วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา. o5 v1 A# }3 \( z# U: T
0 `7 H- H; k9 w
2 L1 j' [$ k2 C3 L
( n, z1 t& I6 I/ {! o$ G" K! |
ความหมายวันมาฆบูชา
' I6 e2 Q- b, L# iวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
4 h# o! M, M  g' a& C* e! L. o( t% ~: z6 O2 C4 Y8 s8 D1 H
ความสำคัญวันมาฆบูชา
. G! e( t/ x* d: x; L! }วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
& B0 C) r1 b9 E) E3 z) q5 W
/ E5 o3 q. [+ Z  L. y% ~. ?ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ3 I. Y+ ?. C" T) L9 y+ S

$ Z, Y: r" X9 B: e  ^ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส) g& i  ]" Q0 ~; q# ]
7 K( ]# B! D" Q- `  X! n; F8 T' E
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา3 y; U' w7 J6 u( Z% b; z2 J
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 8 f/ b' p% B' m+ ^
) s' k! n3 H- ]7 E# u; Y0 S
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
' t1 r$ J( o9 @1 y/ ]3 q' x5 k. ?  o6 W" K; k- v  z
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
6 e) `0 f2 `2 N6 H  b
- n8 i: G. C+ a3 c) S4 d"จาตุร" แปลว่า ๔
& z9 u& C/ M; S"องค์" แปลว่า ส่วน
- v0 E) @: T  K" E/ C& P"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
  c  z- d6 {) z% Oฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
4 z6 \4 R) A3 U2 @" H- z! S4 h9 l3 \
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย4 e% K+ x0 j# r/ ?8 b$ R1 a
4 N& e0 f8 q5 a+ ]/ M- k( \
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
" N% g( C# j0 L& D+ p) Q( k4 O4 R. V# c" N) }2 _, }
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์! U- g2 v9 L% ]1 N, X6 L3 _1 ^
0 }$ p/ u3 F  |8 B" F
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
5 A# R( f$ [1 F- L& M. K2 {1 {% w
6 }, ~6 X. x, ]8 tประวัติวันมาฆบูชา9 Y0 B8 u0 J+ s! d% a8 t2 {, m

6 T% c+ u9 ?! fมูลเหตุ
1 z9 D. F7 H, o6 q( a7 H" Zหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ ( f6 z8 i8 S9 }
( O8 o+ G! N( q& S
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
/ q2 U  n: Y4 l# ?; J5 x8 Q* b/ e
1 @" A7 g  T. Rพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
; N7 d/ b8 d9 q/ r: m' @% X5 m; o3 Y6 I% |- X7 w! k
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย4 u0 f6 n8 A0 p/ W- W" v
5 O7 }) ]* i4 E' q& @! S3 _
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว/ p; M  k/ \  D; {) ?# U) b( i
0 T' `+ X/ i: B
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน, P0 F+ f; R8 d* B- m6 U. P

( w" h- {& j3 p: A" e' T# E% [8 l! h2 G0 _

" N7 o9 d  s7 r6 f) s" Wโอวาทปาฏิโมกข์
. r+ Z' @5 Z+ n8 `  jหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
3 i; ]8 V2 c, g( y, I7 _' x( f; c  p5 \) B, C0 m
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน): W  O3 V" R. Y# u
. p; b0 Q5 v& {* F9 I3 w
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา1 Y/ K) a* U" A( c8 l. `
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
, K' O1 n/ P: {/ s5 u% y& aขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
4 p4 \* Y* l/ b: s* Qนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
8 I; S  M+ _6 t% H: i6 l" ^. ?1 F9 wน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี6 L7 N; \7 b2 I3 r. R% V1 E) ~" W% i
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ) k  P" y/ u/ \/ b1 A
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร! e( D: p; R' i( C2 _' k
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
/ i5 g7 a- _) ~อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ+ C0 I- x( J5 |$ E
# `# e$ x- `% x7 i' H
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน3 q1 T- H5 h- W/ z( G2 B
2 ~' l; ]! P1 N; k( v
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
  \! B$ i  l+ h1 ?
& K+ G: O5 D+ d$ P/ E4 P! w7 C# z7 nหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
/ U! F4 D  j. ~6 U5 a, g1 K- q0 W% [  _4 v6 B6 P1 \& L
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน). y( w: y" i& H3 F7 A5 b) {
# h' [& b: r6 ^4 X
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด! x8 K0 b8 B. X' v! E2 [

