วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา  H! ]! U1 |* e
+ e2 Y3 _! D( J: {7 P4 y

$ \0 k$ @* B2 p- ^) y, P+ X! Z2 n( q% l3 D9 Q
ความหมายวันมาฆบูชา
8 v$ f7 {3 @4 T$ A. dวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์+ n% j+ H8 d. M* ~" w/ t- A+ l

7 w0 I" ]; ]* W: n5 e; y/ b4 r4 a2 }ความสำคัญวันมาฆบูชา) u  C+ X3 b. f  E- J
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์2 p, O* T% H$ b( ~/ r7 [: k
: d  j) D& p" ?( s7 T3 K
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
5 X+ d+ N4 g' W+ k. i* I
) ~0 h" Z+ t9 cความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
8 M7 j' z1 p( Q( N5 q' n, u  g! q7 z1 {" C* N# ~1 |; `) f. t
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
- ^/ S% `% A! V, T. z๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
% {( \" h  A" Y) }# Z+ {: g8 Y) S, Q9 O
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
% e: ?  q. q3 o4 ?8 g. i5 }8 L, S" {* ^" I4 W+ ?9 r7 B/ \& B+ v
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
# X1 v; L" B- R( V7 a, w
. Q4 q0 G4 K9 r: S, j"จาตุร" แปลว่า ๔
! l" j* L. B/ N  z5 ~"องค์" แปลว่า ส่วน
/ y) {- K, z) `8 R"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม + g9 l2 ?, }7 f+ A' S  [
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ4 Z* u& E' l5 ~1 P( p( g2 Q
0 D3 i8 T3 L) \
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย$ B  Q1 C9 L* G/ X+ I
) B, m. [0 i6 {
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น1 U. n) H  l  \, c7 c# E

$ L  A" F( F3 I/ N7 r3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
2 N) n6 N5 l, S  z9 H
' I# v$ _' }: n* l. Q1 t; z& a4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
- \: i4 j7 G- c3 B# }% l# C( x' k* B" y
ประวัติวันมาฆบูชา7 J& R& l  K1 f

  \3 Z; n, F' ?+ r( x" @มูลเหตุ4 C0 A* q: k7 _0 B2 A, N( O
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
( e8 y3 V# a- l; T+ J3 r& T
6 o. d7 j* ^% Y% N, cเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา7 A9 r4 A, ?# \5 {6 r3 `. }
. \( m) y" X. Y" C
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
. h! W- ]9 m0 Z- Y2 h
- T# I: @: q5 _: [4 cพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
. `2 Z  q5 F6 K, Y
4 Y2 }1 p$ J- \( W, W  ^) k) tมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
4 n" U" @$ O7 w1 p& d
# A+ V' V: ?" g# [' U1 s: u+ X3 Z, |กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
  r; o5 O8 H+ n; z- V$ {+ o/ I
4 T; o( t- e- S8 D7 b; }0 |/ K2 ]( q. M% r4 M2 r

/ b/ {; X9 z4 u+ b9 T: Pโอวาทปาฏิโมกข์
" {" ^# Z2 J: h: `  \0 k0 Vหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก1 a: ]& w( F( C( U5 l3 G- d

  W+ o; c6 [, g6 Z9 ]กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)! ^& s  l# t1 f7 B
0 N" [- [4 y# C9 `: ^) i
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
2 p& H1 _9 v. F% q$ F8 `สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
/ t, d: T$ Q! d* Z5 }ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
, K3 M% d4 }7 W* ~9 @$ xนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา! W0 c& |7 p( Q
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี7 \+ R8 u% s  m* `, k8 L1 a
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ% m& O; H6 M* K- n
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร1 o8 k- l% z/ R( u' Q
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
- n! L8 e1 Y0 M: {* J* \อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
0 y3 M# Y: y( \. _* G6 ~) a) i% O% f
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน( e5 J5 l& u( p

" r- a# W  e+ W% f( xอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง' K5 F! {/ t6 B3 ~0 p

7 i) o6 L2 T' x3 rหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส9 W. \, r! b, e5 k' Y

