วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา3 h( T9 R% f, ]8 d- g

7 G8 q# t% ]+ ?, x% `  n2 B* s$ V0 y) F+ ~2 Y3 k; X
* p* \' n* ~: Y; s: W! \
ความหมายวันมาฆบูชา+ T7 m4 u* X8 `" P
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
, U" z- f2 g0 n& d- h6 m; S! d% s
ความสำคัญวันมาฆบูชา
  u5 g+ ~; U# f* m# l  \วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
2 K7 i# Y3 ?$ I0 R; m3 |) W* f  h% z4 v( K$ e% v9 @
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
- n% N7 R5 y7 _' v# Q. f, `8 j
/ C, \3 h( n9 Q% iความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
4 g$ M" n5 |& F3 Z3 ]6 u+ f  P- v0 ~* y" a% d" O  U- V- I6 T
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
) l4 b( I0 h" p๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน . Z. V3 |4 w5 O( V; Y1 q

- @" W# I0 X+ @' q' i2 y6 e& s: e๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต! o0 b& S  u9 C* L/ a1 V
9 ~. A5 D) s0 b. g+ h2 a1 V# M0 i7 M
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
8 a; E* E$ R+ L7 c' @2 s, |, ]: A. k% E5 a# p3 W( R2 ]& X4 b/ \
"จาตุร" แปลว่า ๔
. a: C5 R4 y0 [5 R/ X$ p. \0 K"องค์" แปลว่า ส่วน
$ N$ J4 x" a& D2 Q"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม   v1 Y- ~7 I$ Y8 j+ I" y; h* p
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ: Z& U" |. g# A
7 L- X, ]1 u4 M9 F$ Y& o8 b
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย2 [3 O6 N- r- J8 b6 i6 f
# {- F+ Z7 |, p) b4 u
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
( |- ?; f0 d- D3 s3 Y
  U! G" M3 p( x7 ^3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์: ~8 v) l% D7 a$ U/ i3 g
  k- e% U: u1 p% a
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ6 }! n1 U# {" z. }3 F, H

: ?" a$ d+ D* W( ~/ Fประวัติวันมาฆบูชา2 O$ F* [7 x' f5 p

/ x5 B2 l1 o; O9 J# Kมูลเหตุ4 \* x4 I' S2 F7 J/ U' O
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
, I0 g$ e; v: p/ Y+ v0 w
0 W: u7 d% v# |% E- Y% @' U0 {เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา% |7 y- @0 k. ^0 z" ?0 x
2 e4 c3 e# K, t. p( z# q" ^; n$ N# W9 P
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก0 k; J$ m) q* W! _0 P

/ T) {  `! F! p! Fพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
3 P$ ~  i) Z# @. s( n" A
# ]4 T9 w! d9 Fมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
9 R. U4 k: T" b" B; ]4 j
2 j; `' S5 M# nกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
  i' ^$ q- b8 [$ z
2 {+ d/ h/ G3 V. u9 c: t& x  }5 V$ B2 p9 [0 c) h/ T: i: x
( _" [0 ]# l! c
โอวาทปาฏิโมกข์
1 X! Y8 W. E* f6 Gหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
5 x9 ~$ Z. E% e. e) r* ?5 d- C! m. D: G* p0 d" ?+ w  n- V
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)* z- F7 S2 g# O
6 r- P2 D0 Z3 g, ?- m( K. z3 c
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
0 e! G2 j3 ?2 Sสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ7 d9 U# o) D" z- |4 o4 q( [
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
* j* ^4 c& N2 Y& {7 n/ h$ z/ {) Gนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
2 }8 n$ J2 S5 Y& a7 H  cน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี  w! I. D4 F/ R: M1 E8 y# E* n
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ" j! W: ^  a( p0 N- x: q# J" W3 l
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
" |- y) c% M2 P1 m/ G) R% Cมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ9 w7 h% I. Y# N
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
5 N1 `: |+ D9 u. k3 g" j% b5 d4 S4 s* m: _6 H: `
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
% K  M  u: G9 v& k: R0 A
6 t: ^; @' z: _& {อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
. I, |1 P* H& f; w( Q5 X
6 l7 }6 T, Z% s* @& O; w& \หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
4 a7 F$ X; C% M$ d9 `$ X3 L( m+ Y# D  x
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
6 k9 Q1 D4 z! W+ k* ^& R4 e1 t: K6 l/ {. Y. g' t0 I
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด9 j* n- f3 {; O8 s1 N1 x! Z, M0 N
) T6 |/ y1 k( R# y! D. F
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง, q8 Z7 |0 U4 n3 n- j% s2 K, n

