วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
) B( e: I6 j- }7 D9 X. D+ ~
' B6 ]7 w% @/ j' u5 y' J, A: y. M, m: n" T+ d
/ G1 p+ i4 Y# n6 Z6 m
ความหมายวันมาฆบูชา+ c" H5 Z+ F5 r  E# ]$ x/ L* r
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์# `2 b+ v+ {" x" C8 l; O3 X" W; a

+ T8 M- `2 @0 z( h* ]' l4 m! ?ความสำคัญวันมาฆบูชา
+ O1 Y. `& h2 M) L. G+ z# S4 rวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์" W* [+ g( E- `, X/ n: O
( f+ g( ^% h( w! _6 ]% [$ Q
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ. s6 u+ [: r4 H) [/ w
: j- L( g6 {% M% L! H
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส/ H% V' G* _2 @% |! |

4 H, E- z& _0 Uประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
% o# q8 s5 Q" L8 O; h0 _๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 8 b6 d1 m5 \: ^# ?5 D  n
! `+ B, u$ }7 {! O$ }2 q& O
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต; t' s) N" W, p" ?
4 z, I" ?2 P- E/ N; U8 W) n1 C/ |6 l
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
9 n$ J! o8 s6 B% ~
; x6 x6 z* F2 V"จาตุร" แปลว่า ๔
) J8 f0 {9 g" D; y. g"องค์" แปลว่า ส่วน
+ u# _8 f# @9 d4 A"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
1 I4 w" y( L- D& o* l& _' bฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ0 X5 K& w, u% y1 }9 r
- A2 d; m3 w$ Z
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
7 b" B! _) P) v! {6 b& O4 U0 `. g
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
+ P4 m( z# m; f7 t4 C5 A4 x# C1 i; k" F1 I$ S
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์3 `$ ]+ z) p( k. a" Z, Q) ?
! M; u& S2 `# p; S( t$ }
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ+ ^6 w* P4 N# H. \6 s. {1 y

1 q+ |4 G0 M9 a; Kประวัติวันมาฆบูชา
" V) _7 w1 d* k
1 j% y/ e* i: d3 z* Fมูลเหตุ3 p5 O2 R9 q/ A
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 4 O+ S0 d* i, I7 E. g0 h1 v
6 |8 x4 P& [! v  i% Q; k1 J
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
) w. g+ K9 B! @2 K7 p9 k* I3 W0 c
6 v& c" k- @% C; D. q2 `พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
; `" B& R+ G% |  h2 R4 J# k2 g# D0 h6 r' B
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย, }3 ~; X, b" o! C- U6 W

+ n4 h# y3 \" `) p1 m" F/ U9 Xมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
2 [2 \9 D" r# _5 e/ h. m" G4 ?9 E) t' {/ o7 l* O/ F" w5 z
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
0 e$ V5 f& L+ P5 J- _6 Z- b+ T2 ?! G9 X; T. \: k# y
1 @+ [  y  C4 V4 o$ s8 e: A

+ a  L. _$ i  p+ ]+ U- Zโอวาทปาฏิโมกข์ + Q+ s1 ?2 N  \9 K0 Z- o3 L
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
& j$ ]9 Y. _! X4 V5 w
  n9 u$ M0 f" t9 C# F& lกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
" {6 m* |* I: E" {6 s
/ D* R5 K$ O! P. l- l; P/ c+ ~สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา1 G. q8 d# q* T& h
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ( U8 T. f( p! v( g1 ?* ]% w' j4 L
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
$ h5 H: \( e( X0 J6 Lนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา( u; E# O: ~; J5 A4 S* D
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี7 [  C* F; `! d' T; ?. b6 e9 P  v
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
) H1 Y% @* C$ lอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร% Y; P+ `  L. {3 C& t
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ$ H; _3 `& U; g2 x6 J) F. m
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ% H6 B* K! r4 [$ |/ C3 m

