วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา. J8 `3 F; g. _7 f
' v. ?8 x9 R0 p& o
; h% i8 S$ g6 \  B

) I& T& T6 f  m1 e7 @' Z! B- l5 zความหมายวันมาฆบูชา
3 D( ^! N, Y& |1 g$ m3 v0 T, b  oวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์6 _5 `! p8 X# n! ^$ i8 ^

7 c* ~: W+ c2 w7 q9 R# yความสำคัญวันมาฆบูชา8 g$ G3 }8 X) W" ^& [$ \; E
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
/ I, k3 n/ }: h6 j* y1 K7 w  W* p/ D% e$ y8 h
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ# m* O1 o  p5 M* U# M) C# O
' J3 S/ U! h  d+ E! |
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส- b0 q1 i5 j$ C6 [
0 ?( s- j9 j; v2 ^
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา( g, V7 }8 ~9 {- ^) `7 Q+ F) T
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 3 t4 C! [9 k' t# y) [

  i9 w& `; B! \0 f1 e% \๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
2 N" h) A4 L2 ]" G1 w. ]
( X/ t2 \# I7 D  v0 p% xคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ* k7 Y* I7 N, n' X0 Q& D0 W2 L; x

4 Q; \- Z  t- ^"จาตุร" แปลว่า ๔
; X+ M6 Z+ C* Z4 T"องค์" แปลว่า ส่วน
( H* G8 H5 p" E4 m# m' Q8 ~2 O"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
7 K1 \8 P/ U3 J* I2 pฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ/ J- w# T* e! `. l

0 N) c1 h9 n7 F, F* X/ [: e1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
$ m& ?: C$ @8 t) e$ n: S9 F8 Z
7 R. C! Z  @3 z/ l, A* V2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น% L1 @; S4 A' A' M& E# q% D3 |
4 q6 C3 K- @3 c1 ]! K8 g; D. D' l
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์" x. c' A. B# n1 W; N
$ N+ ]; v) n, F$ ]2 T# M' o# ?4 J
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ. S! z# t4 a* @

; w2 V/ K) ^9 z6 u- Jประวัติวันมาฆบูชา' O$ `, k' N, ]. D  }
5 v0 d* }. Q) W# q/ U
มูลเหตุ$ Z! R: }5 A/ Q3 b
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 2 J# w/ f0 p( x" `- o

7 j% F3 G- W: Gเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา* }) Z6 H: L( ?, e

# p& G1 V5 B, }1 i  G! Zพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
3 K% I: W2 t1 R# B4 ]+ X6 k  W  H$ y  ?9 N- Y1 t' @
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย" w9 A& Z: \4 q8 @1 r

. I0 ~% k& h3 r- Lมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
1 [" Q8 L5 ~9 J1 ^$ B! u: \' ~: }& p2 ]( l! r
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน$ x) I: h5 x! h3 P7 W0 j
% G- x7 D( L  |' \, L! N% c1 q

) ?& r5 l+ }& w1 _: E6 N" a
5 h# _4 X) U1 P# g6 |' h/ `โอวาทปาฏิโมกข์ 2 \( {" i6 k  _4 p1 W
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก: z: n6 q9 ], @) C8 I

# N0 x/ k& N9 R1 E5 w$ pกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน): S5 q: V9 ]  a% N1 @
7 T& X. t3 a9 L/ Q/ c- y8 I
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา4 P& |% H6 A# }+ Y5 o
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
+ K, N4 J( H. D; G/ Jขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา, B0 ^/ [$ ^' j% e
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
8 ~& q8 F: }/ Q$ N# C/ [น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี8 l: |/ t* M4 z& _7 E) I, _3 e
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ1 S2 u2 u) ~2 t& T( @6 k' E/ h7 Q
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร& o6 D0 [' j# r) w: T$ i2 q4 y
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
, \( K# S1 d& m( y& ]อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ9 h- Q. Q+ J8 y% N( c
7 r1 ]. Y/ ?2 `; n2 d% V
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
( R  O. E. l; r  w) k; P
+ \% D  X- m" q# C  D9 h! y# zอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง$ j0 _( _2 v( [3 D# j
! [! W& p" b. m0 }  o1 M/ D. j
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส- e- ]7 Q  @& X3 H& Q( \
7 \/ ^, \! p/ l" o9 l
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)6 H4 K, k. ~3 ^' K' j# Q6 \

