วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
5 w& ]5 d! K4 E
* p; U4 R8 G: f
9 a# j( r8 a' L0 Q5 ]4 J) [) @1 E, }0 ]% u. Z
ความหมายวันมาฆบูชา
, a' a1 e" k/ n6 Z, w% wวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
0 K5 O3 P, ]; X  J0 p% `* A% J) u6 D
ความสำคัญวันมาฆบูชา
- [. N& b& I0 Mวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์2 h3 A. d" S  `& C. B. _
9 L8 J/ ~8 z" i" R
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ2 f& v( l  y8 ]5 r8 G# s
% g2 F( X, e2 _3 x2 x2 u% v
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส3 ]4 H/ I9 T5 {

. o, ]( e; u+ s1 P$ U# Iประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา  I  m& K$ q6 i! l. F
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน % F# \1 o2 j: ?7 _3 c3 u" ]  M

4 Y$ d% q0 h- z, [" H( ^๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
( f: w0 y# R( w+ d# ]
0 [4 `) n3 c9 M' }5 g6 oคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
0 L; ]" \8 k( L# l3 n, f% I" J9 y' F' h1 s8 V8 }) }8 {. X
"จาตุร" แปลว่า ๔
/ T3 f" L) ]' |$ A/ ^/ m"องค์" แปลว่า ส่วน
% k( E) U% c9 t"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
1 }% g+ b+ G0 l! d; oฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ( \1 V" i7 H" s8 Y1 l" |

& d3 O6 `, @3 H" l4 O% \1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
0 J: x) N7 u* y% ]* c" u. F6 x! y. L8 b  H1 U5 y+ V7 ~7 v/ O
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น$ p2 x* _. j5 R! L6 r$ i' X

# t/ _, Z/ y: u3 L3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์4 U7 p: \" R$ H1 w
' W2 @8 s8 F6 [0 Z7 {9 l
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ6 S- d/ e* n  H1 y

& D! x7 s! S# w6 V: ~1 c3 q9 Cประวัติวันมาฆบูชา0 S8 Z/ j; M/ w" O3 @
+ G  \7 P1 y# p& D$ L
มูลเหตุ) O0 \5 v$ M; T7 Y8 \: B- ~
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 2 @( z0 B) j! _  O6 k

) w' Z9 ~, h: d) z4 }เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา' O3 M2 P5 W% }, d1 o

% M4 [; V7 @% |7 p$ B4 Iพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก* C9 S8 h- `5 m' G8 D3 m

8 J1 }) P* f; S. l4 q# l) ~พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย% p$ P6 F! P9 b4 H* f, M! K9 {

) t6 e' }/ g+ A2 Q5 R2 Dมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
7 f/ n# R. X& g' Q9 i- K7 {/ {0 p- U4 b2 L7 K
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน7 m9 x/ T4 P- i9 t* T
- v1 ~9 p/ C7 }6 n* U
! z* |% c" U3 x0 Q! z' Q3 D5 R
/ w8 W( ]6 Q; f
โอวาทปาฏิโมกข์ . @- ?& c1 J- y$ ^: U) h
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
2 ]- B5 E2 u$ {( y  F+ G- _- ]
6 d# J6 w8 H4 M/ y3 [; }กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
1 v- T& ~7 x# o; }1 m  c/ r3 E& t1 Y" [5 w5 a# z
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
4 l0 b. x& |( e2 c& X+ z3 s7 ]9 Nสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
+ O. @. u! L; |/ g9 H4 ?! J4 {ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา. X- }' L6 `& S
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา& E* ~. Z* a, @. C' R2 ?
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
# ~$ O" l: W# ]" @2 L0 B% mสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ0 Q9 K9 n# [! |! Q2 N! a8 r
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร$ p/ K/ |) H+ z( x
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
2 w) p+ d* i2 z1 P4 {& y9 \อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ9 g$ Z! r- s+ m) X- e- a2 l
( |- ^: l: u/ d
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
+ U' K6 {/ v: D( }$ r& [; x" U5 d! M  E4 ?
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
$ V" C1 w; Z" i, D& S
0 u- V# C+ _6 O' ^: N; Yหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
+ O9 q( U6 [0 b* @4 u$ o' N- z  l' o# f! N2 ~7 U+ V
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน), v$ v/ B* q. I" }4 M
1 B; q# X& p8 I3 [
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด( C$ e- `. ^! S* c0 k/ e