% l; f' X) m7 n7 Lโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน( t3 @0 H! m- ~  j) q+ a$ e
! b5 }5 f2 J+ {1 A- A: ?. N& f
วัดเวฬุวันมหาวิหาร/ O6 ?* B6 h& [  b+ i6 Q( h
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ% l( a, _" P; \4 C" D  s% C( x

5 k) i$ ?( C0 f* b; g6 Oพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)4 g  G# n! K+ |# A! c0 x) ^

% r& M1 C# C4 `  E" R2 i' C- q2 s- {; g- |3 O# }( _) Y

# p; Z1 D+ }" m7 J( Pวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล$ _, q- z; E9 [  `7 {
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่2 G: S4 h5 C1 r
& D+ b$ k& C# k6 i5 A6 z2 [  O" B* ]4 K
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
" h, z0 v1 q: w# K' y4 A0 L* d$ D7 Z/ F3 Z  U
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
3 K$ }( I3 O0 M5 G; d% d( F# l
) ?7 P6 O) L8 u1 iวันมาฆบูชา
/ R0 d  r6 s; n% M5 p4 m' r/ I* E  E" \/ s% T
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน4 O% n, D2 D: T# X( V: p
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม7 f" h- f5 T1 c+ w! v
; {  p4 a% k( A0 Y) A; M1 g
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
  N0 ?7 a& I$ z( |! X$ n2 J/ Z9 _" y# Q" s1 m
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
5 W) q( q' ]5 B! A8 Z( G3 G$ U0 r4 C" M, `4 P
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
7 ?/ X9 B$ C& ^$ X+ t
3 g  L7 g$ Z  ?5 d; |ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
- a1 A1 E7 Z" M( M, R8 x
$ M% m3 }  H6 Rโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
4 f9 a9 g9 D! `
6 R& o" r. J/ k& N" }2 @8 tในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
; G, [: b6 N, U+ m# g- @4 y
' N# p- \( @7 o4 q/ Mแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี# x; _" W1 y0 y. g0 r
, g3 @7 ^3 b) c  j/ @
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
8 i: k# C0 f$ }9 W+ m: B" q
" h- H% M4 P5 [* [, l/ L4 V  Jโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
# s8 g2 p/ C4 G
) c0 g8 Q# E! k4 r7 x) x: vจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
5 t2 h9 n$ U- S, P4 Yปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม9 O1 K4 M; v0 T

  a, k4 P+ R8 y! z/ h# ^* R" [) t4 C+ `ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
# X2 ^2 `4 s. ?2 `" [" @
+ C. ], V0 f8 s8 P( b9 _$ W; Iๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้), L5 G8 y9 U% d& X* j
8 z4 C: B7 }; H9 S  t1 R
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
& x4 Z" Q. h5 s1 Rถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
% Q0 r2 `- n4 w4 f0 c$ c- H- y
# v  d! F+ p/ j" y9 v( ~จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ' {- H. B# w, i" c9 A, _  D

; M, c9 L2 ]5 u- W2 ?เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
' J2 Y8 F9 ?' s0 B9 t- Q4 u# w3 \+ ?+ j5 c4 K, d1 F
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
; @& |/ [+ E4 G9 a9 D" L& T3 P4 o7 O6 f5 t' h$ j8 n6 C& B2 y
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ( m! p- m5 H; n' [
) @7 H! o0 R& r6 K/ z
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน% }8 S3 n/ {! o0 e8 Z7 N8 _

4 i4 `" J$ a/ `2 L' v4 F3 Iจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
0 W$ s( w$ ^. X
8 i" g5 M% ^) p3 a% O) N. S2 fโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ): J. P3 B+ w9 z4 e
$ `' f, N# R9 f9 H6 U; ^; o
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา9 c9 J3 ]+ J0 l