0 |9 _' {2 H, B: U& p! aพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด+ i4 m8 e, P: j1 W& O" C' a2 W& n

# V4 u# M' }8 N6 B. k& l% Fภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง  w( W( G; y# k& x+ {

8 X$ A3 O' R) u. Gโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน4 K4 `& g$ r( i' P+ Y
4 P+ T  V6 X. E3 Z4 `
วัดเวฬุวันมหาวิหาร" Y% Q9 O' @4 g# b$ m" P
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
* C7 G9 m& r% U: H0 F6 z5 {3 j% U* Q
7 ^( q# ~+ C* W$ O0 G0 Bพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)2 e( Y9 s" v0 P7 {6 p3 _2 A

- B* B) c3 k5 S: {5 L/ m, A) J- M+ d$ V. X8 e
( r/ j0 ?9 k! A1 r
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล- _/ K( o, Q4 K
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
1 i& R# R; b  m. T+ M; v1 U0 ]5 K; Q( P' I
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น" o4 I8 Z2 M- K+ U' z4 L
3 A* ~3 j" O6 I0 R1 T
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน& K$ A9 ?3 c) w& Z8 y
1 \( I. @2 j5 t, y6 n
วันมาฆบูชา# ]( Y& o" w* V

* |8 J% l& T) p; l+ W/ kวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน4 n% t; Q$ e$ V3 {! q# j
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
+ c- {' M) p( t+ B7 P# W, q- m1 P) p/ Z/ |, {
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี) P( ^7 n! [+ ~6 d

6 W/ n7 o2 O: K0 }, R9 Q, Nแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง& n3 \' Z# B0 y' d. C
. c% d1 D, P& J% I/ b* l
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค - D- u  u0 w; g$ U0 S9 J
' k! _# w7 b" j, X
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
5 Z, @2 M, l: Q. V0 _+ r( t' y' K1 _# S# C
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่( K9 w, D5 i# d9 l3 i  S

$ w) z& F6 r( Tในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
7 i+ I8 J" h; }1 ]% ^7 ?: g; k* a% p: W+ U; Z$ a! t
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
+ i- V7 Y& v, e& U, b- T9 B! ?, I9 ^, b. {) O
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
7 ^. X5 t- g$ _) s5 d4 D# I' l* L' \4 v
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)6 n. I5 c& r2 k8 O8 l. k
3 U' C% _, j- x! w+ Z7 F% N
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน; g& B- v4 F3 F$ o/ \; r* j8 \
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
. Q5 M, z/ L3 a) Z: Q! ^
+ U% z1 s& x3 N! J$ u( {! }8 ^ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
' z4 v1 X' i5 g
& W/ |  o0 P) G3 F5 K5 Fๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
- H' e! U: @$ x2 G4 S) Y* d- u* M' l/ N) M: r( c3 W: e$ E5 o
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
' a3 j5 {# d3 c; Jถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
0 K  Y" r9 u5 f0 Z* W
1 f9 p1 r7 {+ @5 {จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
; S+ _& G! R' ?. R# Z0 I: }* t3 f/ U$ `! F
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
* s1 b. ?" j1 F- W( q
0 o8 l& m( P# }+ Oในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ7 V' S! k: T' Q  j4 C& x

1 I1 T7 [5 b2 @เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
3 D$ Q% i8 A9 S- a: k, P+ r1 g5 p; B, l
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
' b5 ?  e' u8 B( W1 r
% S6 ?5 P1 i# b. M: D6 D3 Iจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง. U! _* x! d: K' _7 ~
- g: ?0 u% \* K" m9 Q# _" {$ e7 a
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)8 P8 P9 o& E) E6 G  `; T

' h* I" H9 @$ ?4 O, H& R4 ]กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
& m* ^% Y: @* o
5 d7 |" E7 i. Z- J' v1 Y4 ? การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
3 q/ N: z6 `- ]( q+ u" c
/ o0 Y9 B5 ~7 {: ~& I8 J1 tเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
) S$ W8 j0 Z& V# H) ^0 V$ v! w7 V
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี/ n3 V% x7 t& t/ u' u6 n9 }
* ^" E) i( M9 k4 U( E
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
5 ^1 O) ?$ y$ Y4 {; S. R- J
7 Y9 l) p2 m  X) b4 d1 T, e+ n
) r4 F: A% }% _% A. C+ T+ M5 c
# o: [( R! }$ z4 F6 h, m% k; aการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
8 `/ C. z% d( |# g6 V  oพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่; P6 v5 b/ S5 P4 x