0 s5 m* }; g, f# i6 O  Oภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
6 }' B8 A$ Z) K* j; C
; b' x5 H# _2 d& O1 z% dโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน* `% H7 Y+ j5 H# D

7 R9 e. O5 x" n- Fวัดเวฬุวันมหาวิหาร: @. i0 w" C0 H* U
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
7 ^5 @4 N; M4 a6 \) K5 S* z* r) a3 q% D& d5 {* N4 A/ m
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)9 n9 Z$ N5 u$ b, B- p
* _2 `7 A+ o5 T$ B, n% k: D
1 t/ y6 H" r" P  d9 b  ~# C+ Y

9 A0 L, ]" L! v. {1 E, Cวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 n- S* v- c" C- J" N( b( Gเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่2 `3 g6 L" D. i' ^- @

1 c* G1 v; t7 Q. h+ k* fสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น4 S" A3 L* k. }/ A$ C

  h0 }6 b- Q/ ~5 i, y. jพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
3 p$ C" p! E+ z" w0 q  X9 l
2 a4 V/ u- T6 @$ Kวันมาฆบูชา
9 e0 u5 D. E6 g. E- @( ?& ]8 C) y# `/ `& R4 [5 ?) C
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
+ J2 s0 w, g1 n9 ?2 c! hหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
+ h( J( g1 c* H6 J+ K1 T4 k5 N7 M6 w# }- `( a. a  p6 W1 W/ B- U- p: S
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
" U' k+ p+ w% m3 ]( o: ]4 Z
6 `2 z( W. n. g: I+ _7 g3 z+ {! E0 Tแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
% V) [3 Y7 V% h; \2 U
) J9 p/ w$ e) [/ v2 r5 ~เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
: \9 n# ]( f) G7 z& t" `- A' l* W1 X! V5 q
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
) w: F) i- `, G& S4 z. R% c- H' V( @* f, K( r) m
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่( ~4 ~# R' u& L% ]1 e) J
+ ^' o4 Y# Q& I1 u8 C# ^
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
! {0 L+ Q$ @0 h- P/ {' d- @' Q
* L7 a8 T! j9 f/ x5 Iแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
" b( @, s8 ?+ N* x3 E
$ N# T1 ]* Q; W5 m. p; Zกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก. D, L  n) j8 o4 Q+ p$ M$ w  d
" b  Y# [3 }! `8 C
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
- I) [! Z9 A7 b( z- {3 r. M
  `9 _1 l* @" X: lจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน9 X( W' _( Q$ d1 M* O/ g0 _6 T$ f
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
) m# Z" V3 T) k$ a5 J: s1 I: l
1 n9 g/ J- M7 t7 l1 F1 z1 h  Yไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
& y9 d& {" v! g6 o
9 X- v' l7 B/ b" L2 d/ _4 _9 Oๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
3 g4 }: t, Q2 R: p$ V# z- O+ F  c$ F/ w7 E9 t; u! u& Z5 m/ w
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)1 r. ?, E' U! m" l6 d. ^' p
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง0 ~! U! z0 m! S2 U7 i
# t5 A. `6 z+ D: @
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ* h- Y2 P* M. e
/ \0 }% ~- c! o
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
; p, D/ e) `" N, d7 |$ I' F/ w& s
2 r( p$ A5 K, u1 N2 Z0 `; D' vในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
  g1 J! e: A# M' d( X- ?# r9 n! n( B8 |
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ7 f( H0 X9 S* {! E3 u" i% b

; R/ `+ b1 G% f+ Xกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน1 I2 q2 d0 b0 _6 P% k0 x
4 F. A' C* I4 G0 g% F. C
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
1 r6 h; \+ `: T' N0 f! H0 C1 D5 n- j6 @& [; i
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
* ^7 W  V% N/ K" \9 K1 m. |  K4 ?8 L2 V- ~, s7 e
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา. }+ B: ~( Z: s, D" L
7 [( y( _5 o, `  Z: E+ }
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
  s( B  c: B/ D! [3 F) j5 `) r. Y5 m
6 k2 u0 ^+ z1 d" q0 Vเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
- l5 N; O) f# _$ x/ G$ `4 f  l. v1 m' U# c- ^; S  [
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี- f: H. H7 n( g+ _. X' t+ r) l
. y  k/ k# o& l
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย+ u+ C, S/ }4 k6 b4 V8 B: n
( l; ]1 W$ D/ h4 f5 L$ G