3 A$ t1 Q" \: z* _9 V: @ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง$ S5 U, M! y" n& f
! n6 h3 j1 O$ _$ R! W4 k! H* e
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน7 _; S/ X0 P! A/ w% S7 k& h, V  f

+ f& {1 k7 K/ L; _4 k7 s/ G, j0 t4 sวัดเวฬุวันมหาวิหาร7 b1 p# s+ W( M! M
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
9 k' L4 T  x0 N; J' z/ v0 K' A/ ]: D1 }& j* [& H! b/ R
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
0 j8 D7 V8 Y7 {7 K& J* y
6 h1 B# ]" N4 \+ l! e. D) Z
* L& N) f2 d  l- n- e. \- |9 P6 A6 w; o, C$ _7 d
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
# S5 h, n9 w6 L+ }, b0 O( y. hเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่- O- z8 |1 n% s6 b: g6 s1 i
) }1 G3 c& ]3 L) [
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น0 u  q8 u0 i7 U9 i- P
# e  w) O+ k1 ?
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน* g3 k) X! Z) c8 R

7 h, w. _( j) d, c$ s: Q% Mวันมาฆบูชา
4 \4 ]1 H8 {) u! D* Q' C- o) E+ x1 H9 u
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
( \+ S# [8 b9 t9 W& P$ ?หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
2 }- n# E! K3 q/ k, u; c+ I9 ^) q9 c9 t
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี3 {' B0 ]: d- u) }, V1 L& p  ?) c

6 }0 ^8 R) F+ `$ Kแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
4 @. {% [1 O5 n. M# z0 t
$ K5 x. e3 Y& v  I% f7 O# Q( pเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
8 ^( v& d$ s2 a6 ?' W7 q1 l4 z
, v/ @. k+ R  P$ `& H, Qได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา2 l  d- F7 Z6 I  ~9 Q5 i8 j4 `& W, M

; g/ P3 v& n1 A' @2 M  o, wโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
+ e3 ?+ G) i+ o  z9 E
  R$ c: q/ G2 P4 u( k! V" _ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด2 {1 M) l$ E9 O& a  N# B
, t: a/ E$ {+ y6 R7 |% A
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี% W( j) r; c3 j' x# F

) F8 Q) L$ H: ?' Y! R: a* Fกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
6 q; j5 ?  K) [- B* D( \! }# v% R  ~, @2 x$ t# B
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)& g" h. @/ \& v# O' t3 E0 V* H

! A( g$ O8 x: h9 `- G; O+ Jจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
3 d4 P0 _) R  x6 fปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม! V, `7 A; @7 A: m6 U" ~" Z

' U* i5 I; E- Y& L- Yไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
: k0 W  v! j# B, g4 i9 C% c; Z* C' x% a& z
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)' f* k$ v( p2 k' t! L
* C. I# [1 J0 R0 r: N' p# @# G
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)' D! U" g; e5 s5 Y
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
- D# H+ N( n% H' z* i
1 ]% N2 D2 B+ C1 B+ n9 T/ Y* M4 X, bจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ( H* {* J, S* `, g; O# V- d
. P8 {6 P- X$ t" h
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
# O. u' \( u; D* `& }& _
5 q2 A! Q% Z0 l9 J' hในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
, u% A0 j- L( P5 w: I3 G: Y
1 x6 o+ i3 t! j$ pเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ) I2 O5 n4 t5 m- ]! [) f9 o
8 j4 P6 H. \6 N6 n$ T. U7 V' o7 N+ p
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
1 u- V* u* h2 P/ T# [! O$ E) Q" r7 w" p6 n9 e5 i- ?" E) u
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
& `; C7 S4 J1 o/ }0 A& m4 j- A
! O2 n8 S! K# Kโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
9 Q/ [% A9 Q. V% f3 L4 o1 E8 E, j- P! p8 @/ U
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา9 R- D5 A4 O+ l# S- |
3 s- R  a- e& ]
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
+ e- H! W' V9 d4 A# W3 Q* S, R* X% S* w# C
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
" Y4 ~7 }% v( V. o6 T4 }' {
( t& B& R: t3 y' b$ sแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี; A# N/ q* G5 \% x' e4 `5 p1 C