# w/ ^  B5 D. V& P2 }  d. n' Zแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน4 @9 p7 K+ K0 T
1 Q3 L0 m; a; ], K5 Z, E
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง9 C. p3 k( \* n; P
3 v( D& W5 F/ V6 J2 I) ?: ~0 m
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส- F6 ]7 t" }; U9 y  b( K
- m% H" o! s# [. _% G1 o- T; z
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
" G3 x. _+ h' K  Z% I$ y4 A
% b) ~  \- N/ r) O; M. F  Bพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
: c+ C. b' K9 b8 ]  E4 m: \
" d% R/ k5 B1 E$ P% ^3 \$ sภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง; g0 |1 _& _; Q
7 t! a/ J; j1 K* O* g
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
; y0 q8 Z5 i' f
& ]2 r4 ~' y/ ?$ T# k  ]1 @วัดเวฬุวันมหาวิหาร
% x  }3 l' x/ [; i  ?# @* q"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ* n: @0 k% v0 `0 b& J! R+ k( R

% m% T3 b) s; Y$ A* E6 o- t! cพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)( T3 H9 |+ M3 u
5 E6 \2 |. `$ I* X) f. T" _, ^

' G: t1 `5 j) O  Q+ S  U1 B/ r4 M7 c0 G. d! B
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 G, k- d* a' C7 bเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
6 V2 u& J( ]1 f: h/ _5 G- I1 v: C% G
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
" }/ ^' G* F/ H# U; U( \' N3 M* w( X( E
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน! q9 \3 j% V" E( C7 w3 @

+ n3 M% T8 t; k0 eวันมาฆบูชา0 J3 _- }' X5 @; x' N

7 a0 x9 `0 [! l- i5 L5 l  M' A' Z1 uวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน; a+ F. B6 x3 H9 _. c9 f$ @
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
3 w8 r% c& G! M3 q+ m9 }! T
" C& A# v/ l2 n& T% hชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี) O: b) t  a$ y/ w

$ ]: |; y, d7 D9 hแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
, {3 q. Y! i! M6 O; ^+ B$ w7 }7 N8 d: g; V9 o& i) a: `- U
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค * p1 g% T; R. C: q1 T+ E
& ?7 C4 x& F9 u/ L
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา4 F1 S/ \+ |+ P7 j: X( [

& n" a# h, X+ ?" {+ w7 Dโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่/ k' Q3 S% B9 j$ q; j+ `) ?
7 M4 \2 z$ ^( _2 Z* X
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
, S% T& U8 X# ?$ d% e* m2 S/ S, D2 b- e8 p$ {0 A! t: _
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
  D9 ]& N$ E4 W; \) G+ L
4 y+ j$ y/ e- [  C; ^กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก3 e5 W3 g6 E- Z

$ e4 E2 K2 S: n( _โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)+ H0 |$ r" g- x' H! X+ V

1 l8 x/ l2 K# Z/ |5 Jจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน0 ~$ x8 s) W0 |' l
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
% z0 ]* F( c: I. A5 b" d
2 S# v& J; }" ]: ^/ qไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
/ q5 ~& a( D/ V0 h. d) l8 u
: h3 j# r; w7 nๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)6 j9 A1 V' W8 j: h

' z% m8 i5 m- ]; }# Zจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)) H" _: q' g! G  c
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
9 I: C0 X2 b+ z" V3 ]$ {% R6 L
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
1 m- D3 n3 W  r8 b0 y6 Q9 D7 Q5 l' B! T" }
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
1 ?% l% d+ c# |0 f1 E# ^! i0 p
' g4 b) }4 a4 }* G" Tในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ1 x! b2 o4 N5 @
. B7 L4 N1 g+ V6 H. n0 g
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ. }4 t8 ~5 d- X' p. m9 w

" I+ C) y0 d! d6 _3 I- L# lกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
9 @- U! g( p- ]; v/ L7 T# e
4 ^: `" ^% z1 h! d) ~จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง7 ]2 {. c6 l1 `9 |8 D. H* q& c6 X( @

, y; {5 j" z1 uโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)) @7 X+ n  t% A

4 o; r6 |& {- I7 g: J% ~0 K6 Qกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา- c# n. v9 F( G
' W. Q+ r  Q% A# J4 C5 y+ f+ g
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
! t; k2 d3 e2 z* A7 z
' f0 ]/ L+ H9 ~เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ , A, y* U$ I  }7 Z

- o9 ]9 g+ Q; ?# @  yแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี6 [$ b( \5 H. V" _/ \

1 `9 i: |8 A' x7 d: {ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
9 n. Y" y# x& O% @7 q. `% F3 l) {# O  J. L/ A# p

" J3 L: J" o% `6 z1 i
$ H3 |# R" e& r% M* w3 \การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
  @6 a4 F0 x8 X4 `พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
' t. |* S6 M, L, R1 v. U5 X0 [4 `* D8 d; S) r$ s9 T
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
3 s: G- f  |- P! O' `1 Z& H! }/ p6 n' a
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้( o2 {* ?4 f* ?

