วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
  r) C1 ~# P% J( t2 c$ w" ]4 E7 g' p. \0 P# R5 R. @' i

% h9 Y. G. ?9 \: p" b4 V3 ~" f
9 z6 [& B4 Q) p' Hความหมายวันมาฆบูชา& b5 c, T8 W; m8 i# z$ D2 h- T3 n
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์  F( @( @  g# M( M

8 R4 H6 y8 k( C" ]ความสำคัญวันมาฆบูชา( L8 q" _. Q. Q$ W
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
, _/ K$ J: G' v& J/ q
7 x6 G4 b9 G* k! @+ Gผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ- U1 ?# F2 p. U
6 f7 Y: X7 w- y1 I. X# w- }
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส  W5 q/ J$ L  u/ y
& I9 F* \3 f( ^# e) ?8 x1 D
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา9 w' ~8 ^1 ?* {! ~7 E
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
! S' j4 m1 V( n/ F$ g
& D" \  T2 G! a7 h8 q๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต2 ?# J' {7 I- N5 ^. [' T

5 s, D, U% S# S( N0 ~1 Aคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ0 k. I' z5 [' K; V, J

/ H- b7 ]1 U) K' [$ I- V: }7 q"จาตุร" แปลว่า ๔ 7 Z  u1 s9 g* s& C9 F. y1 o
"องค์" แปลว่า ส่วน
. }) D7 i6 Z' d9 N' D1 T: ^, r"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
" P3 U/ `9 R4 I& M- ?ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ  X& P; x9 Q( Q) k
% o8 Z3 H  _) w7 p3 f- `
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย: q0 l) F) O9 D, r% }6 Z

" W* c4 \4 _# z- t3 i8 f& z2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
, W0 c% x8 f% `
" o# Y  ^( c6 Q3 o" o# U3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์( Y* Z' ^0 }" y' ~; t* `! |' i
; l3 D5 l6 w' s  B; |
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
# Z# o% V, Z0 d* {/ o: P& q. q/ t! y7 c8 `+ S. g
ประวัติวันมาฆบูชา
2 k4 N% n# u8 c' y
6 i6 ?) e. K' @/ ^+ m) Iมูลเหตุ
2 P; z- A  c+ t4 R4 ?" P6 hหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ # v& y3 O. n: d9 r6 x5 n
7 Y# a5 A, P2 @1 h- t+ w4 Z) L
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา; X/ W1 K0 ]- X3 x. s! f" ~* x

) ]" z9 M# K) Oพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
# }) k0 P' Y9 I8 B! K* F: L# s" p& q) ^
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
/ Q( Z+ w' k. @9 v& l5 U) f6 ^4 |( f6 ^2 r# ?
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว- _/ P$ S3 W1 t6 P: `) p) n
( s+ u5 Y: |: u8 M6 Z( W
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน- Y4 C2 [3 A7 X

. f% V' ^6 D, ?9 |3 T
0 s3 ?: q7 {3 p4 K" r& ?" T) s  K' ?- H: `4 F
โอวาทปาฏิโมกข์
8 R1 i- z6 R  D4 [% S! P; pหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
  G1 }) K# a2 Q; V, X  e
1 C  r1 G2 F3 N# bกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)2 A) B( N, c5 ~% o

6 o& x" u( ]8 I1 y2 r( _สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
, j0 v7 \% d5 y  b4 ^5 Eสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
* u) W. ?5 \+ `( t/ Nขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา: D! a6 ]$ |, H# g1 Z" K
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
, x' l3 u6 q+ w8 i, P2 ~น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี% [' b* O- d+ R5 g3 {
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
1 O1 G& @2 a& uอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
7 M. _" l8 \* X* ]) z; X: }4 Lมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ1 H$ I3 N) S; e% |* B
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
( z% c. R' U/ U3 ?, G0 R# k) Q* S6 a0 ^
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน9 s; `- L& W% C: {( \0 ^
# Y# q# {& P- ?0 i5 F
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
! v6 W8 o) a4 a' k9 f$ A$ I  A* j  ]
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส- ?% a' R# {5 U$ s
0 g8 Y, A  ~# V. \0 N
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)( q; w- h8 ~. e+ U" l
1 e% ^- e8 @, A  o! l$ ]
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด8 j+ l% z- C' j/ ~4 d' q

