วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
% @- d+ p8 o' m! U( x
) ^4 t0 O0 c% L8 Y. J& d# S( K
6 ~) Z( v. }9 Z4 E7 Q7 t. v" {* w6 I% N* z- w% K$ x
ความหมายวันมาฆบูชา
/ Q7 @: k6 O2 ~2 I' r! h2 V2 Kวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์/ D! N* ]0 v- L; Z9 q9 |* `
( ?: R0 Z# z. }) M
ความสำคัญวันมาฆบูชา
  O! `  m+ b6 o0 k2 O# Bวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
; F8 T: J) l/ n/ r
( I2 E  y7 G* H3 _ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
- a$ c; ~0 F, [! m% j$ I/ q
, l% E3 ?3 k$ Eความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส9 M9 A( r# t- {3 m. W! \

* A% h8 E  c+ c) N2 e1 w; \) f* Dประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา" T) u! V, S1 Z, k3 u& H# Z  o
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
+ n7 x' i; F# r' T% Q; h$ s# I
7 q. j& ^$ j: H๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต& G$ m% [( I1 a, ?9 \. U( L7 Z0 A

2 I; O! \& ~$ l8 U& U, Y" ]1 tคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
7 L/ {5 _/ R* W7 U$ X+ a" T* ^% s3 s8 Z! I0 K) T
"จาตุร" แปลว่า ๔ 5 @: f/ s' u0 t' e9 p7 @% h
"องค์" แปลว่า ส่วน
$ O) b  m% O) g"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 0 a% S$ V! S' `
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ7 _! L! p1 G, W1 v# O

( L$ I6 l, g9 s- [2 E1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
# |: o& @3 ~" S7 x/ N# x
, r) l6 T8 n5 [9 l) Y" f: f( z6 L. w$ H* i2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
6 }- e/ D0 K* V! q* `' R
7 {* A$ l6 \4 T4 \5 i4 O3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
5 K- ~8 R$ A+ y' ]4 e, C1 _* C2 `2 ^4 h% x8 Q
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ$ l+ c  k9 m1 h3 ~' Q
9 ~7 o% }+ f& h) n: A
ประวัติวันมาฆบูชา' v: E/ m5 F# r4 J; J. O; G  b

: P- d: Q8 |0 Y" j+ K5 z+ M) g1 G; F+ Vมูลเหตุ
: E5 \' l1 m! K* K* rหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
5 |9 J) F9 r- z- R) W
' V- x# n; n/ z( f: I+ rเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา; L2 m; g* D! ?

5 @: k, u0 F4 o9 @3 ?$ A6 cพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
: @+ r' _8 h+ }4 k5 ]# K4 A+ ~8 X4 L( S" J: c
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
$ M% t6 o' {2 R% u# Y1 p! h% z9 r+ _7 @1 i! o0 _7 o- ]
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
' D6 k8 ~- y" \  h% ?" S1 P8 L+ c" s2 u3 e8 o
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
" U! Y& _, l5 `; Q
: A/ v6 {- ~7 v; U# |$ ^
$ U+ @  G. q9 E! T+ U4 x3 O8 X$ g
โอวาทปาฏิโมกข์ 3 p) @; g& x1 S
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
7 f( [/ v+ }' p- _  [1 k" X3 f' Y3 L
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน), w: N% u9 f' f8 o& n9 A0 T
& M0 H  K) u, D/ {& G# q6 D( F
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
& W. }7 n$ n8 e( N. }% iสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ' R8 N1 `' ~, R5 [0 Y
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา6 M: F4 _, d8 G$ ]; J  T
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
7 O- _/ F6 f& I8 Yน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี  I9 t9 P( v3 p# W5 `
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
8 O, M( n7 W* t, O) bอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
, {2 c' t. D+ W4 h$ A# jมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ& Q9 k5 N# G. S- w. E, H
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ1 I+ W+ ?6 P4 I0 M  _4 p
& [( o) X2 x$ K, S7 b
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน+ s$ c) R; n5 s0 p  d9 F
& _' x$ |3 d2 Q' |
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง1 V, ?, X5 d" z0 H

