วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
5 m3 q' n. H& X& f* ?# |
& j, K7 i3 J% Z  J- V( G' M
) i6 M; x( b1 f! x
5 O3 x% U. y9 U3 E( ?, X3 t& kความหมายวันมาฆบูชา0 N$ U# V9 `* w1 b- x( `
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์6 A0 P0 o3 o. f
1 G9 ~) [+ r" T
ความสำคัญวันมาฆบูชา
1 m3 a  q" b  O: Sวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์; E  I5 q+ D# O( h8 g; }

4 m0 u  r% R3 kผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ2 z0 {9 ]2 I) _- [' l* Y# r0 B: r
* J* h6 t$ n' B9 e
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส% c" m0 {8 I( R5 W1 x& M. M/ U! P2 a
7 M7 t5 D  e0 ^4 G% w/ Q0 v
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
! i5 Q5 U0 Z4 _% ]1 `๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน " {: Y+ v$ p7 s. u. U& o

8 n5 T+ ~3 y! S* {1 ^( p" ?๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต% U, x3 I$ T7 u+ k( M
" W$ e* Q& z" w8 M2 z- s) C" O; S
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
- C- a. s+ y) a, T, _. e" W, \# l4 b9 L* c- c- @
"จาตุร" แปลว่า ๔ 6 d) ?+ Z5 K3 j( g3 m# P; X
"องค์" แปลว่า ส่วน
. ^7 E# I; w3 k) x& q6 }  C5 E& v. Q"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 4 X& z0 U2 l+ w+ B
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ7 v9 a) W* }" G$ R4 A  }
4 b, u  a5 H- J  s3 e" ^8 `2 k
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
  t0 Z5 z6 j8 V# y
. x; _  K$ I5 x  @% T$ L2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น  f& X) I0 p) L( y+ z0 `2 a
* r* A! k: M# a( k4 }
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
3 C  n5 t4 H1 m$ D, |9 V
/ B4 n3 d4 _" N& o: B4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
; W  O# O5 N! w' u( s0 u
$ d4 m6 F; x8 ~- hประวัติวันมาฆบูชา
# y% `# q- v- v
& q+ G2 \  v% H7 \2 @3 c6 T0 Wมูลเหตุ3 m7 _' M% c" Q# m
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 8 j& P; I% F# Q' F" _
4 k; B, x; s" z+ |
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา1 A! z$ d; ]% E

" q8 \1 k6 N* {/ H. }พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
4 Y! a& j" ?- b$ O. l$ `! L2 S/ N' O2 p2 p. o9 N& D  y
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย5 C# B& w+ t: R) i; b4 W0 k

* P# N: Y; T$ w  {, G( Xมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว" D' N0 m! R( [0 @" R, m

  H( e/ x7 m8 Q& d& r" z- {กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน# T0 O: P* p. C( t$ T
0 C0 S/ R$ t! h
- |' |- i" x& }. r5 O
( S4 Z. I5 X0 U# z: x3 n2 K
โอวาทปาฏิโมกข์ 9 _3 ^1 R- N" E( B
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
  l9 {+ t& [' K* ?3 d1 G4 G9 ?: D9 W( @7 ]/ r: Z
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)! R" n% K9 X' p# D% S; f7 O& T, Z

  g. \% m+ @9 [สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา* J2 e( t0 s8 Y
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
0 h1 e/ Y. ~' c, ~7 [/ \" \" Yขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา- M1 |+ h, ~1 R
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา9 [- |, v# k2 B' ^) \
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี* r* q7 F1 w% D8 `) U$ ^* a: z
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ  i( r9 s9 W; ^3 z* E: @6 A
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร$ T/ Z; X& G4 R# F" D1 ]0 K9 o& Z5 l
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ/ x4 \/ f+ z* A9 ]% U
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ/ X8 @( `  a" m# `# R9 t! K

( O8 e3 @' A: m' E6 ^! a" kแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน; P. D9 A- j% y+ V( q
6 o  e. J- L. w6 M0 @9 j' f
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
+ ]7 ]: [! z! r& X2 V3 w! K
4 [% b, m! O3 hหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส6 k) F; K, K3 E" q0 `: S- L* A( Q+ e* m

