วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา. P5 |$ m& X4 P7 \* w' f

; e/ F* ~# b% p/ w# F
" b, `, a. @" t( z6 w
5 T, e6 V3 y6 ]% aความหมายวันมาฆบูชา
. ?; c( V2 `3 o1 \6 W& }วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์$ f7 T4 I1 q. w
8 X0 w/ T( J2 h/ Y4 ]
ความสำคัญวันมาฆบูชา
3 y  B9 w2 Q! lวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
5 {+ `, a% H  o/ w4 o$ j
" @/ v/ x' @: e+ ]ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ4 W7 s9 F1 ?1 v4 A) A
- y# x5 {, c2 K' Y
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส' Z2 f. O. I, J3 ^1 W1 L

8 y5 f' o3 z" i  Sประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
1 @& ^. A8 F7 R* ?8 O* o3 _๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
3 ], I6 Y8 J) C. f* y4 g% P9 _# U9 {: j. U; Z
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต2 l* o- U( q& W. k" g( Y1 ?

$ w, h! i1 z8 ^% M$ eคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ* Y( q, ~0 U" q0 h* [4 Q  L, K0 \
; I2 U4 x9 A& b  l+ }& y6 u' {
"จาตุร" แปลว่า ๔ 3 l% d6 t2 j: o4 _, q/ l; l8 E
"องค์" แปลว่า ส่วน 0 d" D* m5 A7 }6 s, l9 J
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 3 K; \- S- f: M- G3 S
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ" R& q/ {" R7 G
3 J& |7 u7 F1 g& ^
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
# \. [) ]0 C! b$ {! K, k
/ T+ N* y# D  t$ B, b2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น$ g  B  S& H6 d* ~6 g' t

+ u9 m' `4 N$ z; E3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์8 T8 U; N5 ]5 ?0 }2 i; r6 c

' Y9 T) P# X( k  z* Z! h' o4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ& t4 h  k0 [8 _- J/ x# e; X
0 [. b3 Z: n! e
ประวัติวันมาฆบูชา7 ]0 O, K, a1 M2 J( ^" X; a6 m( ^9 E% ^

' X& U, ?9 o1 F& M, D* s4 Vมูลเหตุ
4 F, I3 m* x- ?: u# Dหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
% A2 N4 g! Y% S% P* V: b
# l1 N8 k, Q. Oเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
# G+ D, V; H4 ]! Y* Y- `; H# T, O' w8 \' G; A/ e, j( h% u( X
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก7 F# T0 U7 s" P5 d8 g
4 P7 `9 s: r- z
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
9 g4 r- p! q; s& \4 O. S+ N5 O) m% ?7 e& w8 _
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
$ \. g* U% U1 _/ l/ @* w
7 x5 e& j& V9 j2 K; \) j, hกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน1 A( C3 x4 d/ k) v+ n' r
9 s! |5 M/ n# [$ @0 I
. j/ v  k' }9 h. l, A' ^" I) k4 S5 y5 N
1 _* Q( A& t8 r4 r9 s1 H5 `, Y
โอวาทปาฏิโมกข์ 0 V- @! }9 y# A3 a4 a, a+ V0 T
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก5 j# [* @$ ~8 c6 Z

& A! P9 _. T) `8 Y, }' oกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
$ Y  _! [8 |7 X" G
1 i8 ^& B: x3 f; ]& L& Oสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
7 O8 S* U+ m" W9 _$ [สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ- K$ c/ ~% {' o* V5 y  t( M
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา6 P5 i' P4 r4 k( z6 V1 K
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา# {! k" K  B$ e1 Z6 K. N2 {3 Q
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
' X9 X  m4 p- Eสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
% m4 W. g$ |# J6 Q8 h. Y3 ~" Gอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
- W# O: _1 `# F2 H! ^7 Vมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ8 K/ A1 p  m6 e2 _5 t
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
) R% n( _. G/ U1 m$ Y/ G; @+ J) C7 |% _7 f* ^9 C3 `& k
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน; I  N. d, v) P2 L
5 V  R4 w! d3 U
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
, A6 r" O+ I* X/ f) e- \% Q' }2 `7 c0 D0 i
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
2 o# D: M0 D* Q4 o: @- w4 |6 Q8 b+ q/ e4 F! u
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)/ g' }# P4 u; A, Y
% [1 ?% u% F  t. O1 Z
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด# J1 U- e7 }9 U+ |
7 V- a8 t7 E2 G" |; S0 t
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง* [" D5 A2 [/ Y6 W