2 D2 Q. [! M. yขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
) m& h$ y7 U" D  t+ `5 H# Y& u$ x: f4 X  ~

" ^, v$ Z0 x( s9 B5 P
0 ]/ a4 z+ W8 ~! O/ m' h( aการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย3 u' e, W" B1 m
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่: i7 L+ ]# p5 X' C" J/ N0 U
' |; S1 M* B2 x- J# W9 D8 ^
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า2 _& b& u) p3 K( g* V
3 d( U2 R4 n, q9 }
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้* U. b+ N2 o7 ?" ~6 g
$ q* O- `0 V; B% t
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน+ p' e0 L3 @; b
$ @% w8 `) v2 f
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด! Z3 v; p7 L9 d2 w* w

1 C- Q# {; Q2 k7 Y" X5 |4 L5 M+ X2 H% qมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
4 ]' @: f, K! @: j& Y0 b๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
5 E! {1 \9 b: m1 e
1 F+ @  m+ W" `7 F0 Y3 d0 Eจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
7 T( a' S1 u# E1 g  I: o( g/ k- c0 t8 f( _
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี) Y" S" L1 a; F# t# r+ T

6 P1 v3 F# V1 p" D) y% R9 iในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
4 ]6 x, F0 F- Q* r' N. T( Q) X+ i) C
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔" v+ d* |7 A. y& g0 ~
7 f1 \+ S- m6 M6 Z$ ?2 [
+ e& x, a& n" g" }7 @2 M/ U
+ E+ v: [( G2 ?6 q+ M3 w, p; D, }
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ1 v) \+ j3 H6 {6 l
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย ! s' P) K7 P' ~
" h/ x2 m' r6 E) [# g' _( |& ^
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้! k' D: z/ g2 q* `/ X% o

- u7 m8 z. H, k7 D3 d; m$ Nหลักการ ๓7 Y! ?, K5 V# A. i
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น. [* ?  K9 v3 D2 q' |
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
9 M# U$ a3 V! t% o! P) K3 Wความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
3 c7 f! N1 u( h. xความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
& V2 V0 r. ~0 F0 N& i8 I  ^& O" n2 w/ o7 p- P
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
  {' e6 S( p6 @, A
( Z. [( j9 @% b; M% [( U: `- eความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
2 F: I7 l6 R. _2 `! U3 l# D' k0 S  Hการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
: o2 H; C6 v( ^( W5 F2 Nการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
" e9 C7 }% E- X" V  k; z: @0 x( f7 |9 B  U5 V1 y
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่8 [. B2 w% U( `  y

9 q" d; P  O2 E4 i6 |! S( n4 }+ C๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
5 b" W+ ?% U9 l๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)% A6 e9 e5 C3 N3 J' C
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)& q- B( R7 k, ?1 P: t2 N1 r6 r5 ^! w
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ& \) C5 r" G- @
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 7 b8 V) e# M2 y* o0 f8 m% R
* Z: n, p, D. O, |
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง" H  u5 X1 v! c1 Y

/ x4 d! L% |. t' p3 w5 E7 bอุดมการณ์ ๔
3 q0 R5 }. Q* H( _1 ]๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ1 q, \1 i2 @. m1 j% z) q
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
2 K/ x( c" B. V๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
6 t4 P) x1 m) Z" |; l2 h๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
4 c/ h- O% |* o; h" S& p0 D) \4 `. [3 k5 z* Y; _. c
วิธีการ ๖
5 ~0 g" s& r2 v1 @3 Y๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร6 Q) u" U" h. J; A0 g
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
: c" ?0 J% q% ?4 D๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
1 e5 [- [# X3 M1 V๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
9 M$ g5 H! p2 I' X8 K3 G) B๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
# ]( Q% @: z- \+ |( v* v( D๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
9 w) e8 j; t$ D0 g5 ~ภาพที่ดี
" n1 Z6 j/ I0 b8 f# ^# I
7 M# h0 C% ^/ {* ?ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php# b, z  Z+ w" w2 Q! U1 n# U- u
: s# [: V; O  N: ?2 Q2 }$ W
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/