วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา; \9 k1 p! U; ^; O+ O

; K, b" `! J; F8 S  p* K( a
" }* ~7 a. t* c
3 i% o& B% V$ a$ Nความหมายวันมาฆบูชา
9 U) v6 n7 L+ U5 d4 x" Cวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
# A& }' o/ Z: L# E9 r- S/ W. Y( {
- p8 [7 K4 ^9 C  Cความสำคัญวันมาฆบูชา% F, d$ G. U0 ~; I9 }
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์: O( X5 \8 y7 _' P, Z8 o
4 j6 u1 C8 q8 S; A4 V: A
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
2 r2 G# _* ?4 w
, ?/ g: O! H0 V5 ^5 Tความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
6 {6 V5 O$ _; f6 t6 x& _0 B+ E! y, _7 q$ g2 R; ]* ?+ i
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา% g& K' g3 y1 g6 I/ N$ c/ x5 A
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 7 D3 q" w+ c3 p+ I0 @

) K7 l6 q- i5 u. \๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต* k& G5 X7 L" K' M4 m- ~- O9 h& [
9 o6 t! d' a: z* q* B- A( W6 |  O
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
, u, u8 R/ w* Q, g" l0 P# ?, W$ V7 R6 i
"จาตุร" แปลว่า ๔ 7 }) F0 c+ G% f, h7 E
"องค์" แปลว่า ส่วน ) K" l. w) |* S1 G( X% J
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม - ~5 s$ v" R) J- E& l
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
3 t- |9 ^4 w6 ?/ s2 P0 S
& p, c1 @. U" L) H; i! P, Z1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
4 r1 B9 Q& ]0 }7 C6 O
- \, i+ m- V4 J! C  }2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
) K0 l$ v: O4 J
# Y2 C8 `5 i: l& w8 K3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์- y+ t# I: _. O9 ]" H

+ m4 Z: Z2 _0 N4 s4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ8 y2 ?' y/ d+ P2 R! V+ T
* p% r* G" M9 Q# ~
ประวัติวันมาฆบูชา* J, n' k+ w1 U9 M5 g$ N& Z5 {

8 R; Z2 ^% O  y9 T  Gมูลเหตุ+ M8 f, r0 D& _6 J" d+ X
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
% Q. C& D9 K# ]: z! _1 Q/ m0 _
7 ^' i) Q4 _4 ?0 d, W# h# m6 @เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
! ]3 x+ q3 _1 L. L1 h0 T- i3 R4 C5 d0 l6 T7 R# w
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก7 {- H5 K3 ~. n8 W" S) m

/ |5 y: N/ T% y) ~+ kพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
; M7 [2 w1 x! \4 X( y+ a, D+ Z+ T- e' Z+ j- ~% I
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
2 l. ~% K  U# E* |8 D8 @
9 V7 Y: M& m0 Z% f+ ]5 Rกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
8 P" U2 j0 e7 u$ i3 @7 |" J0 A) E" Y

* J9 W, O( Q# B7 [' G! s. K1 [# D( x  w$ ~: l
โอวาทปาฏิโมกข์
8 {5 X+ F) [/ `& y5 w: x9 T4 m) @หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก! @. @7 @2 \$ ]; x; a
- b9 m, @0 s* @5 s: J: O4 R
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)8 F; F, \/ @0 r* x2 Y
& g: ~! {! l. O4 g, Q- }* ~
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา5 I, v% `' ~6 |" f
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
9 K  s& Z. t) ]* a$ `7 Tขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
% Z3 o% _. c  J* M, T5 s6 J3 V" fนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
" O( ?  q* }6 b! [6 @น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
' D  w# t$ {$ `สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ2 I  q* z; E% {: m: @0 s
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร3 v. _$ [# u; r9 h
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ: m: L# A; o' ?$ Z
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
! m* }! t  A% ~3 G5 b( u) r) c( L3 s4 G+ s# x" F, x
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
1 T$ ~) G# M' A7 {' x( m: v* u& z( @. @3 _  p5 r  b; k) {
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
* b, J/ E  V& n* C" z1 h3 v; H3 d% C) @; K: ?
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
7 ^( m8 X$ y( L9 T
" b1 Z+ J1 H+ J4 n8 Aสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
' P, B* z( R5 y) U9 Y7 g. }+ j2 d8 d( G  w, y3 K2 ]  s
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
. m) s/ o% n$ O. k- W1 o3 R, r3 k
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง2 f1 ~! l! _" z7 r0 y3 o

