 o9 q
ภาพที่ดี
" c# b0 \: W7 q/ P1 R! x2 k! G" b+ B8 ^/ C! F
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
5 p4 D! _/ \+ G' P- `, G  u
  ~* ^2 D) R! i( E3 Z/ U5 Zที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/