วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา' E2 c/ \3 i* k( k

; e7 x, q4 _4 v
1 T+ h2 z3 V9 }$ l1 s$ A" |/ t: R: G: M
: G. c, X3 U: C- b' Rความหมายวันมาฆบูชา
  @4 o- D" D+ g7 e" f' W7 kวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
+ h/ Q: i  y4 `9 a( f: C' B
" M. p. M+ d: b4 d% \- _. o7 ^ความสำคัญวันมาฆบูชา0 e' H0 [& {8 y) S
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
5 I+ ], O* ~- r4 U/ g# T( ^& Y- @( y% a$ O! S9 I/ V
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
& w; C% f3 U4 _
$ w  j4 |- F, l& K# S& Kความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส8 W9 R  q, Q1 z$ ?
3 C. @& ]# j* E, }3 A/ }
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา4 }- P2 |3 C4 L5 d( y' x
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน $ ^/ h0 b4 X5 q! L5 ^" ?$ c0 R

3 @) C% W, `- g! Y2 z( ^% \๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
. O) ~" n! s- y2 t# ~% N
" }+ z3 u5 v) `คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
! J' M6 o4 [% _1 \7 x" M) Z: a% ^. }1 E4 ?/ `( S0 m5 {/ p; Q2 p
"จาตุร" แปลว่า ๔ % c" D# Q* y' l* a: P
"องค์" แปลว่า ส่วน ; h: k- X2 w: r5 r" g
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 6 b4 T$ f  \% j5 Y) ^* O# Y
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
* y( Z. q7 ~; r! w, H% {5 |  G: p
2 d0 Q  |$ N/ }, n, w0 C( u; w: ]1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย5 j/ T8 u2 p$ I% n& T1 W9 ^
& p& |" D* p. P% J+ c7 I
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
% d$ A% K2 z9 E5 n& n3 W
7 i- q  q$ J  z8 p' u3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์/ \3 T: N7 w4 ?# a

/ `+ P: i) ]: x, @& D' I4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ, B) E( c; x" O) k% Q

; q: D/ ]9 q, ~2 E8 c6 ~/ Kประวัติวันมาฆบูชา
6 d6 E2 g5 v/ d4 h! N: R! m) g# [6 r7 W+ e* f; V4 B
มูลเหตุ
) C; I& [+ l2 y  {หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ : i$ J4 J  p6 \) Z. D
; Y( Y8 N) P& l  |
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
+ u( Q  X* F9 ^/ t, o
+ m8 s3 a/ U2 K9 u6 q& sพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
6 Y! d7 f( \: T" F% S$ y
, Z4 P( J/ V& F. l5 G5 g% ?พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
- v9 C1 v- l1 q) v/ }) I% S3 l3 @/ X1 I1 H* }
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว& w4 j5 T5 f: X1 L& o

5 W8 \% N9 j: W! t! N& @8 r& I+ hกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
, k5 B% r: N* R4 \+ g& \3 i  M* U$ j7 p: B. ~
6 D" s3 G* B+ B/ c" y
" v; ^$ q7 Q9 z5 s# _0 Y& s' G( d' K# A
โอวาทปาฏิโมกข์ 5 }* a7 }/ k+ ^# o+ c
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
1 @7 X- D, _+ l* w" I
  ^/ p% R: C. k1 ]กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
2 a, i% s' l' A+ u" g
- o- N, Y; P& D: q, O. [สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา/ x+ \7 Q8 W5 _+ v. f) F4 \
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
+ K8 b8 ^6 Y" h2 Tขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา  n  s+ J* C8 r& O# Q
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
( F% b' c# i* |  L. Qน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี6 [3 ^/ v, r. L) {2 D& Q
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ; L$ E" P$ |; u0 @% `3 Y+ v& [
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
/ s* Q# p& W$ j4 h6 b+ k  B( v' R* kมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ1 k/ b$ e- O  Q! Q" A
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ! q" x- U3 y% i  h

2 d# v: |1 |, x1 E$ C) `* rแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
! x) I$ \6 B4 D
7 S  B4 L3 O2 _; S1 [" I1 J  zอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
& R) ^0 Y+ `* n* t" f
8 x/ q" D* P* ?. i" ?หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
3 h! ?- L* }0 r1 L& H9 K7 i: T* ?. e- e5 O1 ]$ l
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)$ Y/ I6 f# J) W  A5 t; p

