วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
# ]' m$ S% t) f. J, C% Y( }8 u4 G9 j: ]6 R

1 s% u0 i6 e1 @$ |/ q" }0 L0 \4 M$ ]* y+ m3 A8 L7 _
ความหมายวันมาฆบูชา" G' \5 e6 m/ Y* O  o  i  ]$ P
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์* U6 k0 z* x0 q
$ M1 o+ i" P# l! F+ Y% M" M
ความสำคัญวันมาฆบูชา5 s5 p3 S) j: \' C6 |5 [
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์: g9 R# y# s: \6 f
: c+ g1 j5 B9 B- `+ G; C% r) P2 J. e
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ( C& R% M$ X$ h  z3 F4 k; J8 E
  l1 {+ i' i  m' k* V# M
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
+ B2 ~6 @* h6 F" [) q. K! G! g" t' c4 L$ b) W, }* m5 v
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา. b% N# @( R% z0 S
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน ; s9 I$ V, j( r/ B- L. t
6 y8 C# ]9 ]4 ]& K9 C9 o$ E6 H
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต5 X7 X/ }, X" @3 I3 ]" ]1 V! h2 V( e
4 B5 S& A, X* s  x% h/ v0 |' a
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
4 P2 ^3 |! s+ e! b4 T
7 t4 }& v( W3 i# O6 A"จาตุร" แปลว่า ๔ $ D" x  @/ X' C
"องค์" แปลว่า ส่วน
* `* h& Y8 X4 k1 Z- U& d+ g"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
: y( _) b. H, i9 `- b' O, P4 d3 Aฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ5 @  _3 {1 ?! r$ R! R

- H; a" I% S( h. Z2 Y1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย9 Z5 w: \. ^6 d+ q  T
" i3 Y' t6 H) D/ B4 V! }
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
/ X0 H7 n& N+ d3 l1 _# l" H
8 X7 A/ h6 M7 O3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
  U: ^8 V" ~' R/ R- M! p' n
$ N* b0 R/ U& ~( ]% R" g% a4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
* D  G/ g( ^6 i5 n' ?( E. w8 T) @" J9 m+ m5 e
ประวัติวันมาฆบูชา% d+ @5 n5 }, L( z( T
' L9 I2 _" h0 }1 f; ?: j
มูลเหตุ
  n& B1 ~% V) eหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
* f% ?4 ~$ Y  J
% |/ q; W$ z: }7 w# cเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา  K0 t' `0 @* f2 N+ J: W
! Z$ S, e6 A7 M9 ?9 v% M
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
. Y' g8 E; u* J) W0 E" K" g8 Q
, h) f/ ^8 ~& Oพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
" r: Z/ {! g6 g! e' u" I# v6 b8 g  S, @/ r
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว' w1 m6 T+ i( j

% r4 S8 P2 r. B, J3 ^% X1 Dกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน0 }2 {. r' u* a8 z6 @

/ [, S  w* [& ?# u( f  N
( ]) q: w7 U8 x; |3 r" ?2 i8 H$ C
, `3 ~9 q: v- mโอวาทปาฏิโมกข์ ! @7 n' `3 j. `- V9 ~
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
$ E. h. k  G9 \+ K4 V
, `5 c) L$ ]/ E$ m3 |) F1 r1 qกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)3 ^# T' ^& A; u6 S+ ?% w# u0 o. R
: X1 U2 q, i: u2 q5 b9 H% e3 Y$ @  a
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
/ n+ K- u6 C9 D" P$ H8 Mสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ9 ^. N* Y& E# F
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
2 Z0 R1 \3 ]/ {นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา0 c' g4 p- Z9 ~% S
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี8 A8 u; V/ ~2 Q' |1 ^/ t8 [
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
8 T) C0 K) ?8 jอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร( v" n) V! z- Y. T& l
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
6 a  m/ l' S8 ^+ p! q) ]: bอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
1 `( v9 x$ p: `4 N5 J  h3 f' ^0 B7 ~9 V
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน( n7 K. }; q  i- o/ Y