7 e$ H8 }* q  {2 Nสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
+ j% w8 ~7 t5 l' x6 |
5 Q0 [5 @- O% Z/ k% H. \พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
7 Q; K! v- K+ J* F2 @/ O' s: `
/ ^1 X+ n2 }/ M* v% |( tภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
  o; ~3 D+ t5 c. T6 Q% b% @' _
  P  z5 R6 f4 S4 Z7 }โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน% w/ P& ~1 x' W
& p# N  e" M* B3 `* G/ H$ h5 |9 J: S
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
+ ~* c& ]8 c3 `+ q, v* ^- l) `# c; K"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
9 B# K/ J& u4 ?, R1 |
  y3 |. H6 R9 p# M7 x6 U& w, Xพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
6 ~; G1 ?  u( D9 j0 t
6 c5 u  I7 I/ I: E1 e
/ |) Q( l, D: H2 D; e- m+ s  t( w9 n
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล4 i+ a7 V9 s: `, ~6 b
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
6 l! E$ B) b' {- |
8 W$ F# U$ v+ ~. {" S0 wสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น% G! Y1 \, c' l

* w1 N: V7 J& {พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
$ D, ~- `2 V0 n. V5 z% G
* |# E, E& W0 h, a7 W" F/ vวันมาฆบูชา
1 M6 p  B. T, a5 Z" X
) r. z8 o% R/ ?( P0 W7 P5 iวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน) `4 @# S( l* v2 H2 t
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
2 P: Y% G; z) |, M
/ E" g) n! I/ q) bชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
7 h/ q5 Y0 {4 N9 m: k$ n
; {/ o" [# x0 ]) L1 ?( e( b2 [* ]- n9 x/ ?แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง6 o! w) Z4 g+ a5 E7 M) K4 `* h. g
. f: S8 G( n1 `1 a& `) e: I6 j
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค 8 I* k7 U) Y4 a& U+ G1 w' \/ h% B

, S5 q  L+ v% D. }# i8 W6 H1 Cได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา5 M3 C& V9 r( C6 v, o) W

! `7 x7 V# n/ Y8 z8 D$ H8 A& X  Zโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
. T4 n. O& [+ W1 C) Z' ]6 Z6 X( |! V; |) h8 f, a, [2 h
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด- K/ r/ K( d) X  v5 G
; d9 m" g2 Z# M# Q* ]8 h! q1 }
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี! x4 c' E& @+ h+ W. _5 b( E
  n: B; T2 ]3 p- {, N  U% _
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
1 r* D) z  J8 r) m6 `, C5 h/ g5 I0 [
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
% e5 d9 _" h" M) ~. A
: `- r' ~# m5 @6 G7 Mจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน9 i# X. d* Q' U& z$ }
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
5 }( r: \$ M  J$ z: g1 W; s& M0 Y! h8 A' T
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
- Q# G, _7 z: L- e$ n
6 u% g( v- E/ e- Qๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
- F8 g0 U% a; c! ~# Q2 d! l9 c2 E6 l7 s/ [- S  O+ ~7 h
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)6 y3 f* x3 y9 m# `% o
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง2 z' N5 L5 Y+ w# i# P

  ?4 g' K! r* Z9 V7 I4 mจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
8 y( H/ s/ j; O
( w7 M# b( _$ Z1 \" |  H' Yเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
: p8 \) C. U; s# x5 Y! U# v2 ]4 f% q! Q+ ]3 V. a
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
5 a- C% ~4 n- h/ w+ J( W- `+ m3 Y- U+ I6 G9 m0 `
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
1 p2 A3 k7 }( }7 A% a
: I: t6 L- ]0 aกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
3 _; t* P' }6 M! R. N0 }1 c* K' |4 p* f
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
! f- y6 d$ U2 ?  B; g: P5 X! Q. n& ?0 b
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)7 q3 o% b, Z; I/ I

+ k" O9 I2 ^/ D* r; Yกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
; I0 ~5 i6 n$ @  Q8 P
4 E" o3 j" e/ C+ S5 P. F2 Y การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
( Y7 k; n8 v2 V0 n% q" N' \9 P5 S. U1 P8 B" W  X7 g  U, x
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
1 ~% J8 y7 I; H  M8 B3 J0 ~' S* U7 [. c; I# _5 U1 N0 {
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี' B$ `' O. I" [; b! ?! l2 a% \( G1 g
3 B: B4 z: ], @7 m/ m7 ?
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
& m: a" o0 M8 J" N# I4 L$ o
8 W# R" r  p# D
/ V$ Q9 a4 I; f2 U3 O2 g
# {% P% \9 l/ q3 E; Wการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
& F9 R( k1 I# g. W. ^5 bพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
; b" z1 b; E# e& i
+ n6 D. F7 s# f% Fได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า. B4 x$ j! d& D% g$ ~