( Y9 y& O, z$ i2 A0 b7 e6 `/ v  \พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด: a; D. L& Q. P1 u' b7 e

2 y0 D8 ]6 t. w& oภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง! i& k! X5 v. F) T4 o
3 W2 Y2 J! K' k- ?# [! k1 D7 x
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
1 D% v7 s9 @& H8 Y7 s4 d  ]
( r& x1 Y6 k. a4 N* Kวัดเวฬุวันมหาวิหาร
9 X/ L& p  j9 H6 h"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
% z+ G! F$ K! U$ y) Z6 d+ Y2 u8 v1 t, o0 W7 p0 t7 X
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล). t6 ?" W: l- b$ w' e
. p0 H: I% J' L# Y6 s' C
+ O7 y) B' V* W9 X$ ^: T" C8 ~

5 y6 z4 R0 ~' h7 b) wวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
4 s5 a; Q: k5 \9 Y' d. k+ kเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
0 k% [. S$ h' D$ L$ V+ [! M) x2 G# J( Q4 T
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น+ _$ a. F/ x: c8 C' z; c

  r1 M* k3 {, _5 Vพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน# M; N2 j# ~3 l! s& w' u
' e" b/ m7 K. Z5 F. a$ d: ^8 A% p
วันมาฆบูชา
; I) X. U, F( ^7 k, j5 k, g# |0 P; e+ @0 l
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน; ]- F( O# h6 S
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม  }& m! U& U, x5 a$ X& R3 ]
, u& q# m3 Q, @; `
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
! n; {, o+ p1 P8 L1 i3 a' z# A7 Q; l# |2 r
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
2 @1 a& q) f9 X) C" Z- s! w# r) }( `* K6 `5 P6 L4 _+ b4 [4 j+ L/ X
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค + W4 v8 L1 o& ^2 C$ d
, X6 p) I9 Z% e; |3 L" x
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
/ H0 Q4 t' A5 G9 u' m' f$ @: _4 m# m6 @# I. ?- X
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
# s! K1 g) I) q* M* }2 X3 e5 O
. ?1 k6 O8 ?" C; z9 Y3 O; Tในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด/ L) ]0 R  j" v3 D7 O$ Q/ r

: D% F7 W8 A" \) r. B7 `  wแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
* J8 r+ }: g" o
( C. \) Q) l4 f4 A) }กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก5 k5 L% ^/ A, e3 r$ R' f

3 ]( b& n( @% l+ {โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
# [: z; e& u8 l& o' Y( i+ }8 @: Q" r, k5 M
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน) R% x! }2 Q0 P/ K
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
$ M8 Q. H5 V8 A2 N2 h
- c* j* ^8 s& z' sไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก # S6 \" s2 X  s5 i' _- B1 B- i

7 @. n' \1 U# ?9 G/ Rๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
- K9 t  y& K4 a2 h& Y$ i+ b( z" Z+ j$ X
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
; Z# l- p) V4 g+ ]/ Lถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
" t' j5 y% B3 c
4 O! h: n& q4 l" t  c2 |! g8 x0 P; V8 Gจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
; A  {+ V6 r+ @
( z6 E# X0 j- J" n$ t" ?4 c# e4 }เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด) J  K% S0 f4 y  d( I( E

$ R8 a( R8 P* ~5 U. L( Mในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
- u/ w- P! e! _# V9 m1 z' f6 t+ y. T( M1 _5 o3 i* A
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
% b$ e$ K! ]( `9 p- P& {/ V7 ^
+ b) G1 o+ l' p8 Jกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน' @' d# k4 U& _3 w  @

2 @2 C" A7 S: A2 ~/ B# m; s1 nจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง6 z+ i8 ~5 V1 E& ~

6 W; N  B& e* D+ Q4 \, f( P$ \โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
, T' Z" n7 ^% k& t% c9 \0 T5 e; x8 s
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา  `% {$ P' c3 \
( g4 `" R6 b. T& V8 W
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
5 Q8 F4 f! V3 @" R5 |5 A- v* R4 ~7 j* V4 w- `4 `5 z1 z* _) I
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
! G- Y, t/ c! q" C: C$ d& x4 u' W* j
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี6 M$ \' k6 g# h- N: Q9 D; r8 c6 U
) Z# N/ w. M0 j. b- x  m
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
# u3 r% y3 V; L4 {9 `& s+ U; v0 b9 p

