วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา2 E+ z, |: y: r
# V) B" ^7 }$ ]0 V# D$ b/ o

) z3 U2 {5 @% K: Q
( w) B7 H) T4 o: e$ ^+ j, gความหมายวันมาฆบูชา9 X" Q3 ~' V7 S# n
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์  \+ B, Y( ]. A2 Y$ x) S
6 P3 Q, m6 m6 b8 n# A! ?
ความสำคัญวันมาฆบูชา. l/ R: G' b6 @) a( g* h
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
8 ~( C( ?+ O3 ]; z. S& A
* @' W% g" W' e' r  Tผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
% n' J/ C% e3 @$ f8 {) J$ z- L/ g* ]4 Y% Q- H# |' {) u
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส; O4 ]; T% }) e6 x% E% ?

% G8 Q  R% O% O" r2 Q8 Gประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
7 q; @; u, d4 v8 ]๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน * U" g  J6 y/ N( n$ |1 _$ \+ k" ^0 `
5 Y' y0 N/ K9 G
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
, y7 p" s6 ~" N7 n6 _3 b# A& k8 e; l! U# C# n. V
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
& b4 U5 n7 b( D$ K
. P3 }* \0 [7 n7 {. P( {"จาตุร" แปลว่า ๔ 1 M3 R7 ?- c& Z3 l4 Q0 o5 _
"องค์" แปลว่า ส่วน
: b+ c* H% x8 p/ O! ], ~"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 6 o; S/ T% }9 d! g; O2 `- l6 s
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
; f) [8 L9 T1 C
6 B7 z3 [2 \, y" L' m/ J2 B1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
% a; S( F7 G' A0 N
- H7 W7 q) ^# S( Q+ K/ Q2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น: `7 r! e: ^4 t3 o1 b% G; g* k. R
( t/ j& k. R. y4 e; @2 q
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์. l' a, i5 Q: V4 H$ x- o) c6 w
. u" m' s3 l& K. T: N
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
- q  g' w7 A. K( l) J  \( t
( j4 [# D4 H- g  J0 d: V; yประวัติวันมาฆบูชา
: s- b+ h+ h8 j- f* s: \: o+ H) R+ |
/ }9 R7 H' A% S& dมูลเหตุ
# Z5 X" N+ @2 nหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ # C# m# P, G, }1 H' u
5 @& O5 T/ h0 ^5 `1 D5 D5 j
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา5 [0 X4 Q* q, x; H9 Z* N
$ I2 e& \' N. q/ [/ _2 H2 |
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก6 I4 W% G+ \4 d7 u# B

: H" t2 \5 c$ p% l  Dพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
3 ]  ]2 E+ z9 O) _1 F7 C% H) p  W& t0 b: x: h& Y
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว3 o; g! l5 @! c7 _, _& q( p
) Y/ w# k  @( A- F
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
# R4 ~9 Y( A8 e5 c
9 b1 N' [/ l) U# t% m8 m5 @8 R1 v5 }% O" B( J
- m7 A6 w9 k+ R
โอวาทปาฏิโมกข์
, s8 t7 A: O2 m7 x# Fหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก: w; Y0 ]- n8 r9 m; F0 A  A& D% N$ P