1 n( C3 r% E* `' ~2 X5 h5 pโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
5 ^+ a% }+ e0 [8 i/ N  R$ u* Y8 A9 E" x. V" L; q
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
. l) _' |2 ^& \% `+ T" i"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ8 \! U% m6 `* Z" {! R2 q4 S3 P
! ^4 C* @5 |0 d3 M/ d0 ~% M; V
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
, J, x  K, C$ Y) \" q- b1 N
( m5 h( I$ R# F
; q$ r5 R, H! M+ G# \! W4 W0 B5 [, y- r( `$ O" ?- Y1 {
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
% f  z' P; w$ h8 E# R$ Xเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
7 x- Q' {& q/ ^5 {  _' q* v* E4 I  C/ a* o& [1 a8 M5 g; F
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
2 O0 k- _+ d5 ?" a6 K6 ?' U2 g
1 l# f& Y% r' R" y; {+ n0 ?พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน7 Q' H. H/ S  q/ s0 `
$ o9 ~# h& Q) ~% [7 t! u
วันมาฆบูชา8 @& M% I7 ]6 E  J* {& l% `6 [
( [+ {0 j) ~  M% |
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
  ^+ e' c+ X9 Q% m9 \+ _$ x6 ]5 ?หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม8 {! J- V, W  X$ C# d; o

6 Y0 O1 a4 k/ C! @6 }ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี5 K9 y3 T7 p& [5 [
& K# j/ X2 m3 }7 K) w6 A) H) q
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
0 c8 n4 Z) W5 @, n1 @; U
, W/ o* T) h1 R  b" u! Pเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
9 j6 K) X  h! D5 D9 Q0 X3 c! `- H! [6 x
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา1 A7 q' W2 N  q1 E9 R6 u

8 G# b. ~( @- P8 @โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
" ]$ o/ R( L# m" o
( E$ U- B7 P0 i& e8 `ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด8 ~, J- @# W$ u9 c3 ^. ^
7 h. O8 Y6 n$ J# w/ h- [8 k
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
: J2 W/ r( f* \, K. U2 w! z
# |" m4 Y" Y0 i, cกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
  n* z/ a, H1 u# j2 X" v) p: ^0 }0 y
0 D1 {  X/ U' W0 ~โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)* F' X* x& K, ?3 T" N0 {% D8 U

. m$ Z0 ~$ V- A8 L# {จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
$ R5 F$ O8 H* E6 M5 g+ \" l# A$ uปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม3 I4 a- e. Z9 @! S
3 n, ]8 s3 U/ B' p' R: `- w
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
( J3 M' n( {. b! d, k% s! [' J9 x7 d7 Z
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้): C$ o  `" `" Z& K4 A) V) Y5 y: ]
3 p/ w; D  r5 K$ _
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
0 f+ {5 s( n' O% @3 I' Rถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง' _" G+ b5 B# a, g
# q4 E# x7 a1 `; z' c5 ]
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ+ o" T: z+ S4 j5 L- o# Y
/ a- |' G/ `! c8 C$ x" ?) B% Y
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
6 r) p2 b1 i# x( c; E# t! v4 \# s' x' K' x3 Z
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ! O' B& U5 V$ E
2 K' i) f/ R) Z6 c7 \* }
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
6 z6 B9 W1 d! ~( L2 z+ h6 }# D% B
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
" c: k8 ~& p) A5 m3 o, b1 F8 [' q$ x" J! O) X  g
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
5 d7 M6 Y  C6 w3 M/ a  t, w
( X" ~$ P5 {5 e$ {# p$ e+ iโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
3 v. K0 s9 T! {. E  C% a$ K0 ]# _2 h7 q
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
7 A2 l. U' Y+ n9 W  M4 o0 I" e
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี, @, _( u% N. i, z& {

