วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
6 e$ X, S* n! }! z# A
( U  t8 L" u# L# x6 b& i7 ]/ c, o2 l. F; _  ^$ Q3 r6 P& d# n

1 S5 _4 ^% j$ v- I8 J# tความหมายวันมาฆบูชา' m! {: f. b2 Z: q( f
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์% _9 I# M; B/ v: C% f' x! s1 V0 i

. ?5 O4 B- t/ q& Q, V$ l( K/ M1 qความสำคัญวันมาฆบูชา6 d1 a* G  {1 W  G0 o
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
+ h2 U3 Z( ~7 S3 k8 T* ]
! N3 {. _6 K9 y$ `* Z7 m" rผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ* ~" ^- H3 [; h2 H: [& U
4 L' k2 c" U8 _; n
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส; s6 ^5 q* o( @% T" W2 [0 \$ Z# E

0 e: c  F6 z8 o2 qประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
. S3 f# Z& f5 Z# u7 g๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
! b3 l& g3 i3 d! L+ L; H9 W- Z6 G" D4 f; ?* x
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
3 ]8 ]1 A& A: K& L! K9 U% ^% @5 ~5 C
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
7 b3 T$ [4 Y& Y, y* u9 Y8 t; Y7 J1 _" }1 S' W  z
"จาตุร" แปลว่า ๔ 4 H$ ?& ~4 R$ K* U8 b* O
"องค์" แปลว่า ส่วน
; d3 }6 i: Q2 e( h"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 1 P3 W* _' |9 U2 S4 T4 a! n. p3 V
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ+ J( t% O% r) W- T6 ~' t' ^  ~
/ k& h* R$ v' ~$ i; n* _
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย: W- @6 U' F6 Y+ q
. x; }" R/ X1 c0 v6 Y3 ]
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
$ w; [' ]+ X) o# n+ ]7 I9 w* U2 r2 p/ j( t) t
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์/ t: n* e; l2 S" _
: Z' w  C. z- G/ E% U2 R
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
. o1 y, X9 H5 ^2 _/ x+ n9 e& B& J
: {, h, a2 Q$ |0 c+ W% l5 n' M, s9 tประวัติวันมาฆบูชา
4 l- r$ M3 I$ j8 d  ?+ N+ q2 S% o) \' L6 n* l, @
มูลเหตุ4 |& d! k% M; ]  v
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ ' J8 b9 a- w7 z1 j; Q/ [# b  T1 W& o
+ M! @( g3 j- x) H8 C
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา2 z4 r! Z8 l* g& W. A4 @

, U1 Q# X! J7 L% ?พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
: r$ O- \3 u% y7 W. P: G+ Y: V
3 h" R# r5 x+ `พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
! b- b& q$ n5 [1 c, b3 l7 E) t. O( `5 k% ~6 w& h" A
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว8 U5 C8 r3 q$ K; E: _  F1 ]

6 ]8 x& n! U4 p6 d6 i8 u- @กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
" o# H+ |) d- y. z' T
* F' S) _/ c7 Y+ t8 d: R$ F4 w. |7 M" r2 [) O) d- A$ m
1 I* G$ t* G; b3 M* p$ U/ V
โอวาทปาฏิโมกข์ 8 X9 g9 L* g% T* y7 t# K1 x
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก7 J7 H1 h  J0 n8 I' q- W5 {

- q5 N& D. E( q& Uกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)" x( W' G! A/ t( `* f

2 k+ P0 v1 y6 R$ [! q+ Oสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
% |+ J( ^) \- w# r$ p+ vสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
. ^) x# t, i/ Vขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา, q4 _6 `% V4 n/ M( {! ^! M
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
1 Y- N) ]. [- zน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี, i7 }; |8 G: M) e9 `0 L, E( s6 z
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ1 n" ?7 E/ N' q5 \& z0 s& J
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร: y8 }4 u- l2 O% i9 u
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ1 |' Q: s& u0 m* N. s
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
! W- l8 @2 _* _6 P4 f) y, h% }; h0 n: M8 g2 E% L/ ?! }
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน& K- h: L& L: }6 P