5 z' i  b$ f* pกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
% I! g/ ]8 P/ E- M8 ]9 ?$ u1 o' z
, U1 N: |# d- c0 P/ Fสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
& E! R8 d0 [, w7 y' b2 ^! Fสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
& W$ m* C3 g2 i% lขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา5 A% K( V0 e9 y4 G
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา1 L+ u: z7 W, g4 B, Y$ v; Z. I
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี) W1 [* ?$ S# B2 k1 x
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ2 a/ ?% K6 C/ p8 _6 A
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
# _" r! O- F# ^! u3 hมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
7 b/ `0 B4 E% r: Iอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
& @- B( N% W$ I( w- ?$ s% S# r' J  N8 C- b
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน9 o" S( Y! z) Q1 V' q  C. P
% N1 Y: g, x7 x9 e# n
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
0 n3 H- ]3 [7 o8 l" U  Q5 Q. I8 l3 Q5 N* A/ U9 s! i" r# Z
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
+ ]) U; r# |  X9 y" f
' g; b* E3 D: L* E4 p& U/ @, dสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)" i/ R6 c# Z" h' ~% l7 c
, V' ~1 f# x3 W2 y! d' c/ y
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
8 y3 S8 ]- g4 w8 }1 `+ a4 X: D7 j. V# f
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง3 N8 q. l/ {, E
6 H- k6 w  u3 I
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
( m1 K) u. {( v8 ]0 W3 U4 C& C2 f* |1 Q  W! b) r4 V, {
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
2 Y  l, m7 D/ c; p"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
, Z, i4 R- N+ R. ^
* A- M: P5 V! |3 Fพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
  ^  x/ u9 z) \! `- E
! @( z* r% Q- }+ R, g  K% j
( p! q3 u% u9 ?3 {0 Q$ U5 I, f  `: z3 {. c( |
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล  }' [8 J& t' j; R
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
- [8 w  ]/ p* u) z; a# s: \$ L0 ]" S. J1 t, J' n: j( J. @
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
4 l6 U8 B* o$ q2 @
# ]' z( G, ?$ k) Y, x$ S5 x, Pพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
3 M5 v% y) [* O0 |% J9 c5 V( d# M4 L& |
วันมาฆบูชา$ b3 ?6 i% X8 ]. j+ H, A9 H

9 o7 L% J/ W$ M. @! P/ m7 S: Hวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
) m6 g0 S- ^, ]: {, D0 X2 hหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม( g9 q' T8 v' r) g

/ g# C; p+ E  L8 L1 Fชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
* ^0 U" m7 V, }# }' V# o
( Z$ ~6 Y" m* D' f" a' Tแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง0 l" f; }2 E; n% ]% ?6 A
" T$ W7 c/ e# y; @
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค : w$ a! v  k7 G  E$ }4 Q

: u1 M4 k* i; S* m6 ~ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
: s/ \- E- N. I8 H5 O& B$ @' s6 B
  F% Q5 r3 d& {  t0 I. Nโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
0 a' Y$ |. i7 [. k4 ^0 D5 o
& j- e  ^) t. `1 O' iในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
4 c1 {5 s4 j4 ?0 R1 N$ `1 }; E" u; z. [5 \' }. X
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
& M, E4 s% t$ T. v/ w, B7 n$ N/ V9 Y( H& ~* x6 W. ~
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก6 J- B0 A+ B0 n$ l# E6 j' p
, n. ?' \% s5 Y' y% J" K% Z2 P
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)+ B+ U1 C0 `, p- J, T
+ v2 M! F/ u. i$ R" w0 g- X3 w8 ]) Y& d
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน( a$ z1 `7 \$ X: ~, `- k
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม2 w9 s% Q5 l( Y, v4 w
( J% M% e- Z/ V9 O' M9 @
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
; ^+ e( x' w: a- \
+ k$ w& o6 ^, z5 p, K. x2 nๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
7 W9 j7 j2 c8 f3 F+ M- n: ?6 E( P- y# f! X& a
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
7 d" e1 v2 S/ o9 e* v/ t& {3 a/ a  [ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง# v! f8 k! f. c" ]& m
, v" b: [3 p1 `
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ9 [  }6 V8 A3 f! f+ I" r, N2 L
* l7 B6 }. E/ E+ k, h0 O' n0 F% @
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
' }% T# i2 X. d. _7 N$ v4 B1 M) Y: [0 `9 `
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ1 o- E3 W0 c2 o: W/ s, `1 n  x* t- y
/ Z1 o% e) }0 ~! N" _6 L  }
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ4 Z" A/ b9 @" Z' ^( \1 ^
. R) b: @! y6 o' r" E4 ^
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน9 e" D+ e/ y& x0 y1 S* C

) F  x1 d9 S: n1 P( dจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
4 v8 b5 k5 I$ t# U$ }8 M" T- b: F7 C/ D
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)9 z, ~. u+ D7 ^. S6 d

% r7 T$ b( s4 ?: o% `: oกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา( W$ d# \; y& R# O% T/ s; k4 S
6 N0 A5 `: B" `
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี( `+ x! |2 u; O* [9 e

, W) X% Q9 _$ |' S8 nเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
! k) K' p9 C, S0 H% t+ \  ?& G. q+ d! t: x5 K
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี2 _7 c! ?8 k/ s1 V/ V- q  P0 M' w; x