& L* k5 J' I+ n' j2 |1 dสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
6 ~8 b, f5 n4 x# _9 ]- T
( v9 l4 k& \, b! ?( x. t1 X" Zพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด/ R# ?# E8 T$ m( U
, ]+ x2 z) Z  h9 V! F( I
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง: ?$ _1 E, i+ v4 }

- g7 ?4 a9 J/ J+ ^4 Uโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน, z( W" a1 J2 X0 r5 R" `& s
8 x8 a; W  K: {' ]  b" \
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
3 T3 y7 e4 }  S% X' {! o"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
0 v  i: y6 j- L7 j5 E
( o- V" ^2 c  q- pพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล). y" F+ b% }( O* ]8 e
5 Y+ H% J$ u) S7 r

$ X! Z  D( a1 _  R" l) N1 g+ }, b
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
$ |- i- L% M* Wเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่! R$ s$ ^2 |% h& W, {5 @
0 F) D6 e' O3 Q" T
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
; k  f: S$ L' k# b/ \6 o! @9 w: ^4 Q3 ]+ J
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
/ Q4 z, y4 v: ^0 t8 g& m0 A( p7 d# V% T) f! j6 |  L
วันมาฆบูชา
5 d8 N) E; C0 V- U
2 G7 O/ \' i) L9 I8 Yวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน' Z4 _, P! e( Q# @- B
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม1 N% V) O: W" P" q. Q
) p7 [% h$ }+ l0 ^% z. z9 g
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
, m5 e" O' ]- O" \1 E  ], ]2 x8 R. v
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
6 o/ A1 a1 [# r( G/ ?
- Z$ K+ A" t  _( x6 \เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค : M9 d% ?" P0 _: P, y

5 P( s6 w5 Z7 L( ^# }ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา8 n" H# D1 \5 z8 F3 C
6 s' C+ T" ?5 R
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่$ e; j: n# D0 v6 e' v
' `* j0 Y0 Q# S$ }! P. O* q
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด4 c  ~1 y, v/ C& Z. z, A
1 d' _% j4 f! J5 C  ?* r# g1 F
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี1 k( O/ H1 {9 O" k+ u6 p
2 Y* k% G* V8 W
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก6 U1 }6 K/ U+ f" g" f8 L+ {

: T4 e! O  P/ Vโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
, o" H% \$ h$ C( K( n+ L+ u2 x( `$ X# e- H. ~3 s
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
+ Q/ ^' b/ @" Lปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
. u5 e! v% r3 D- g2 o0 c
: z4 r5 i4 A6 o: w4 W# Tไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก 1 G0 W9 w7 K& z5 m
: ?* y! ]& Z6 J' }6 U  [2 y7 O1 i  @. G
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
1 _9 @; D! _, A, k$ N+ q$ ^+ q$ @+ }. ~' I; s
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)' H5 x4 }6 d/ a0 C- {2 s9 s& h
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง4 k" k" Q3 Z# Y. e0 u7 A8 O

; ?0 Y8 Y4 j9 L4 A4 Sจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ% k, O" @" c- O9 b- S3 i. |

, q, _) ]; x2 d" T# z& iเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
; {2 S0 d6 w# M. Y  q6 O$ b/ e. l( {6 P. @# q( [1 O5 a# i
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
4 d+ e. l3 p/ j+ D0 M+ k6 n9 R7 i+ t' _$ p* w6 P
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ5 T2 W( c4 _, G; F# u0 k
8 \8 _3 t, ~0 e$ o% s
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน/ Q3 T, s' Z+ M# H5 ?$ I4 T4 F1 Z* @

6 `' |9 W  y& D- ~1 ?0 qจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
+ _; N& I5 K7 z& O/ J1 [$ L) N
0 z" Y& [/ N* }! [2 Xโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
) x$ O7 Q# r! [8 M
+ Z: X0 v! P4 kกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
7 K# `9 D! z) |% ~7 [" t: c8 L: {2 f, g9 g
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี$ R7 a$ j6 G9 {; a- p
: k# s2 F: f5 R2 S! E- v
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ - o% q3 o) h. g9 y0 I1 ?