& Z5 y' x) i: G  N- _6 Tภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง, D9 h& D9 }; ]. B. _

; z5 o7 ?8 C! w+ ~' D9 K: }% Tโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน' R9 f: v3 X3 k' b( v, l( }
6 b; P5 Y: ~& P5 o+ p+ \" c
วัดเวฬุวันมหาวิหาร9 V' G# s( d) @+ K. X# Z5 H* i# w* Y
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ2 v+ g8 w6 D- I5 U9 _' ~) d3 r( P

6 E3 |1 K7 {( U) r, L0 V7 aพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
+ Z, |6 o0 k9 z& n' j8 ~* }8 N! J3 Z0 ]" o' I! Y# q3 G  E

0 D6 B7 `& R* a% M0 M0 h
  F2 r& w% c: M1 l6 z* Yวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
/ C" d. u! @% V$ @, eเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่6 Y- l0 A# ?$ P: c& D) @

% X& ^+ @# }( U* Vสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น0 e+ _6 N  Q5 I1 i, c- y
4 N( c6 Z+ A0 `3 s
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
' M0 [, y2 Q3 D$ \' T) a: L- V) ^3 s' s( F, |  i
วันมาฆบูชา5 D3 i: F  O0 h0 P+ a5 [& J4 W, W

4 K  }, X1 m$ U4 Bวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
6 O5 B7 C$ {/ t1 }หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม2 S; O, M* s3 l3 Q6 p
# j2 f  i: k& s' i' q0 s) m+ u9 V
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
: o1 n$ z* y5 Y# e# \( e4 ~- e. }" B8 F, f5 r
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง: p; Q" m! d" J/ e* g) x8 m% Y. L
2 n' K! l$ d3 j
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค + A5 u- t1 }2 v/ G$ t

; Z8 a6 k. o9 G& Cได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา! X& r+ c) u9 s; V

) [# \! m& z/ }7 k+ A+ _/ s/ F% Hโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่! o# f* ~- C: @* M( N+ p$ a
3 i* ?1 \7 u& z4 F* |. t
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
8 k6 j1 l& h3 }) ?) q; d% E
2 O8 X+ N. b' {) ~% |# Yแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
5 p/ g! v+ G% N6 L$ Y
9 C$ {6 y' b% _" u: l; b7 Hกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก6 a! ^1 e- U* r* H  k9 a

7 E3 L( p3 t# ^* [6 |โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)' Q& g' w8 u! ?5 ?/ V9 a/ i, s
' d+ {* V7 t5 X, P/ N. ]+ |) E; H
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน# r" s# ~4 i  C1 U
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม! j  C( g: B6 p3 y, W/ U2 k
0 @; r5 |8 g+ ]' H: \$ M4 `
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก + \9 |( q5 G  y6 Y4 h' ?1 M
- |; B- Y7 _! o$ a' F! u# G7 n
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)- |: h: ~. H: k, p) U6 C

$ d7 Y/ W% L7 w7 N1 Y4 Rจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
( g( m# ?' l- s+ rถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง$ D. ^! c: E) L0 P

' S! q' x# w0 @จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ+ P+ @& |- \  ?0 s( a' x# Z
, A9 M5 a0 g) e7 j/ t7 G: J2 w+ Z
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
# S* H$ c. P# Q+ u7 }4 M0 A' D5 Z7 ^4 y% i: Z! @2 T9 g
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
. }9 C$ D, {/ Y4 H: N! e+ e" N% L" {! i; t5 Q3 A6 U% ^" C
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ6 n  P9 L9 p/ z
" j/ B, _, }, `: n& z0 S0 h9 J! i
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน, b3 G6 O' l. ?9 f/ m7 {. Y
. C0 ^2 f; c8 }5 ^, ?* G  h
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง9 I9 t& N4 [9 D

" m! M. @# z& y' D4 T8 C  Vโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
# u- d$ `3 Z9 d* a3 h$ B- b* w) U1 k( t0 J2 D7 l6 e
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
7 J6 T$ N& E  x5 O0 N+ |9 V/ S/ B6 g6 Y7 x: {$ ?
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี) t2 B0 [( e5 M$ G& @
" a- T; S" k# @2 m
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
: i( P* w& [- o: [' _- M( e5 V% t5 i/ |! c" J3 G
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
, ^8 j  C& J, l1 h# R  n- C0 e: L5 j
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
. [; c9 W9 m% M+ ]: W0 b" S) c0 l$ ~' F/ F$ c