8 z. a, Y% n3 k1 K. s% D4 ~  Gอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
% ^% L, ^5 n3 R
  D5 Y1 |! ^: p5 B+ a; \# Q+ Q* Rหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
3 w! S& Z! B) b' f9 g$ `0 L. t8 b, B! L( J; {% V
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
7 H. w1 d2 R# e+ m$ }3 F
$ X$ U& X. S! {, @% ^พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด* a6 L5 ~- `) S6 i
8 k( i, Z( ^! }: e
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
/ J, A; l/ K9 o% d6 \6 t. K- m( ?9 |( a1 q, P: n
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
9 a9 S" e: k: R% ?( t+ u0 x) u& r( i4 A' ]8 @+ s: V
วัดเวฬุวันมหาวิหาร1 _2 C9 r. ^, q  u
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ1 y9 P( z/ j3 w; u' B4 e, r
& Z2 R$ k5 D" A
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
- e1 C4 F) v6 R- [4 d" J2 `! \) c/ e2 ?  x2 A9 T2 M- @  e" s% N8 ^' f
$ [* W/ y% g; P* i

5 a7 E( W4 m4 p# Q8 Tวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล) G: d4 x, z+ j6 |, g+ E! q( W
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่3 @3 o) |. {0 t. I5 q
: k6 Z7 N# O$ \( O( X! q
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
8 ^, C9 v% J9 Z! Z+ s% P! w
5 p% H/ M+ o4 _, p# Xพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน$ ^9 w4 g5 b4 s
4 \, |* Q4 G0 ?: o% G
วันมาฆบูชา( n$ |1 z8 p! P, w: L- G4 b0 g

' r# V( F' i& G. yวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
9 u; |) S7 L6 ?- D! l( L0 Yหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
1 v# S2 J6 o7 b; ~$ X8 H7 ^# A1 t+ |+ i# B
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี$ w3 c) P. q2 u: Q7 P) F! h/ ^
+ Y2 ]( S6 Q. u$ k2 a
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
! q! R( R* N3 r: f! j. U
* H; F# Q! f& V% |* nเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค * W1 G+ x7 K7 S

# P3 }4 c0 Z: f1 _ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา3 d  t7 h9 x! j5 o) a( H
! J/ f! [2 ^+ R
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
- q6 p  @: ^$ _7 x) f  D
. `4 A" s8 [- }4 L( r! B! e; zในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
; r9 z, @* ]9 Y# H- ]" N( {9 i' v; z( Y
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
5 D% d( n2 K0 X" |. L
* L$ `$ Q$ ^# ~" ^6 H1 J& ]กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก+ P  M; i$ C, D+ h
+ p+ B9 d! ]2 v% S# M
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)" V  k% ]6 W7 A4 }+ |; F' Y: b

9 b8 }( K8 l* k) j3 Cจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน2 t3 l% Z4 K) w1 d: j+ V
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
2 U4 f* G& l7 G( g  O6 p7 }& K
2 ^# e7 T% a2 Y7 f; ?# Nไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
$ x3 v" W' N! l
- i' O, p' U. a2 x5 q9 u9 G7 Rๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
0 Q+ A& D: D+ w* s7 I/ A
( ^8 x" U2 f1 h9 x" tจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
7 M) P  P, B- o7 V+ ]2 Lถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
! y4 Y4 T$ b/ U+ k5 E- X
7 o# j: r# q$ x$ s1 e) r/ V& A" |จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ( y3 Y; G2 e# P  _8 \
! \: [, P  S  ~0 D# O4 j% o9 }
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด  ]: p9 z% |2 B4 b. y; H+ M. k0 R

" g9 G, \8 r+ e( t' Eในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
; b  ?, N$ n6 E9 J/ V) R7 R+ k' y2 e- y5 i4 v7 z
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ: j2 q5 ]) W7 b: ]0 s% @
* D; c8 \6 v4 Q  v6 F
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
3 t' {2 f0 q% |! K6 Q: S8 {! }3 J8 O- P0 B6 _
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง3 c& g" @+ u& ~/ N

0 [3 \5 b+ W! Y4 _4 C% c, Fโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)" K' ~% x, f  O* W' f: c6 P9 m$ J& C* n

  F2 i1 x; [8 l3 v& pกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา2 b+ T( v* \' \$ f/ p9 [, o

9 E3 @& o, Z  h* H, H( j5 d, Q การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี6 J: U, ]$ Q/ C0 ^4 w, j
4 f+ E$ U. X  a1 ^
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ , r+ T7 S, M! h" z