6 w' h5 a& @( a8 z" yจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
, [4 @% E5 N) f3 V! d# k: s+ d+ l) {# z9 D2 Q9 X8 e" F
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน! C% M: j4 I$ j0 l6 s: s# }/ p* C2 h

+ R" g! r$ m6 e- U" _2 B6 k- qในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด- Q. n& q* n4 x+ B9 N  Q; X( r
; G7 v! t7 D/ ]1 d- {6 d
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
0 B9 q6 a4 I; K% A% ?) F๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
' z2 }5 J; B3 O5 A+ P; T/ K& |
: L2 f$ c' w, R" Pจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
/ r4 X/ B  D8 O3 G5 y5 r! y/ \; X. Z8 G2 T4 ?! y$ y; ]) l+ m
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
- r) |+ L8 ~' {, x4 o) q! l
+ f( F* p7 e/ r2 k: pในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
2 f' t: a4 j3 N% d8 J) B  o9 F5 ]
1 I- w" Z8 B. d! }! `, cอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔  j  Z. j5 f1 }% v

( m1 m- V$ L: a9 Q9 C# f8 }( z$ q- i
) M8 s& D7 {) ^5 t: T5 [) {
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
# p9 Z! B( |0 o' e; N1 ]หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 2 T2 B4 t5 v# ~9 J& {8 ?  l
, @- f0 H/ U& Q7 K! ^- x
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
, J/ Z+ d. c+ N6 [7 b5 {' `4 L- _$ H- }7 ]/ G+ L, T5 @
หลักการ ๓) H( B) R% Y* a# u4 T( Q
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น8 o) `% |* w& M$ Y9 G
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม" ]! Q8 [6 J# M5 |6 Z1 w
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
! z& B+ D9 K! a2 v! A' `& D. w+ lความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
1 ]5 r8 `* Z5 {
( D- c+ ]3 i( p๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
' p4 U1 o/ X; N$ ^$ |9 y( O
. x- ^8 f7 ?* z6 a5 yความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม' p0 d2 j! w" }3 U! E3 h, }
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
0 ]9 \8 ~" c$ s/ P' w* x- W' Zการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
6 R6 l8 M; [8 d9 Z, a& {( q: C# i2 ^( m' c4 Z6 a
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่5 Z7 i6 r5 T) |% d" V' v7 P8 w) t; j

0 W6 O2 i/ g% N5 W๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)* w* V) M- t, i7 A, S9 D# l
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
0 x0 U0 W# }, A" o/ w๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
9 L) ^3 @3 s! j6 w5 i๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
' _8 p. k8 B" ]' J๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
3 A( y' [+ b3 M  Q
7 |2 b/ U# m1 Y# z# _9 C$ Mอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
# F7 e9 F9 c% k  l  t8 z" l/ }2 }2 n) B2 x8 K% M4 x! Y
อุดมการณ์ ๔0 \4 X8 q# ^; @0 }1 c
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
6 |7 f' H* F; j3 T1 E๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
2 u+ N0 k+ u+ O๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
7 r" [5 z8 E7 x& q2 N๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘6 P' r( J) q  f) C( k  f
2 |# E+ U- F" t2 K: D9 k$ v% _: u
วิธีการ ๖
2 R7 Q7 G" e6 S: C5 p" B๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
2 [/ C8 j$ \+ |: r( _# b๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น4 n4 b7 d2 @) B! n: I3 l* N0 j
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
# L- g" ~: a# ], D๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ8 Z3 h7 V* F- E9 F
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
7 O) B" e7 O" D8 c8 |3 Z; R๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
- s1 o, c  Q$ m, W: _ภาพที่ดี5 [5 E0 }3 O" U8 ^  c" O
. L( q& G: a$ q; z" l' r
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
4 \& G0 s3 C- c8 ~2 ]3 l* p$ y$ b$ z+ }' e$ z8 F+ n4 s
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/