. a- \; [# X6 O  u; r, v; n3 Z. T' G, o/ {% D9 q' ^7 a7 U
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
2 q7 `6 {6 o$ N6 l9 gพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
" _8 Z7 V) k; }% k4 U- g4 q/ \) J8 u& l
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า. _( J% O" d4 A# j; k

/ c& r- c0 K4 Z/ y6 c- sจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
1 y) I; D3 {3 l' L" E$ x+ ^7 g0 ?. z, C
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
- Z& L0 Q1 D# _9 u. C6 v% g% K( B4 c  ~' ?
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
- H* ?2 t3 R0 _
8 s8 x$ `0 }% F6 Y6 y- Y" f( M+ ]มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
7 }* o1 G9 G+ r- I* B) _$ G๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ  E7 S1 o8 Z& D. {

( P( K. O9 |  k+ T* _9 l$ `2 l) hจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ8 y3 W& {$ S7 A4 k" f

& u' S' ?" m  u  F* h$ P4 V; Tประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี. O* P* K/ l5 Z

7 `+ U5 P" `0 e1 R9 s& Eในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น# Q% x  e4 t( h/ L- k) R+ ~2 B8 n
) I4 \6 V3 f' u
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
' b! [6 p8 W- Q2 ^/ F$ |9 J4 s" J, O: q  u- ?. f# R" g
& V  j- o4 B; K! \  e

  I: }4 {( `( y! cหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ6 z( Y- n. d! L5 P% J
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
# F6 P# K+ \1 n# e) C
! f* Q' X* ^3 T! wหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้2 J3 \6 r" e. Q. j/ d
% o! z2 z' _: b4 d: ?3 L
หลักการ ๓
" ~4 f  O+ h8 t9 r๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น, I- ^. F) P: G) |0 H* ]
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม$ i* X( u* K+ q* Q
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ " h: W7 I$ C/ z% l+ M- e  t
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม* |9 E8 ^$ d3 ~4 R" i

- S$ Z9 J0 s* c9 c& a, F๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ% Z- @& \2 N2 S3 ]4 a
8 s' d- \5 p! y* Z
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม6 N8 o6 O: A; q: L4 Q3 j8 d0 ~1 u: k
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ" l$ ?, m# G4 `/ t; E/ e0 h0 H" }  _
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
2 A8 \, V( `+ S! Q% ?4 x7 B4 H( j, }1 T* z0 @3 X6 p/ \
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่0 n# q0 L6 z% r" L4 u  k

" J' u) |$ f' @. E7 M3 M๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)  D# M' ^) R: w0 U
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)1 l+ I+ h# e/ w4 e# @; T1 D
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)/ d0 e- n9 ^' L
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ5 s. K5 e) f, v9 @
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
+ X* ~4 k( Z' K( u6 F% |: H" F; Y
. K( g! L+ D4 P/ tอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง9 F/ m% W. {+ L* C. b
* H% h3 U' x+ A4 W* I8 j
อุดมการณ์ ๔# }; Y9 t5 F, c8 f/ E
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ5 I/ s: O/ T7 b# k7 l2 c: I5 A
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
* @# b: M+ I6 R' u' l3 B๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ' ^6 K" b6 W* o  J8 P7 P, Z
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
3 n  @5 n  I" {1 @4 Y' k* t% q2 e& m' k' ?/ s
วิธีการ ๖$ c* U+ J6 o: P7 o2 V
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร9 f) t. y( B2 F2 h4 X; m
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น! Z, S& i5 F& k) j
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
1 O2 ^+ D+ U. `( C7 s7 d6 x๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ3 f$ x! F# k* H3 J) X, l# M
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
) x6 I8 e' W9 N* [- W- N6 G๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ4 O( b0 m8 h6 `1 h
ภาพที่ดี1 }0 ?9 E+ a3 d# {

' H  c5 m' u1 x( C, U5 sขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php7 Y4 t' y3 i0 z( Q* d9 i$ ^
7 i; V( B$ {0 S* V3 c2 m% u" Y
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/