/ b9 t+ [2 ~% F3 fแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
. i3 y8 Z/ \% ?9 _+ Q- y* g, d# b8 g3 a; L( d
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
& R6 U5 Z  _0 v% I5 D3 b8 z% O- o( I4 Z7 L5 [* X" D1 }2 X0 b

* V* Z, P$ s) Y( O
- w, W0 }1 ^$ v) m9 n" G! ?6 Fการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
: f+ E0 q8 H; Wพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
0 H3 [' ^3 P- {( l8 ]- e; v2 j/ S) t5 [+ ?+ U
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
' k' K0 V7 {6 I: q; Y) U) M
, s: g/ W% w7 z2 W3 W5 i% sจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้3 U2 ]" a% }; a5 b
7 @2 ~* A! y0 O/ Y$ h
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
  }, A  S8 P- ?5 M: r1 e  s
6 T6 N* N3 W6 `, lในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด# `7 R  b+ C/ l

. P( i" ^* e" R8 gมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
! f% {: X3 S2 ~: W9 h2 d' d๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
# ]6 D4 B( a0 Z- n* \0 H% x7 F- v
1 V7 a5 j: E7 _8 J& t+ n& K  a7 f2 tจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
  p% _. @" A9 V% S8 D$ L, _
2 k3 C4 Y, i; \, z1 y" ^% Qประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี6 h. Z- W0 v- {+ H$ a) O, I

  N9 I$ R9 _! T9 n5 ]8 c5 n! dในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
# d& e/ x- a/ t9 q3 O7 y/ I. |0 `0 f6 E9 R
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔/ ^  Y5 D- X* Z% d. r' L5 K

  z  |0 k" c- P
- U3 @' F4 B% o2 X% L, c8 ?3 B3 H, h- G2 b0 W/ S
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
- b7 x0 U% ?- t" G5 S) kหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย   O/ \8 _5 d  i$ G4 f1 B8 e

4 T4 A$ w" X+ `7 n, a. O( \หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
1 m: F% g! @* o4 t( E# A4 e
7 l$ `; Y, c; X! x: D# Zหลักการ ๓
3 F9 i# C2 r, F๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
* K1 O  c$ q& N+ M. [; k' pความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม( A& Z: F# l" m' C$ q
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
! y0 I/ p$ D0 b! t7 yความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
  r; C7 d* g2 D! @' Q  x2 R5 r; [- J/ ~! S3 _& @7 N
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
) S: q2 Z$ T% ]* S* m( ]/ r) q5 x, J
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม2 G  e* K! O6 E) Y# U
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
) K) I1 d, M: r4 [- ~. t- Dการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
1 b( c  {7 W4 b: W! t
1 [% K9 r! w! b$ |! m๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่, s* @/ F# x- ^  U# D) g% o
7 V+ m' o! k& J6 t
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
% [; |# e% h2 T+ H๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)' [( e2 e9 a# s. i
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
* Y2 d8 k4 L1 |8 `. ^& }๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ8 L, }0 G; P/ i
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
$ R2 Y* B6 t# B& T! b4 z
7 H1 d+ U3 n% {0 U% R0 G8 iอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง. r# e3 R2 L9 _' r- j6 o

$ a8 ~' x/ T7 k# p# \3 Vอุดมการณ์ ๔
) ^6 w1 ~' R& I' i! o๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
9 a# a" t7 Z% A4 @& d๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
% I6 S; {0 _( F  F- ]1 g& `๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ" @+ `3 i! c# w1 p% o0 z) {
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
) U5 [! r: Q4 R/ M3 B
" n+ q; t2 L  v; A: {วิธีการ ๖  @9 G4 \9 }' B  a& j
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
! K- k) M" E, d. @6 r๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น* T$ a7 y( U* p/ f7 I
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม1 z2 ^# y, L: b5 G$ _$ F( ^, M
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ; a  y0 v- A8 E  i  N8 L1 l( C/ o
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม- P* F5 V. [" z4 G1 I4 v2 t' k7 y
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
! `! p- S8 Q; K' \; N2 Kภาพที่ดี2 |4 |% O+ {" z( N6 ^# Z- l6 K( i
5 g; _# E. I7 b( Y
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
# t  J+ U7 L. ~2 I5 U: k
' W* s: n) v) Z& ~* @- d8 D' o4 K3 nที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/