6 w8 p2 y  ~. w  M$ aเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 8 X' |7 o1 ?' y, K2 d( ?
( ^2 X" K; G# M
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
5 _# q* Q& Z, X1 ]
0 w" E( i" Q8 L; Aขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
0 {( }: p1 u5 G% }5 ]5 N2 U5 t9 C3 k" ~3 J
5 v1 P. c  N# H" z: t% u! e# W4 ~  `& v
( X# X: L6 |' Q/ J8 \6 O
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
0 c# Z2 ]' J# \9 r* Pพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
, K* c8 @, h( h) S$ a0 L# g$ ?  q8 w( d
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
( N0 A2 p8 S3 l9 `& V$ w9 X$ F2 a- J1 H
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้( E* z4 N$ J2 \
& |. E+ w$ b) i2 X# N
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน2 ^* G! S5 v& u4 C0 u
3 V3 W0 {% ~5 H* ]1 h
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด# n! _* M4 D: L# N$ B. D- p) P' P

" l: r- ?' p3 ^( eมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
# D2 I5 B& h- _/ ?, h๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ. w+ \) {  z, O, n
% S3 q7 d% M5 j" n, s$ a) y& M
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ# I3 d4 S. e4 Q0 [& V/ h
4 L7 Q& I; z. o4 d  j8 Z1 Q
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
) m# c8 U( [& p. U0 v/ z2 ^6 |8 V4 D: r, C6 a2 {
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น0 u9 N+ a& w  c( S+ N& q# u
+ S0 I( a' ~& l3 ~" O' Z5 {
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
, e3 z+ G! z" H0 Y7 f
7 U1 H9 u/ _$ `1 w% k& W/ _
; H! Y& i; z8 X1 a
5 y/ m9 F: ?3 ?( M1 Eหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
' Q! D5 t# |" A: l8 eหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
/ o* G3 p$ ^+ [3 Q) o4 s4 P+ k1 z2 r8 A2 ]1 X
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้; E$ @* [" p" C
6 ~2 r9 D$ q! ], n/ x. O# T  i& ^8 y
หลักการ ๓
0 |/ {( S5 |0 S8 l2 E: c* r% j๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น( g) K! J1 V2 b& @8 R) z- W
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
& ?' k6 E9 r& z' _$ Jความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
- o5 I1 e. t! L. x; U# Z1 O9 Xความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม7 a) i$ A9 e$ m# [8 _" R
) f; C' X" T0 K  n5 E
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
. j- \: U2 g& `$ v3 \  i" B
) \# ?& q% h9 I8 C! Q3 L5 nความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
8 w$ C2 `& ~7 G- M" X# P+ i4 Yการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
4 F3 F5 {+ z! F7 p% z4 ?' ]การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
$ {/ d  x9 v6 z1 g/ G/ A
) A3 I, P6 o- R1 m6 Y( t) K๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
& x' j. b' |6 m' ]# `2 d: l4 p6 _) D3 ]$ N
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)0 {; y. W! R1 X
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)9 k- O5 q# y1 r: ?' ]7 b4 C7 |
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)6 P; h" `  ?; |% a$ |* w9 q
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ' U  U$ h+ K. I& ^; f/ q, T+ i
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 7 I9 w$ F( K9 d* }# L/ g! K; ?

1 S$ G2 \# N: ^  P9 {3 }' Oอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง$ Z2 q) j' X6 s, w$ G$ g( R

6 m4 P* N6 _# }& U  F: ^อุดมการณ์ ๔3 m3 U  H8 C7 d5 G4 q
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
& f' w- C* W' n0 F5 l๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น. C. R) ~" ?& H8 D+ R
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
2 L6 b6 F. h% F๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘6 r7 n/ h# _% n1 o6 D
& C; V9 _/ w0 p* r- ~" L
วิธีการ ๖8 F( j, Y" D' f: i4 H
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร% N: Q6 |) A9 s. g
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น2 a* o& q3 K3 c; t( m& f, |
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม; |7 A( y/ i0 w0 B. b
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ7 @/ z) w  b( @# d' Z# b2 q' S
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
, N+ [3 x/ F+ l; i6 F๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ3 u" J+ L0 M3 _7 ~0 Z
ภาพที่ดี9 b( l' u/ y+ V# F5 _  D' W
: g' m# r3 p0 E% Z
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php# x3 a( ]9 E/ c* `+ X

/ z( K8 t# t2 d4 i# i# Qที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/