, R8 p7 g$ r3 c: E0 Kอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
/ V/ m5 p% e- R, M% s/ Q! Z+ j! }0 \& A0 k, l/ X1 \
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส% O* y2 O, w0 o1 z2 A
% t* ^; ], p/ m
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
. q! _6 _9 X% J- z* Q3 |" z3 o0 ~7 B- k
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด1 d- e2 n! D; c6 k

/ K) H$ y; a% x3 hภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
+ z! `! f0 ~$ X! k% \. z0 q0 V1 a7 s
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
  G$ ^6 d3 d8 r5 b+ L, G' A! y; A7 V* V% U$ ?0 F" A. `4 D( E
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
: c. b1 `* Y, I. B1 ]: B4 r"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ( d6 U8 J$ ~" M, c/ D" B
( B* ~9 f& v; l; D" @& x
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
/ v0 p1 A, H9 P' `( C% Y
2 s, P8 ^" }  h- R. B! I4 k
, o3 K' T* @0 e, J# c) b# w) _- ?0 e
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
5 {) s$ R; F; \9 Fเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
" d: J  f1 v) I/ L
- V3 M& N, B( F' t- Mสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
+ N' L: Y& L0 @% ~) m
- U- l6 u% U3 uพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
7 t( C) c) c9 h4 D; C  G* h$ N) o7 ]  ^+ O/ A0 G
วันมาฆบูชา3 q5 j) t1 J8 G* c+ N8 X

( L! ?2 V; x$ u8 T4 T, |วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน) B' p& `4 v6 P/ P* g2 x) y
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม+ l" a2 S% e/ {

( U' g; j( W2 Y9 @ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
# j6 a) a; s6 g( B7 c! j( R* N4 Y% J  ]% P; R# Q1 r' Z- L
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
# y1 W/ I/ Q$ t- \5 i0 M0 R1 S6 h: h; [  f/ b- H
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค 1 b! o6 Z! z8 l0 f, f5 q
# g5 w! C% [  Y
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
; d6 b. V. z# x" i
7 v$ G3 X" a; I" jโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่: Q8 l/ s: X; W7 N1 Y  W: c
6 U; d0 O& O- h+ e& o  |8 u5 S
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
5 U' Q) C# C$ ?* x$ U" o! U  N; p
1 ~% \  t( Q4 D& R* \) lแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี( L7 N  {# \' X/ R& \( ^9 F
* ?: O% g+ Y$ d8 ^5 K6 f
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก" L; e* Z- I# A+ d* Y% ^0 N

) N% W7 W2 z; a. ~โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
7 S2 S% o2 P- V; H* m$ @6 p/ a9 {, W  M
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
5 V$ c, D: M  f1 ?ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
1 t3 Q$ B  g9 F) u6 _
  D& v/ z1 ?6 h$ E& a% a8 ?; i1 ], ^ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก ! H; y( J! ?5 @, }3 u
: U& {  j7 n/ M# N2 y
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)! l. _$ N$ [$ n  Y* S" i
. k" e$ E5 `: c) l9 e
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
8 t& k, ~3 I( U; n9 I2 X7 c2 Cถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
+ q* i3 |: |: r$ q) D3 t* ?* @8 k0 b( g5 |- v5 ^/ Y. i1 S6 Z
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
! O" X: }! B  b+ z! `  Z3 |4 Q  i7 `. W, Z+ _
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
; V! a# Z% p: d1 n* e% q3 \5 ^5 F2 a# E4 f# N
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ; B) r2 h/ @0 A
) X# `5 g. e* _0 N
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
3 S% g2 a; F7 m; m" G& O6 g( D# h
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน& j& ]; ]( \9 l3 S7 n5 E1 f: Z
4 F# @; f9 u! F8 g- J5 x) C+ \
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง2 H, A+ K4 P2 S5 D4 w

& @0 _9 S& B$ ~0 H- G4 C* Bโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)0 Q& a0 T% {9 S4 T

' H7 ~2 B  x# Oกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
; J+ e8 ^% u) p0 F& M% I; o
4 Z" q- ^4 w. d8 `) |$ U# _ การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
4 _6 N  z6 c, Y. D0 `5 v/ w4 h4 o6 t! ?$ C
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 4 y8 @( f/ y- X( P: N
2 a: w2 }, ~5 h! M7 b6 N) }9 R
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี, u3 {: e2 K4 x( ]; e; b6 M
$ y$ e% G' Y4 z3 t) r
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย  E* C( [5 r% J8 [