: b; i8 w) X) J! R5 H1 s การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
- ?3 O  x9 y  P5 P- T0 T3 T7 c
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
4 W  }' |! H/ r+ t8 R. ?( x# z
* v8 r  P9 a4 B* lแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี: i% ?! i. L1 y/ K" R
* _/ G8 W- T8 H$ a# W9 W& ^2 k
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย# x5 c7 q$ a( Q6 \
3 P! d- _, ^# [* p

6 i& {7 f8 n0 I: s% t2 k& ~' M# K" x% x4 {( e) s$ v
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
& J6 R# R2 _5 W- W* G) ?. m& I/ u; @พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
' T! e0 g5 L- `3 v( v  A. H2 o7 _( S2 O7 t; n$ O5 d
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า. u1 o+ P% P% |) t' r& f
( G; q7 X) x8 x
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้- |; v: e0 R$ n7 V6 I

+ }7 f. l1 e; L4 W7 \% fเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
& u$ h1 Z  ?; K5 j& D6 I5 c! b$ a" m1 S9 R9 ^6 g
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด$ f6 z& P* q1 E- d! P% P: X* L/ n" f
7 h" X8 k) S% U) g
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์+ E3 I5 U/ k4 K3 S; U3 M1 |
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
0 o" a; `. T# F  P, D
8 ]7 w: v- e2 {9 K7 }8 O! xจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
3 g6 @2 L8 ^, o6 L5 I4 t
8 ?2 C6 H( b& C" ]! W- Jประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
5 d. ]& j. ^3 W, x) ]* B3 K" a6 b9 m
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น; x5 b: i; n( U, P" J* Q& M
6 W9 m7 N6 A3 \7 T# n8 f, J
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔7 k1 Y! Q4 q* X0 _* {

  H$ e  Y3 J# n* Q' Q" F/ c2 T; Q8 l# d8 I6 _: y1 X1 U

0 g% U0 }& h+ I9 T2 j# l( c/ Q& M2 zหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ# Z& V/ u# b- c' \  ?
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
. ]% H8 B& Y- I7 c8 O7 n" m- ]2 F9 f5 \) N3 `0 {5 C* T
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
- Z! @6 q; y% s! Y$ a5 K
0 R5 ?, a/ X" H# D- B& iหลักการ ๓
; v( z  C# c- e, c๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น7 a& J! [2 a) g+ r7 `: P, x* ]
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
( T3 S+ r& g! l7 W& @, \1 [( Uความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
: ?+ @, h( r) eความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
! q- Z% u! H7 f1 t; J' Q% ~+ l' Z5 h; M, z
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ& y4 `. I. h2 T& n7 u$ i8 X
; t) E, N# ?* F! D7 R
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
5 O8 i3 A* {' @การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
6 p$ p# f! N, T2 a9 v' R" R5 `การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
% C+ d+ x$ C  Q8 g9 r; O3 }
% O) i& f9 K  N/ j0 R๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
1 q/ C) C$ L8 p) I4 I$ H+ D3 I6 \! k; D+ \
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)6 H% r3 ]& w4 T
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
+ Q' t" `$ ?' j* x2 w0 j๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)2 s, n' U& P( s7 J) X, X2 x
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
' e( ~# D+ d' k๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
) w' c7 W- i7 e, O. a6 a
) p; y' F5 `! l* Z: Cอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง7 x% V6 c* ~' W+ B; k
/ ]! i: T1 G# ^* T6 I% i, l
อุดมการณ์ ๔; R4 c" b  H1 f* @2 k* L, Z) j( r9 U
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
) R3 j5 q  T1 s2 ~, F$ O6 O๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
% z6 I# |$ _' r+ [& k2 b( W) V๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ# l' K, D' J" _
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
  T; _0 U* {, w
" Q6 a/ i  O! A* fวิธีการ ๖* U1 X$ w- L- k# Q
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร4 K" f* O. d+ v2 I  ~6 l$ t
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น$ `  J" X4 {' i3 T& \  f  S
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
4 W3 I! [. g3 t- c" T" r. h๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ! _7 w) c% d" i
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม6 q  d$ I' R/ x
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
) G2 ]4 Z2 n9 i4 W9 {: }9 w' Nภาพที่ดี8 m4 Y2 w4 x/ J. d2 U+ ?7 O

. _! K1 B! Q3 i4 j' a* c) sขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php& l) A0 K/ L( x4 |

' ^' L) v; X  J! Z0 R" t8 dที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/