) ~0 o0 _7 E  X, U) M6 l& qหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
8 |/ S' k6 {* A- L/ Z6 {: @- l. j8 f7 S# r: H
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
+ }8 \% _$ @$ h# w2 d% b. z3 s( Y$ X- y, g  e7 k: t3 w
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
2 S) q' ^4 H: c) m+ G% Z5 N) |
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
: w& F' z- [( {8 @; u
; {/ h( S1 v. i, cโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
( e; ~, s. e, E/ M3 H& ^0 P( e, }+ A  ^/ M5 ^, T
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
8 _9 f- K1 d" q6 T: {"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
# P& X9 {3 B( P2 U( D; _( `- c# p. U, N4 g* l+ Q. C9 W
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
$ O- x( T8 W) D: P# c) [6 z" R1 H* T; J9 n( P
3 E0 P" [3 a* O; y" x- F. v6 S8 }

* E( x6 @( K% P% zวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
8 e  _% R: f3 }8 Qเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่/ Y& ~4 z" o0 y6 F9 _0 a

/ k" `& c' y( ~6 K* Vสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
  \: k6 I3 [# y: C
2 G2 ]7 S3 p$ U3 X4 T+ ^5 H2 bพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน# U6 @' i1 E3 a  N( l

; A% I: M  B. [! m" }วันมาฆบูชา
% j0 [- d( R+ ]4 B$ q+ F3 Z
. V. {9 f# d, C/ g9 _/ Vวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
; @6 l. G6 J3 t  j7 ~หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม/ d! L3 f7 @! n& r! O7 B' W+ B* k$ _

( r* ]+ Y; U8 I8 @- I" \ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี% B4 G5 A' J+ D
  w$ b* E4 t1 o' q' t" g0 Q$ l
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
' u1 |0 n- \: q8 ~  L5 `; ?. F, e7 {1 L* q& X
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
( X+ j2 C4 r$ n( p5 g6 E  h  w0 ^' W, m; f+ }
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา' `- G( g( [& G* l1 {0 M  |* @! \
8 U. ^" X* d0 m' ?- C# E* b
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
. ^( f6 [0 ?9 {8 B2 t! Z6 B
" V4 |: N* x1 @4 S6 O4 rในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
! i4 z0 m  w6 w" Z3 S+ Q3 [/ ^3 s. ~3 s2 ~8 j5 z6 Q% t/ f
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
( }, \" g% }; x" O& ^; a& {: ^% c* p2 o% w2 `) [3 L
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
1 u6 z8 ]& \# _6 h& y1 ]# s. _6 W: Z( x% X$ ?' W: l' N
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)0 F) `2 n, f4 R" j* R
7 _. _4 o# \* P, H
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน' j3 O' K5 w& J2 ^3 g# q( @
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม8 `5 k  `! ^9 j
, l; ~& Z6 S' }2 g* h- h+ @9 J2 V; O
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
( e% h' D2 c# R# J  \2 U9 b* }
$ Y) |  z4 Q% ]) {9 m: z# zๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
( h# R' m3 P) a2 y
/ p. x" R* q8 J1 r+ S+ rจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)7 p3 }: A2 Z  ]& X
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
, {) T9 G( M* i4 }; q
, r3 t) p5 b8 d- }/ j" Z; L. g/ tจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
; N! f2 p3 O* c! L/ ^) A( F& b! C2 S$ p: {% O, b
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด4 S& |: J5 H% y# I6 u1 `
' Z/ x( y- i5 h8 U
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
) ^' A  w: x2 n# I- E1 M; \1 C9 Q# r) u& n4 K; y
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
  d' R2 m4 F/ Z/ y* E8 Y; n# c' c
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน' M3 a: j  ~& a/ s1 W% d! b
7 p; J$ b( N/ _4 S
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
5 M2 @2 K6 F3 T5 M3 ?1 y' L) s' _- A  J9 H2 y
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)5 ^4 E9 M" x- {

  D2 B# \4 d8 K2 ^กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา, w# g  i/ G! T# w' u3 E) c
  {8 Y4 K# o* w- s) L/ W. O; Y
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี. {3 M' f8 i5 Y- ^  j+ P