1 q, ^7 V6 K6 V% F8 t) ?9 E
5 }  ~+ U! x+ M: ?) P
2 f; ?& G$ U- G9 u5 W8 L. {3 ]การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย( {8 O& M. Z5 o- G
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
; @: v( }5 v* h, P$ x# C1 ~6 Z0 l3 L! w
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า3 Z. S1 T, _1 K6 B# i0 B- E1 N
7 _, b$ L) {) f# [+ J" ?$ ]) S/ I
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
, ?6 b6 e" W: J  @3 t/ p. q1 _5 m2 L! S
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน: }1 p% z6 s4 E' ~4 O! T6 `

+ {' I) D7 f. q1 |/ D  Q; Sในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
, n: G4 J: j* L. x* p7 H3 B8 I8 G. W
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์1 s; ?" ]- M& `3 k5 p. B
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ9 h5 J4 N% A( Y5 N  f) H# V! {

5 H! ^  H/ V5 d) sจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
2 l" o+ \' A# o* d* S8 O& C
' C/ _3 \/ W5 ^. @0 zประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
( }3 T, ?8 H' i& d  L: O9 K/ A/ c3 _' c7 [/ W
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น8 B  A4 |- `% p- Q8 R$ m+ m: L

: F7 k/ l8 g' q# \: v% W% dอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
1 \; w) n" L4 p6 ]
% c) O6 R, c7 ]' A
$ s: H5 ]/ L( \8 l9 Q6 m/ L# Q% f% p  k; [! f  y( O
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
3 o  ]+ j3 W- y* b" S8 L3 kหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
8 k9 H4 l5 J* y; @
1 R) L( p1 d6 y7 U2 Z4 P' V- jหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
0 l7 H. b8 y* ^7 q8 H1 L4 ?5 W, m
2 ]9 c# g2 n6 I) U$ M3 o  kหลักการ ๓
. u2 ]+ v- W) B7 B1 [๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
2 M- {/ T  x1 o0 |. xความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม: V4 O+ k" {0 v9 I
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
: f  v0 _  \# h6 G: K$ [) sความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
/ `; r6 X5 X  g" }
& p/ T! b  Q  O0 X9 Z6 ?๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
) T% l3 o/ C5 |% u$ N* R1 }& H4 K/ R7 U
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
" {! w/ a3 h, Y) ~การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ& P+ O& X( E' B$ q& O: v% O+ L! t
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว- f2 a3 @$ B: T4 ]4 W) D0 x( U* N
# L5 N4 s, |/ y
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
1 z- A, _  U5 B# }: s
( [/ G% |7 Q+ [9 L7 }* P% Z$ k) l๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
1 @, p) V* v7 ~  }๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)+ w/ p1 q4 z& }/ p% p5 I6 h
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
3 _+ N3 V/ q* p& y) L- t. _) ~๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ- G+ {1 [( ]) V0 D
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 2 h; w0 Y3 x, N" ^  e2 O
. K6 P5 j1 j% j$ A" |( @8 c% Z
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
) d8 x9 ]' k, _  ^4 Y* I
- }6 v: T: d8 d/ B  U/ ]# }3 aอุดมการณ์ ๔9 j5 S2 Q# M# f9 `" p) A) X
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ; k8 ?1 d6 M! D# w1 w* J+ s  B
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
2 m5 X6 E; G, ]; E- d) b. z7 l; T6 ?1 X๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
! a6 j/ o) a: [: [1 j๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘# p) Q: J1 Z6 V1 Z6 Y  O. a( d
  p, l4 X7 D" b3 [2 G( W" T1 d
วิธีการ ๖
* \2 |7 J/ T9 i8 A๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร$ C3 o3 Y# ?8 j5 y1 t
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น% d; x( j* _  X2 ]0 ^
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม3 B3 W: S8 |" R/ Z
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
7 ]- @- f; f8 k/ x๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
. ]; W! x/ q6 \) i, P$ Q- E๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
/ {! N& d& S2 M! F' pภาพที่ดี+ |1 d1 v& S* z2 v6 |+ r' H% _1 M# g

+ M8 o" ^7 c+ f* y6 t( k3 Xขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
  U' ^; z, `& t4 V' D$ b
( b& c# L+ ^) `ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/