วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา. H: v1 I8 E3 s9 T/ k4 I" L
  N! @6 {2 |  E* C

) H+ I8 K$ ^3 W6 q; F  o# O; N, o" c  C, O! @: B
ความหมายวันมาฆบูชา
1 i: z* Q$ \1 A$ h6 |6 Hวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
, _* @8 [( [7 U9 F/ ~* {8 M9 v3 e. d. |' s! A" b
ความสำคัญวันมาฆบูชา
! i+ K. X5 q, U9 j. ^; r) yวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์: K. T1 h( F3 z0 g+ h1 A

  ~* b) w! B  v( n: ]7 nผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ0 G0 K) F9 z2 j7 |, m% z8 l" u2 C
! ]' @# `- m3 {. w9 o  V8 y6 @
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส, U$ J" ~2 t/ }7 j

/ o1 ^/ O7 `2 Q5 o& m& Cประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา0 g' @  @# |* x, ], H+ m" c! D: n
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
3 l+ A! h7 [" f1 Q5 U1 J; [4 s9 G0 o+ J3 ~# `8 g) Q
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต. s% H1 |( c. A
+ W+ t2 O1 [* G; x; E! Q) {: M
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
* C" j9 g' l. L* H# D
% c+ N' Q' E6 t6 a% R1 H"จาตุร" แปลว่า ๔ # q# D4 M) r; s1 N. [0 q* `6 n
"องค์" แปลว่า ส่วน
7 X) }" P/ _  g9 C"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม / B6 q# ?' |0 K( A& {, O
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ5 e) l' f5 c2 O' {4 k/ ^$ c/ m

$ O2 b% P8 v7 D3 H2 f4 R' a8 d& \1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย4 ^* e& d; r) s9 i+ Y7 B4 B
& C* K  Q/ S; q) O
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
$ _1 E& c5 |, K& d
2 L4 [& v3 {2 ~5 L+ p" }* z3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์1 `+ c1 v& G( X: p+ r8 `
% n( s8 c: {8 O- M# T& N
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
! O  {  m- \' o, Q
7 @+ n8 f) R! @* X7 R8 Mประวัติวันมาฆบูชา+ {9 g) c) A) s4 G# t

1 E; p1 y# a* c# U- J1 u+ \- Aมูลเหตุ& s0 }" V: [- c
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ ! L& Q2 g3 o' o7 l+ n2 z

9 G" v7 b$ H0 fเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา+ E" Q' ?  R. ?$ U& ]
5 G% h9 A# l8 K( Y0 W
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
7 Z+ j# o% `: Q2 m
: V7 |- Y/ z) P% \9 \0 dพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย* O. y/ Z, V% Z- i) q6 R! M

% M4 t  A4 X7 _, uมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว/ N  o9 C5 b% \7 q

3 T; `8 M! J7 c7 w$ Wกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
1 ~- |$ S8 k. x+ K* d5 B3 [- u4 [3 ]! X9 @* h
# \, C# ^& e. [: w# a% |- U, J5 O
# b* [% E5 Z9 W3 q6 k, v
โอวาทปาฏิโมกข์ $ T! c, e! i- U  S# f' u
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก( R+ p) V8 A6 V
& v. I  W( ]5 D$ Q
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)) F; w2 ^2 T4 P- p9 h
7 @; v; m* C' Z* u2 s5 Y6 i6 p3 ^
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
, @* K9 l+ I- @3 Mสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
) a3 c7 G% G& X: Q5 d0 iขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา% ?& B* d3 L: @/ D, @+ y" [
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
/ c" l" ^4 a) d5 M: eน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี& v5 |( K! ~# l" _' }/ m4 p
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ3 S" G$ V3 E. {, x! ^& }
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
2 n/ ?: P2 D. g3 H* _5 lมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
5 c& A" C' k4 `- Q! w% O! u2 rอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ- c+ c7 l/ `6 Z9 j  T
9 y( V& [3 Z* Q/ w
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน% x3 f" z, \. ], a0 r8 X5 ]

) d1 }% x0 {( w1 j1 qอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
, U" ^) G+ V2 K* Y: K! D1 l5 L' ?, s; p8 W$ G: F5 k* s9 _$ v) x
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส( T7 u! L7 X5 c5 y8 h! B6 T& |+ d
3 b3 J& m* R! g9 d& w" h9 B
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)- C$ Y4 T+ j* i: L