$ a. ^5 {/ R% i: ?! S6 _& {ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า! p4 ~" ?3 Z8 U

0 Z' t& Z1 C9 d' E6 |& g8 R: Dจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
( h+ m6 [% i; B# `( s4 y+ P$ c
) s7 v" r* l/ X* o# }เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
% g+ T) J- e  L9 c1 }7 t
. ?! p* ?; M* @2 Lในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
' K4 f: p& g" v6 j
; e7 \# U: y( N6 wมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
* R; `4 b9 ?- N0 Z! r, h; c๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ2 N8 e6 v& }4 S/ q4 Y5 D9 r; s

3 g. D+ D8 T9 x6 j- {จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
3 d1 x, s+ d! `* ^3 ~; s1 P5 M0 t
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี  c! ]# H' d/ \" E7 A

9 R# |3 G  y4 E9 Eในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
# j& |% J7 G& z1 n4 I5 w0 f/ v! T( e8 t# b$ c7 N
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
- K% F0 ~5 a$ q4 _. b5 V# p$ d+ |3 _( N- L; s( ^' H# D' v: R# R' d

4 s+ w* k3 m' n# r  A4 T$ c5 q( x8 i( Q% F, N( t: ?
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ0 \$ k) Q! w9 J; R( L  g$ U
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
+ l, m6 N$ o2 \$ ?; \% Q7 U$ R/ a* n+ q* Y' G9 I
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
8 C9 f7 P9 ^5 x% h0 \$ S; n/ G; l7 @2 q4 M
หลักการ ๓
* b+ `/ e% j8 X# o9 _, J( M๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น' R* j  r; D0 z3 {3 O  m
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
, E# @: C, t$ o9 I/ p) Z2 p5 [ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 7 v; f' M" N; v! L3 z
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม9 I' w, @# U" R$ U- U6 y9 f
" ?4 k: k) g& J+ ?
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
& S/ Y' {  S4 d/ e  N- b; K- A! @) i
* A+ B9 o( o; q, a- O" k  M- ^ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม0 ]  O' c1 h2 p% w
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ: a1 N7 b. m  a6 L% v
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
, [5 L, E5 r9 W3 W* j3 _4 L/ Q0 \: G/ r0 Q4 Y! M+ }  c
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
6 ]/ W6 m0 M: R. O+ o- _' V9 c+ Y' q  G  {% `# U
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
* i' F4 Q3 S; Y% t7 k, B๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
0 S7 ~' D6 M7 A+ n) t๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
' \0 e% D* B5 e  K& f๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ7 m2 r* s; o! F! ^0 g+ d8 g
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล ! n1 B+ c7 S; ^
! B% h7 |4 H; x9 _3 X
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
: J9 V% G4 G% Q  Z* z  x1 q) [% M; {, y9 C5 J( r; r- m/ _: U* Y
อุดมการณ์ ๔
7 p% ]# I1 _* }! J  x+ z/ ]0 D; K๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
0 F5 X/ ]7 d( _๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น7 c+ Z4 p/ s# G/ G( S
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ9 `, v* Y* Y# w1 U
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
$ h$ z* m$ Z4 t. l2 E1 s. J, G% x( E+ `' s; @$ F+ H
วิธีการ ๖9 N' z6 P$ m! u% f3 d# R
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
8 ^4 `+ W# ^3 \7 S9 L8 k๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
3 F2 B7 Q% c5 T. a. |๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม/ B5 v/ R' C3 s) d+ K% k
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ% w3 D. c. E2 ]" d) y% [  ^
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม+ v. q! I7 J2 f& U9 ^6 z7 t
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ' k( s) H: I) O7 H+ A, ^
ภาพที่ดี
& _+ I" f! u2 p& I
! c* P/ c9 H( Fขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php* d, ]4 o2 v' @# g- h. f! t& n

& W$ r1 K2 ~, fที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/