$ x, H7 N9 Z3 y8 w! xขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
% `3 z3 x$ q0 l8 t' X/ K' J$ I  ?
4 `! m" x) @6 A, T& ?6 B) ?- Z- G9 k4 G# O+ e- n

2 A) O# W# w- V: {การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
- k) x1 o6 F  K% M$ Pพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่. y2 c5 U+ {6 l
5 D- n$ r+ S' @+ a% Z9 S5 U
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
- Y! k* i1 t4 D- {! r( n6 h& f$ }$ X. z, t$ }+ O, F) p
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
2 B+ w4 J$ X, N3 F
( x; R' K  k, f5 O( X- Y9 Jเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
+ n: r* N0 j1 h% x* \
- [% m5 c+ |, {8 ?+ n( ?9 Eในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
% g* ?& i' r/ g, J0 v0 b" a/ W& G4 w/ y1 j
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์- g( g) V+ Q: W8 |
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
! y* q; V  W# A: D9 i8 N. k- q& t% }4 l$ c7 s/ Y* l. p8 Y$ A
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ) V$ L& s" c: B4 M3 k8 l
! W' _" i8 J: k3 Z
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี$ w- Q& Q- R% N0 @
0 J$ w3 U6 s  L7 x/ W2 P0 ]
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
& u' Q9 k, p0 I$ `! E; l8 g. w: h- s
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔5 c% C4 G4 B7 z1 D/ y7 i

: y- i" |, l. f4 X! X( q; Q: V$ E5 `/ _3 O0 o

( d! q! W+ [4 o' y& b  l3 sหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ5 X2 B+ I5 ?+ e. r% }  ]
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย ) _! f1 ~5 |! ]
8 y" D- ^0 T$ ^; O+ E
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้, l7 k, L% \  l5 }, W3 B

8 g. X: G( z% p+ Y1 H7 A9 @! Mหลักการ ๓
$ d% `* H- x" e/ m( c. q/ m๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
$ X3 P) W$ O) b% a& Yความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
4 B% a" \! c0 Pความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ , u' i6 @$ O# v; a2 L3 {# |  n
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม9 w' J- g( ^( t, _$ r3 @

3 U6 p9 D! M; P, D# m+ {๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
- s2 j! X5 f/ {7 d" n+ U" P0 q1 m/ Y3 }6 b
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม5 N/ q: ^5 H5 J+ C; B) L- l9 E) f
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ' _5 i. C1 M+ s7 q9 E+ m
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว+ E: G/ V  N" l- q

0 [! k0 V- y  x๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่- o0 z' t  h0 M+ s2 c0 F
2 I$ D7 [, N. c
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ). v3 L, W+ e  U: D" |
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
& w# ?' d/ v$ o; s๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)  @. d2 r# y7 _& ~0 h+ |( R
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
  B: A6 M5 B' `/ D  X3 ~๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
8 n6 Z' i4 K% t( `9 ?0 y8 F7 h
5 H) {9 `. N. T: j. _5 Rอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง0 K4 T, t# X- [* `2 z2 I2 Y# P( C
0 |8 s  k  v' ?. f6 ~+ l3 `. d
อุดมการณ์ ๔) [$ z& ^0 y6 q+ F. a' F- C
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ& ?: b/ r  {1 i) i0 K
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
/ a- ?% j) v1 _๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
0 @% X1 \( F1 m) r: S๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
4 S3 Z0 E  q; ]/ f4 q9 u/ z8 a2 I1 R: }8 F
วิธีการ ๖/ E& F  V9 C, o$ Z- _
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
! R4 \& a( D1 ?( A  f๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
, j0 f! k. o/ J' M๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม2 p' S4 r" |0 y* x/ q
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ# I/ n1 T, J. u: r8 l5 t0 k
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
. ~- ?0 q' \" i๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
6 e/ W7 F/ S: C6 o; C- Bภาพที่ดี
4 U# B2 u5 C# R1 Z$ x3 x. H" G# f1 Z. V, ]# ]8 E$ M' s) x
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
3 j8 v/ {0 |4 J8 l0 U7 C1 Q
' ?2 `! k- t! i8 N: M9 cที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/