$ A1 L* g+ A/ r* I% }พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
) I9 L4 d$ a5 ?- t/ Z
2 G; ?0 \) @0 p; Gภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
7 v" @$ \, ~/ \1 h" m
" [. N8 }9 m- G/ c; Nโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน  s* i$ d3 k. Y, u6 C& v9 [
( P/ r1 {% [6 f  |# o; F
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
1 x; \+ k9 l- A6 P' i"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ! m# a+ l  C1 B( P
9 M! d8 E. ^& H" X5 e$ Y
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)6 ?: m: k/ l0 G1 u6 \+ K8 w

. q& Y2 D) v: f- p+ ]
0 n& n4 O$ Q5 o3 a
) @9 z, v; P' [  o  U( vวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
  K( f3 e/ h5 B" V: E( W8 lเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่) R# R7 F7 _, p+ Z# c" L
$ K) W4 d, S1 n. a4 j* G
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น( N# P  B8 R& I
2 ~- s1 }9 H6 [. n
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
0 w- Z$ {9 ^7 l5 @% C# H
( G& S  [( Y: h/ ?7 f/ t+ U. Tวันมาฆบูชา" {; g6 l5 p5 C( `

+ D2 M7 P/ r1 P/ B5 Xวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน, U2 G8 N1 q$ k; ^) d
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
3 ]  z& ?- m4 r
" }: o$ ^9 K) O( yชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี6 z' Q0 s4 l: u$ x
8 R8 y8 s, b9 D" i
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง4 G, B% x) b  J! C5 E6 u& i6 a
5 X5 Z$ p- ~5 E  S+ J+ C
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
5 b1 }9 P# y0 L
4 N' s% w* u3 {$ e( H% S$ ~ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
: y. U' u5 X" S1 H( V* Y. P
( I; w3 {! t4 v+ }3 ?โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่% x# V6 h$ ?! z' _' d

& Z) o2 w- I7 z8 y. Nในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
3 |6 g5 n7 Q9 i, l: Y+ ]' D) }. u6 H/ b' W0 Y
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี8 `" v6 @7 C, A! X

: b8 l3 L/ a9 {; g# N) B& Xกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก0 c0 q3 C. t% \

8 I: R7 D1 z3 e+ |' J% xโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
5 w# n+ U2 P1 e# g# W8 A
' F! x9 J, t, M2 n& U7 K' kจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน/ E, c* V" o. k0 X# z/ B' z
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
1 }. U1 i0 o5 J! N. ?! f+ s, p( Y
$ K! k; n+ A- [0 Vไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
) Z( h1 O( m% ?, G) d+ e) P; x$ \# \3 a
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)& J' O+ ~- S' k; k4 x: W
* L' e9 e4 l1 i! A
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
9 E: e5 o' c$ R3 hถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
& g( Y% w% O  N2 H. S
, @' @. W) C- s8 ^' A1 Kจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ4 p/ e' M( b2 N8 T
) C* Y; K. R: k9 I; E. F# x" O
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
7 _$ K; C  ?3 T5 m# @* @/ B& A. o# M/ Y& e6 A  h5 J1 Z' S
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
' m6 l1 B$ e# ^5 c
) _$ X& O8 p) `  u  g* }. D# O. vเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
, G; z( g# f9 h8 {8 K# Y0 L
+ a: O# o3 ^3 U; w7 x2 f$ \9 `กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
6 ~  k, }& X, z4 q' G- n: ~( P
# y* ]1 K. h, w% b9 Z) qจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
$ N5 _: A" _9 s4 M& W* L
- h. }1 O! m/ l' ]# Bโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)4 Y1 C8 l: d3 `7 X

! D8 h$ N# P- `* dกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา5 A* b5 C4 x2 l7 p; S  `
6 J9 e; {) G, S) R1 ~4 V9 _
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี, S7 r. D5 U( S1 m' k
2 O! F, u3 q8 }
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
9 J. x9 m$ ^- u7 |6 T
$ z6 t. e4 L( Y7 U5 s# x( N6 Qแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
, W. j: x; m  l9 [" m3 E* i( P7 J, H$ K9 C8 j- R6 R! O
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
8 n' P5 r- {3 S$ a% l3 R; }" K- H2 r