+ j( A7 @  z2 u. O: k/ v  Iโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน1 Z- g1 k! h8 U1 u; [/ u% |
1 L- I4 O/ H$ o* I. M
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
. P. e5 ]+ S4 p- G- K7 ~# b"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ6 l1 R/ H* n5 R0 B# c
2 g& J) Z* F4 |
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)9 {9 `6 ]: g" i6 v5 |+ v9 f$ u

1 q5 K- W( J6 c) r7 h  o. Z- o4 I0 i: V- \

+ [5 i- `0 g! R$ uวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล4 c  F" f$ B1 M8 u$ R0 B1 T& c
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
1 U" Z" Q, [8 s: v; E3 Z# C
5 b( `( g( G; a8 q; d" gสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
# b7 x  g0 y8 I3 F5 z; |: m. a7 O* J& N" o* {# @" Z
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน" l2 [# g/ g; m3 i3 a1 C

5 m( _2 N0 V# i2 h; X3 Bวันมาฆบูชา
- ~" F8 i3 U+ ^2 ^0 \; u; ?: I1 E: o% x! A7 g
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
0 k$ B1 j1 I' z% B/ c8 fหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
& I' S$ C: [- j- v1 m. q2 _
/ X+ z' e& a3 Z+ Qชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
& Z. z2 M$ F# p- b9 h
; D5 ]. p# ?5 F  d( y" j, z# Eแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
! A4 R( {$ P! g; a* A
0 C" O4 b6 f% w& Gเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค ! y- m% ^7 y  ~: K3 U+ U

% u: F( Q. }' F; yได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
7 m) V: O; n* p% U& H7 T) l1 o& @
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
. m1 U7 Y! h: A, H2 ~* T" k, X% M1 ^0 O1 I) Y
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
! O- Q; [: j2 ~0 N- O
3 c+ a7 ]8 h$ l) Y& qแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
( B( e: Z( ?" h$ V: T1 A6 Y& T* K+ @  s' o! J$ J: h7 ?
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก; k( n/ `0 r. Z6 R

! l" }2 r3 u, i4 h6 y6 gโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
3 z5 [* V( n: \; |; C7 R, j/ n6 C. G4 E. u! Z9 E1 A
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน8 J2 v+ L- V. L* L
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม8 E: h0 M$ O( }& H5 S
! X, c" |. s* Z8 Y; Y8 N
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
; K( l, b7 K) s0 }
- Y0 \0 G1 a* f* i8 v7 N. Pๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
& I  m  a: J! ]) v3 K/ z* Q, X5 b
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต), J9 K1 z# n7 y, x2 e4 A' u: q/ \
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง4 H6 P: h+ P3 }3 ]/ K/ P

& z! I) j0 p% z" c; {2 I. dจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ/ }1 F) j4 l1 r& r1 i" g

2 C' M0 v3 ]! _" i  kเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
# c% S1 @5 |# k6 b/ s# E8 }. x1 N- H6 _# Z/ V
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ3 c: y; H  j& l5 t5 @" j, z# D" r
$ i* J7 Z+ b' I  N3 w
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
( I5 y  D8 {$ n
  |3 ~  T& e7 ?5 wกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
  V6 f4 ]- w/ O- I$ y% h& r2 ]' n8 U( H# H9 p
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง$ m# S: F/ W6 @: n+ K& X

2 F* c( ?, Y0 S6 {8 r1 A0 aโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
3 w2 o% C7 c# D3 U$ @: @! b% I: q9 x0 L6 X! z* E
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
/ H6 T* L) u0 |# x" O5 E! R7 M3 }/ ~( s  E4 _% g9 m
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี5 B  l- _$ H) p7 E( W& O- C7 b
- U  ~0 y; o6 ~  r3 u
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ . d0 }7 \) A# _' w