2 R/ L# E; ?& T$ s; Q* k: I1 E
6 ~' D( \  a9 `' L' n2 I3 Q" d8 R  Wการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย7 Y) Y6 Q( |% ]7 \& o
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
0 K/ B8 G0 ?: q0 P
9 a! [  r9 r# U4 {5 Sได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า1 i" o  v4 n: ?, K) {
! S9 t5 _# C- M; }3 A  `
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้) L4 n, L1 [& R1 a8 v0 f" s

  C. C+ B0 B- u+ Y: b$ J3 Zเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
4 v$ W9 ^* T4 j3 Z$ `# R3 C  F+ i% _& E5 _$ \7 Z1 D# \
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
7 l9 K8 @# b6 e5 h
$ e8 u4 K# S; B3 U  C' tมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
2 W. S* ^2 {, U5 D๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ6 W. p) @$ T, ^& y$ R% F
, N6 u' [! G; j2 d. ^2 @
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ& b# ^, o) ]- q2 r+ e, r- _. g

3 X8 P- ^% D2 Lประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี5 ^+ \5 o. J% p7 p/ p( l

0 v7 H) s+ S0 \, h! M6 I# \ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
/ o( D) A6 m  t7 ~* T; j! I
1 d; A" A  H7 J& xอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔3 I' M3 }4 L$ k

- R7 p* f/ ^0 [# P! P6 ]0 L$ z/ e
$ C" d5 C8 g' E1 Q8 ~  N3 `! k; X  j, s4 w2 {6 G" _* E$ G
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
% g6 P) j/ G( v& h2 a9 dหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย ! d( T) s- @; w$ ]  D  r1 X/ A; s
# J% `: i& _' V% _7 x0 N( w; S
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
) d$ F' {3 E4 F( F/ o) d  P# v' r/ S4 x* Q) t" Q$ D. V
หลักการ ๓
3 \1 I7 q8 s! t( ?2 d2 i7 q% I* }๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
% v$ H0 s, u- L. cความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม( u$ s4 @  W2 o
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 5 E, r: |3 H9 r& c
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม$ G: `& f4 A8 B
) t  g- t. u7 o' W4 V( g
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
/ J7 ~, r  M- s6 o
& L* F8 S: @, w3 M. V6 C4 Fความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
( u1 y( y0 h6 ~' xการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ$ r" z% l9 I3 Y0 I- d
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว8 ]) C* c3 t& ]) u, t, {
% t9 M* S4 Q5 S. u
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่6 N1 H: h" s, Q: P0 k
$ A+ z8 {/ W- ~5 u3 f0 X5 j% d0 _
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)/ }2 @4 U% ^0 w, S2 k) z
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
! ~9 U7 S7 j% q๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)+ ~% ~. X, z# T% G- X" z7 s6 n
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ6 K% Y2 w, t; v. I" p1 b: Z& m5 d$ T
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
- J2 I5 i* _& X9 B# n" ^2 j3 {5 `1 a3 p; B4 _. H0 \
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
" j' K. \; Q" E
  |1 e) z' t  |& a$ vอุดมการณ์ ๔; F/ T$ ]2 q" k/ m
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
+ j; n) K7 A& c; b3 Z4 Q5 O๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
5 W6 M" X+ H1 V7 ?) S, B4 e5 ~๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ7 ]: X4 @) z3 K9 J3 \: \) r  K
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘- i$ _8 T8 ?# e: p/ L) I& `
' k$ y) ~6 s4 X* t) A
วิธีการ ๖+ Y$ I9 F  B: F/ L
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร, V  I2 a/ c' S* v4 S
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น& A7 \6 V' R  R9 c5 x
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
7 z1 p! c4 p4 Q: \% k, K๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
4 K, J0 c9 [* e+ @* J1 [๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม* {% v- w6 i; A4 d& l& K+ _+ M+ @
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
5 p! r/ e  ^; g  r& C1 C+ [ภาพที่ดี
7 V7 F" S0 Z' ~% g8 o- ]
9 O# ~( M8 a" Z: N, B5 ^ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
+ t& {4 D" t( C. g  q7 h
, O6 S8 r' l6 ]7 ~" f$ Fที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/