3 ^' w" T( q9 m+ Y
8 c: x# }  _7 n' d3 \; Cการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย3 y. ^! d* ]' y/ l" F
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
- \- z7 n6 W" T. o% o) ]; }- W0 S7 x; ^: H7 E1 H$ x8 C
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า4 E0 y# s1 W5 f. C
5 D/ f, _. ~7 @' k: D1 J; Y
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
. k0 x' s3 o& e! `0 @9 S
+ L1 m) L+ Z, Y& ]3 ^; ]9 q' ?เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
: j  y% W6 g8 q. f
1 t- S  C" F1 w1 ]ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด( A$ ]1 e4 c! @% _

# n! S! {  I- k" wมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์& Y8 k6 |; N: F1 L1 U
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
) W" p& q; C' _# ~& S; m8 \2 ?$ c3 W6 g7 u6 P. n
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ' z3 m9 _' ~; l3 w

$ F3 I3 O- \0 X0 W9 m' `' ]3 t4 iประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
1 V2 |2 ~7 U& n# T; @  w, @0 `6 b7 K6 K) g/ G, z: S! {0 W
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น/ R( G! L  X- C  i7 K
# v2 h- Q6 d. `1 [; C
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔# N$ D& L1 x8 n7 w
6 i$ [7 y% L4 J. d+ F3 g

% k6 {- h7 ]7 j- ?3 v) _2 A* @  ]) l' E2 K) [
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ8 b2 X$ R8 d* ]2 h. t  b$ x
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
) i/ M8 g; T- {+ F; s* k7 ?, f$ Z
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้6 G! N2 R+ \: t( \. e) M

9 b# z* @0 a! d! m3 R/ W2 y6 H' Y2 p: nหลักการ ๓; o5 _# ?: y# J# b! S1 b' V. R, _
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
: k5 p" d" P' _4 e2 `0 g- V) u* ^! Yความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม' e4 h% ~8 ^" T- i! q4 r
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ " B* ^2 u+ g2 U! t( A, n
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม0 C' H1 M4 E9 x; R  V3 q

7 M* F0 x8 j& A/ J๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ7 U' p+ g3 R; G3 v2 {7 r

% [8 }$ w: Q' _6 Y; }ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม) v* H) S$ n( R% I$ |
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ1 o9 x3 ]# \! J0 T$ u. T4 M8 C
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว: G' l8 o: }+ s1 j# z# \& r7 t

0 K4 q# V6 w0 z* i+ V& O& b๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
% p  L; C; Q9 P
2 \* r6 C) j1 {7 ?1 B9 l% M( Q๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
5 A. e* H1 D( \2 V๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)7 g% j' m6 c* x
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
; ?7 R  i  O1 L! K9 C( Q๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
( b& p! w5 t7 y$ X2 u# w๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล & V$ b9 z! k6 G5 G8 k: j( I
5 y( Q4 T% I- O9 K+ ]. I
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง  n* z; v* b# v5 K
' r. Z, `5 r. n
อุดมการณ์ ๔
1 T. v  h' X0 s, R0 z๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
% W- y+ W- l/ z/ r, i1 a๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
- S: T( m3 P7 ?5 R  W6 k/ j2 L๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
& ^, B% [! Q/ E3 |* L& |4 J๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
) s5 `5 i/ i5 L9 M2 T; z' h' o  J! u* ?1 f
วิธีการ ๖3 m: P4 I5 f. w2 ?% k6 x* r( ^& d  [. Q
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร6 b1 D% k4 L: f2 [; b
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
9 v( E. }' j$ s. m: Y- \๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
1 ~: `5 R  h* c# ?, [๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
# x2 H9 {$ a4 ^- i( M๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม/ M# s* I0 N9 K+ y1 J) s
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
' y0 Q# J0 j3 v' I: I1 w. Mภาพที่ดี0 a2 C: B& x8 j
: }3 b7 _3 b: U' J+ B
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
: |* w  L8 A" t: W
  M& H- t& J& @) K( Pที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/