) Q6 j) E% {) A8 G2 ~; S  e' Hเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน/ [8 U; q! ~( e" O1 F6 J

; ?! a9 I. w" m% e: l/ Gในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
7 C) S* E5 {$ c4 u* x' l4 b) i" `' ?1 O7 M
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
8 \- S: R, _: p& R: n๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
9 p4 q+ `$ C2 W' m1 e- Q5 C8 _
( C& m8 w& }( nจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
& m# x+ n9 S6 A$ |/ u
2 r. C+ b; v8 s$ R6 R9 |  vประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี+ e$ t: l) T. L  R  ^0 b0 o3 p
) }; f' T. B2 e6 `; X+ f3 e
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น3 r' |4 n3 V9 o9 @% s9 w
' T# ^  l& y5 W6 D: c( K
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
. ^" J4 W( y" X0 p4 l2 f+ h/ F

! Q/ I, T: \6 L5 t; i
, _3 ?, S$ h) r' m6 [& D% uหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ' C, y. A% Y) ]% v2 N  Q
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย ; ?7 l) F; ~- ^" ~' P
6 H* n' E0 w4 E+ r- z0 j6 k
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้) |6 o5 y- m4 h( g$ n5 ]1 w$ q
8 P% m7 v( o3 I2 F9 [, |
หลักการ ๓
6 [; d  L, m( z+ h/ I/ D% X๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น& ~! h1 s  @; l3 W8 d
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม/ y5 ~) B) ?& G8 x! i
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
) b& s, o8 K+ G& zความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
6 X7 M0 Z. @6 t3 ?/ Z4 ^6 |. k6 ~7 n) h0 H$ n% K
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ& @  m  p2 i2 w4 N; d

( N! M1 g( U: H6 I7 V! N+ e  K9 |; b1 a6 Dความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
6 v! w! S3 z. A6 H7 Q4 [0 e6 tการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
# v; l2 ?! E, H" h7 rการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว6 k0 `. {# R* o6 ?2 q
" \6 j9 v( s+ K0 z7 T
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่$ O, d1 s8 M& d
. I3 F+ D  `2 Q" N" f8 y
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
/ n6 Z& v; V% @5 L๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
: z3 ~) Y& \( B7 U8 k& i  o๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
+ F. j8 `- v: s8 h, f๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
/ _+ O, J. G, F5 n) a๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
+ @' q1 U" Q8 C3 s7 K% I
3 Z( }( o, W) Y. k5 c) _) pอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง, o1 X) R: C7 [# R* N* V- s! t$ G

( i5 K, Z$ l: _) G# Wอุดมการณ์ ๔# ~' Z: ?  V. Q. y' ?* M  S
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
7 s' e+ e  L1 j6 h$ r๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
5 C$ U, H% I; A3 Q๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ" N3 ]( b8 |/ n) M1 S( g
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘& `7 Y- q5 u* n! \6 o2 H7 M
/ h) b5 g# i, c* M' S
วิธีการ ๖
1 N4 z6 Y  w9 y: J4 i& M๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร4 Z# o/ W0 C" ~# z
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น3 B' d' V6 p, ?' A. J
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
6 P  j3 S% q' p3 ]2 P๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
5 i& M7 n2 {" W  i) K๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
" G/ m" s, o5 H8 [+ L1 Z๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
% j" ?, n) ]6 o$ I' H/ Zภาพที่ดี) d; N5 ]* y, v+ @, Y8 m; i
1 U9 [& C. E) B6 T
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
& S4 q% `2 Q/ ~* S% _, |6 P; W6 j7 T$ e5 z& S
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/