7 A' n  _7 K& Zแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
0 ?3 X5 q. Y  F! {4 b3 q% d( x- l5 \. @" }  x. i
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย: n$ J% H- @7 h2 M

; {8 o; e" o9 ]& P
  d5 L. s4 C3 M% }2 F/ n. R- s  }# ^: {( ~/ F  C4 W! Q
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย( N# C# W* {1 X4 Q& N7 y& l) ~
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่2 ]: }2 E/ G) ~. F. t( m
4 S: `4 _- U5 Y  M) C
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า! O2 A, [/ B4 a; B6 \4 k! [

3 d6 I7 k* ~" e1 C: m. L) j1 rจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้/ ^! K& E/ X  ?
; f3 ]3 p  F& u0 B" J; s
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
4 I5 L0 B$ [4 K5 V! P) `. K( ]* J" p1 v/ M0 B
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
% D) @$ ~# X( I; u9 ?% S0 W: V$ p1 V: r* o2 w4 k- }( A' o6 x
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์* \) z* v0 _+ }/ d
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
/ m* Z- K$ ?' n1 I) v4 g$ @! c4 @! U9 y7 H
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
+ {- D0 r+ J2 o/ F, w2 J2 x, [5 m  f6 [
  n9 e% g% b4 @  [# Oประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี; L3 z; c6 Q+ r' a0 l, W

) d, P( L2 u7 N* Mในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น- u0 l$ G8 P& G! H0 E
' Z1 |6 n/ H: o0 I1 j
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
  g# F" Y2 Q" m$ v  P% v" E% K( K1 e
) P$ a, J. K9 |2 U
: w5 O7 V) S5 p5 k
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
- y; y; t1 a( T" V, Mหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 2 v: E. y3 k% I+ ^+ j# u

, @7 B. E5 D  L! `2 H4 Uหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
+ B% S! G6 e8 Z7 n! d; O- k+ g0 Z
" h% ?  N# _( s6 T' qหลักการ ๓! A/ u, q( L2 @5 m
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น) ]: @4 Y  Q: g- F' |
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
0 q" T) t. T) k% U# Jความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 9 O/ Q( q8 k' l9 n# I
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม) F3 L5 T3 N+ Z. n& ~6 ]9 x: g% ~

- `, L. |6 k. _, `' e; ^๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
6 N" S, J" z: m/ ^7 j
( R  `/ D6 m( H+ c' R# w* uความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม" r& f+ m$ Q4 Y+ n' q
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
( }' N2 ^, v- j. Kการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
" Y7 W# \9 `# w# P4 H) X8 ?
8 d' {1 K# T+ t/ E( i* k+ O๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่. R6 Y( o+ h5 Z) Q  J. _2 x
# B- x: ]& m. |# [
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
4 D" l8 e8 d7 W; l$ Q  J( k+ E2 o๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)+ ^/ S; }  l1 q( x1 s! G
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
: ]8 T# w/ U3 P5 x2 \7 b๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ; g. X6 ]) H. |2 j9 J
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
3 t& q9 t- v; x( U
  i* B( f' i) j/ S! T1 E/ _อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง4 M- p1 D; n5 O+ L& l
2 ^" s3 Y9 f1 W
อุดมการณ์ ๔3 o9 }0 X2 ?$ c+ O4 l
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ  N3 O0 r9 B* x# h
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
1 j$ J/ S6 k  q3 o9 M: T๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
8 K( b2 \2 W9 [; p  h0 v9 b3 @๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘; I) x; Z: q3 m$ {3 f- e& i

  U5 ^& @3 V  Jวิธีการ ๖/ n5 ^; Q' w1 `" t! u  W& {8 a
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร' t4 q" z2 v* f$ B# w" m
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
8 z* n: q4 I" u6 C  J๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
; ?9 {( x1 y& ^9 b- B  Z๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ; M/ g' N7 p6 p
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม7 P" i9 ?5 R% F: Z1 [% w
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
  o" L% b$ r/ Kภาพที่ดี
5 ]9 E0 }$ c6 a
& y; {5 d4 p( ]6 eขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php+ ?) s+ C6 R' k7 B
. T( C# L$ Y7 K9 @3 Z; R
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/