) j/ G: l$ ~; z% D9 c* F: Iเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
6 Q. \  c- e; e/ |. D# T
, ^( `5 }( Q; R& U. o5 }/ hแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี2 D& a8 }. ~& p9 T6 q
7 r- }5 C) k3 \3 w" ?. w
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย0 D' a  _8 I& V4 Y& E$ y; y0 ?1 ~
# H7 H) |+ y" ~1 `  x5 M( L

7 v. g1 Y7 C6 K& |5 ?3 W& N! z
6 v  s$ c- L8 U& a4 j. E: Yการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย9 P. x5 b; y7 `2 d4 t+ c/ b9 {4 P
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
& g2 X5 R0 ^( Q) g8 J1 L9 q1 S  {! u1 D3 X( i
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
2 C6 @0 A  g+ d, e9 p) \- u) t. f' \( r
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
* ~; a  M$ g( |- }; a
# H! \+ s  n- ?, Cเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
2 {+ K/ W6 d" i
1 [+ G. G6 s0 t) z7 S& Eในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด/ ^# x' U; N1 Y( g1 {! o
2 n, S. \% ]0 L# U; m* [7 r
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์$ g; x5 r; I# G& q) O4 R
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
7 S  h# d5 F" ^, y; P& C7 I# T+ M. Q! k6 a1 |  k  p6 y  i4 I3 E
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
# F9 V- w( e& ^: j1 ^
7 z( h( Q) N. w5 f  t/ Gประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
5 B7 R7 `; E5 c; F+ m! a
7 f1 w1 z9 o6 ~6 p8 Oในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น. c% u' q% W+ M' S
  \# l- g: o: N9 \/ E7 p
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔* o& ^9 l0 Y% c& |# K& K
/ o- l& p/ G$ ?$ E/ u
+ R5 V/ `5 ?, r+ K8 S; B; S( K% k

. S9 T! s# V! F9 Wหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ0 t6 [: w4 M5 A' E+ j
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 0 {4 N6 n2 f- b. E/ A
- o4 R2 N& N: j* n) L6 {. U
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้# _% v9 ~5 x* k( v  P2 i' s2 R2 G4 ]

. T! H' ~3 S) _& u! U* J( a; Rหลักการ ๓
# V* x/ D9 [+ }" q๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
$ X! z$ s& s, m! W/ \0 u8 ^, Hความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
* M+ V2 A( \% x$ Tความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
- M+ K" h( R/ o: qความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
4 w: l% A, q0 r2 q4 O7 w3 L0 f; Z3 ^! M- {
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ. n- V. X' C# Z- F- ?

. h& n9 a9 N* Sความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม3 o, [" j2 @. s; ~5 J# @
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
* a3 a! @( B, m8 Qการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
& z% g, o: j/ Q$ {6 m$ Z% y
3 I7 |6 f0 g" s! J๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
. {' M" \! \1 u4 }7 u4 L: Z
0 X1 i, W& G6 g! g+ c๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)+ |$ H; L. Y- p5 m0 G) p
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)( ~7 X) [. j- `3 K+ @& P, H1 C
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)( e% `& c2 |0 G! m  f$ a
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ( U: N# w2 s. x/ X
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
$ O& J% u& n0 f7 C" M
. S& \7 S: y% V) e3 ~อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง, j! z: p: u2 e
" o9 M& ^6 X1 \, a3 o; x$ Y4 D5 M
อุดมการณ์ ๔
; ~7 l' D# J/ }2 Y๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
# }8 F3 v1 ?) w9 ^๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น  _3 P7 ~# a" a' J+ I* t
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ1 B! {5 }+ N3 Z( T* C
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘0 Q, G2 h' \/ ?7 h8 E

: c% Y6 i  h3 L( Y4 u6 a2 {วิธีการ ๖
$ f( @/ w# A* ?4 `0 w๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร0 i1 i% z% f( _' S
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
0 u( G5 H6 Z/ C1 O( D) B๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม; [9 j9 Q; [/ K8 Z  M& S
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ; N( O( K5 `" Q0 N5 r* h! N
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
3 t" M! Z+ w: k( ]" L4 f๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ3 _6 r/ q+ I2 N7 k5 f
ภาพที่ดี3 D' G* E* x# a$ E! P  n

& ]7 P& S" U' hขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php7 \) I+ k& c1 m. {" m; A

# ]; t( g; c; lที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/