  \% d. K* K9 \' t+ l- y+ ]แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี! B+ o8 ^: {- Y/ Y& p# u' d
% E1 C: S2 S3 i5 a& A. \, j5 h) }
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
& o5 E% ~3 U, n  Y" E+ x. ^9 e4 D3 u# y' \9 i" Q' x1 Y2 @

+ ]  m7 u" @- L1 q1 y, O4 n7 r  ?% _) ^3 G+ O
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย7 P1 T! v, ?5 Y" W% f: t* a
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่: D; D7 o# |. @: P' J% o* y' C
; I1 s* i# _4 {# ]" R7 E9 w0 ~
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
" p: K' y( O) x
0 [% w( a6 L; n" `1 l$ ^5 Q, tจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
* }+ ^4 H: f- U5 G) ]% j6 Z9 z6 l# }- D, M  a6 b
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
& b3 N- W( N- F% G+ v8 @9 y* d# l
" M0 i! |! D2 r9 Lในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด& V& \' x, ^+ \) L4 ^* w4 E
5 t( U, ]  P& [, g0 @, n* j
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์+ z( P7 _9 O1 _( h% Z! S; {# Z# i8 o
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
" F) g  u5 l: F* V$ B1 Y9 b1 i" c; ^
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ4 D# b4 |- }7 @2 [3 p, z) k4 _

# I3 z: f2 w& V* yประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
8 V  Z0 N3 u' I7 P7 h5 X- S2 S
+ y% \% z; B5 J) uในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
0 w" h$ j$ {# W0 I3 ?- d2 x
  ?: E+ ^; L. c/ J3 o6 u( ?8 P1 bอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
! r) Q0 F" a, S: p, u$ G7 T/ R+ m7 o, p& {' `4 R2 X

* \" i  p: O1 i0 B- m. M/ @7 G; J7 q1 K
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
' E& v9 X. n* A1 {' y! bหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย ) N' q: M: c2 L- @% U
# f: C7 l7 m. O, ?5 x
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้4 C; a  q) e* ?; R6 q8 O- ?
+ I6 A5 D% C) q& t  A% p
หลักการ ๓
. Q( Q" _, D( S# Z" _/ M! B๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น3 z  b4 C& D- O' h5 x& |& F1 g
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม. k- ^7 l7 ~5 Z, }" s
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
4 U; q  E$ ?! u7 i# }- v) gความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม% n3 v$ L8 ^# ~
- d! W8 c) w1 y2 P' R7 r
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
& m( P" b1 v" {% r) f
1 {; K- A% E# c, g. r" P8 {5 mความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม4 p/ d: [0 X# n- `
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
5 M6 l. N; [+ R8 lการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว! D8 }+ O" Z! _2 }; J7 q

" |: N* S" N1 G๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่/ |7 [* ?$ s8 D9 f; y8 \
4 L+ G: ?& d* K" p$ J
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)4 g+ C. n" b: _  }
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)( k+ M1 |2 c* z$ Y5 O
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)6 Q* ]$ w) R, m
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ* c  Y7 R/ A! ?$ ^6 h
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 1 w8 N& v) U2 z
3 T3 d) Z( V7 z& F
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง2 q/ i7 R1 b$ V# r
; m& Y) c3 c6 v+ A9 X
อุดมการณ์ ๔
+ f9 L9 o" w' _, C7 F, i, o2 w๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
% D( E) {9 k9 o7 B% Z9 n๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น6 X& I/ ]  ~* b2 r8 g, w" P4 G
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ% k0 {6 S  e; _" R  P5 A0 r
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘' A1 Z4 X3 u8 U' c# b
# R6 e  s$ `8 W$ j) @
วิธีการ ๖
8 T+ O( {% }  [7 E๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร! q4 e. \$ s8 [" R( }% M; l
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
7 U" {5 u; K+ E๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
. E- x7 F' i5 r( j/ G7 J$ a๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
4 @6 e2 y6 z# L  [4 L5 ]๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม4 N: ?+ V; h2 U
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ5 J4 {2 m0 q6 P* ^; p) X
ภาพที่ดี, M; V7 B+ ?* p7 j4 w1 |

" j! d) _0 f& h' s9 ]" ^ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php% [2 c4 K& l$ Q* q5 [) ]

& e& u, v7 m% p$ O7 fที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/