9 {/ E1 @' f& Z+ g$ n1 J$ z
' ]1 f! R6 A4 b0 o2 U5 m' v" vการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
8 X7 q: Q; q# Y3 O; o( M: mพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่: h3 ~  F! }) R4 B  s4 e

: n. e: `5 A* I5 Z# Eได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
: P, I, q8 f1 B& ~. I; \. v2 i
/ d" l' |- q2 o% ~* i# ~% |จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้/ X; u3 t+ n* V2 `) O
- R* k( ?( p; L2 @( ]8 F
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน$ }( a1 F. q& b8 [: a8 p
# n  r) h$ [+ y; M- l
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด* Z: m7 \: w0 U/ Y7 X0 X( }
4 Q3 Y/ ^. ~( _9 c' }' a$ B
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์2 ]% @% p1 Q' Y6 }' l
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
9 b  F0 c  ~# t9 Y2 K+ @
. B) y9 b: v! a% E- A0 pจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ: ~; w* X' M+ l

, }  z5 y0 r7 z( n3 kประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี! Z2 j" {$ l8 R
  a' O' \4 F9 [' ^0 z% K2 Y9 u
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
0 m8 u* b" Q8 F) C! O5 X4 K# T- \2 W- N* N' A; z% C8 O3 V
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔: L0 z  C3 C7 T: a4 ]  m  A
2 ]9 T$ `& Y; O7 \
* N: }$ S) M& S( }% v6 w* Z

' u0 N+ r. `8 u. h, u3 Q7 yหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
0 e/ T- S' n7 e% {2 Vหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 1 t) g, c0 v, g  U9 X/ s
  q" p5 v) S! J/ F( }
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
5 ~# c( w7 m8 J
' p- m) x+ O+ S5 eหลักการ ๓
  G3 ^% n- l# ]8 ^๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น  [, U, J* j( r1 Z/ f1 u
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
& _6 T" z1 p. p1 }4 x& S# t! oความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ : R$ P$ q4 D3 S) C" m3 k
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม3 @. `8 a7 {3 t/ z  U

2 z/ z9 u7 D$ X: j๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ- G- j5 q8 k; G1 H/ k4 \
8 o4 q* m5 m# i& K
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม& K* }5 K. W; ?  o  A
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
1 ?( \, J) t: [6 _: v& q, `การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว- d/ J- f( U1 G0 C

/ t" M# W/ ~' b. t- ?$ p5 C๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
% i6 f' n$ @0 G2 F1 ~3 K; V) d) F& S3 R$ Q
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)5 @. R. I3 C( Q+ t) B3 p
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
& f' Y5 z4 p( o" V๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
# I2 L9 x) h7 C" ^4 F% u1 h5 j" G๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
# y$ h5 s) |) @+ z๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล ; Z6 f: _( I2 o2 q4 T' {
! W& E/ R! ~5 e4 Q$ @8 Y+ J
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง7 W/ |! O5 A+ s8 c8 d$ B' b7 U

5 C6 O  C5 X; D$ Iอุดมการณ์ ๔
, u7 z( Z+ x6 n" f* l( ?7 s. f๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
. {# W+ e" S# I5 _* i' L๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
( k& w- m8 ?( p๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
9 X/ b; T9 a+ d6 w1 J8 v' h๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
  _. n, t: R- Q: a  E5 }, C* ^
วิธีการ ๖& U; ^! Y# o9 u1 ?1 s1 v
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร! N7 g0 l. {' @: z- a
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น* M! G" G+ p4 z5 S
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม6 M5 K4 N' P# _' A9 R8 ^
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ7 Q+ P2 c4 \7 Y9 c$ O  E" I* {
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
$ I9 j" R) o+ q: N. u/ E๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
! G  n9 I0 D' D( V& h7 [ภาพที่ดี# x0 N+ w+ v* t. F+ @
' C* m( [% {; d# z- U+ ^
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php% f; G+ S  f  t

- I8 s- @2 p# I6 G6 ]ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/