วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
" [- [- [- C" q. M' o3 i$ p  N! \
$ q  Z. N/ R% d& X( U

% _1 o5 [- {$ v' I; s! s; Lความหมายวันมาฆบูชา. p2 l9 q0 {. ^8 {
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์5 P: D3 K: M2 k% p
3 b; L# H/ M  S' t- a) K
ความสำคัญวันมาฆบูชา
0 L& Y& P( w0 U: ^' d5 F( oวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์1 _7 q; D9 j- _
+ H' b& k. A1 v, z7 j
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
7 u- r3 |7 o( H: C1 D
' i9 D; X3 ]6 l0 n! Bความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
8 h8 g7 s* d, q1 L- e, O
/ {6 h9 d! u5 t3 Y( Oประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา& b( j' _3 X$ Q2 o
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
5 q( X0 w& Y0 [% y
/ @, G' ~1 s9 a2 s๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต" v4 z& W4 e0 M6 r
. ]) }% A. r0 q' d
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ0 v. w% E" r7 b' h- o/ ~$ T8 y4 p

% G6 q0 X* }) P+ G% z& O2 I& I"จาตุร" แปลว่า ๔ 4 I: e, p: k  ~, ~, _% @& K* }
"องค์" แปลว่า ส่วน ' ~" Q- T5 h7 @5 l- j# J0 W8 ~
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
* p( J, f/ Y: G# M2 aฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
: e4 P  ^" s0 i4 K; g7 v) R6 {8 p$ F1 j! \
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย, K& r' \4 i3 U+ ^/ s

( n! x. x1 w% Z2 F2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น3 |7 z, |0 P- {6 V9 u" a

0 R. J# W( P2 H9 L4 t, N3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
( a/ v( q, B& Y- q4 K% m# S
+ Z6 F% [3 Z  \9 i4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ* c. o" }* B8 b( c/ k- n% L% r

* O9 [5 S" v1 C/ D9 u/ y3 Z) Cประวัติวันมาฆบูชา- u- k# E& D  i3 W
9 q  a" m% s: b5 t  S
มูลเหตุ( k0 [' H$ e8 p; f2 y& x2 d' M
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 2 U3 x0 _/ a9 R/ n* q0 |

+ C) _6 k# v' nเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา$ U% b8 J" O  v3 j- q1 o# ?

  o( E8 O" p. Q8 \( p2 Nพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
9 I/ |5 m) c. z' P
* q) ]. k  D: F$ z6 c" bพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
7 j4 O( k: Y( ?) ?  [
0 C* y; t' _# ~5 X9 A  E* L3 tมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว- X6 O3 X7 f; d# M/ a5 I0 u
: h0 y  }/ L; _" d7 p/ @9 N
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน+ C8 ], l5 B/ N" |4 V0 i

* d7 i% }4 ^2 G9 b3 g! t) C& z  P
& C, w% `3 m& V! N
โอวาทปาฏิโมกข์ # y& Q- {" \; f* M4 [
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
; ~7 m2 q- q% {' c- a. O
) j- {; k' m% t& w8 Cกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
! R2 z8 B+ d% T5 @8 }
  n# Y, X  [/ J6 |3 w$ q( wสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
! a1 \  r5 b( z& wสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
' X' I0 `( S( S1 S% Tขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา0 A; V- |7 T; x0 _3 N; y+ w! v
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
" X6 n1 @& V/ ]น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี1 b2 d. f) @" t/ H5 U) N9 \9 d
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
7 X1 V3 c, k8 |, h+ K4 s" aอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
" \! k$ I. l! q3 m" U; o$ tมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
  G; r) C1 H( @- u7 E( o# ^# Yอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ1 B" P- ?7 y3 Y% T! o8 P0 b! v7 p/ v
$ F7 w; Z" s9 q  m: Y2 I
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
( `% Q& {: `  G/ {
3 ~8 q6 ]) D) @: C; v3 z6 [2 E. S: ^อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
# Z# D9 x6 }5 \
3 i6 V6 b  F2 Z- H" x2 @' hหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
+ D( E# i- y2 K/ R6 z( a1 W8 z- w+ o+ S5 E+ F- {6 [: C2 H! \
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
! a. R6 x4 F0 T2 c# t
# f' I1 f8 m3 C: e$ g% ]พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด! i& l- m7 F$ P9 b/ J6 {# y

6 n. j% ]1 S$ a6 `7 f% ]3 u0 Bภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง# k4 ^) U( F3 M1 u" ?' l
( H) P8 a4 j' ?' s3 I
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
) u4 d  x1 C7 h" Y2 _6 C+ O; }% [  W
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
0 @0 a2 U3 A! u7 a"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
& y# a* U$ |1 P5 u. h. ?- M
) {; q: r& B- _$ m. L1 R2 H; V1 Y3 Gพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
: B  ?$ N1 ^! w' T7 f. e; E' n2 Z  a7 y8 l' L. j3 ~* G( D
  w1 Z9 D% {8 b" D& O& Y
# F- T4 L) E( Q! w) ?5 C( ~. s: A8 S
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
7 n4 x' e, a& P5 s+ q* oเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่# D, l8 A8 j& ^# m8 Q! P

! F3 r3 l8 }* d  U- k$ q1 bสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น7 z6 v' L( O% |; c$ Q3 t' k

  r1 d+ q& }& [. }4 A" e" Oพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
/ Y$ P8 f; Q0 b$ ]4 S; V0 M$ i6 h/ B# {
วันมาฆบูชา
1 u7 |8 I( L4 Z; K' R8 D0 i! r; O: p+ ?9 y9 H
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน# Z0 [5 p7 }! g
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม! u9 Q& U) v  o! H
/ H; {; X) L1 [$ h) m
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี" _+ O# i( S5 C, s4 N4 K, l3 h
& _/ z, F. D( x7 I6 o/ n4 P
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง% O* E$ ~# H( |/ d4 Q
/ n4 T. L- s; d2 X  Y
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
( J! p7 y+ l9 m: R# H( y$ P0 j/ D! M# d9 x) v% r
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา) e6 p! o9 Q( V7 o2 \# q
% y4 e7 v* k. o  i  `6 W9 v
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่4 p) \! Z7 [* W

. R" y: [( `. {2 W4 Jในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
  x- b8 y2 m7 f2 T/ P+ {( C+ G
5 ^2 w3 k" I3 q- B+ l- G" ~แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
: h, G, t! ~7 g8 t8 l4 R8 b9 B# T- N& `; c% h
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
$ Y' K. i6 G' K" m  ^* `
2 Q" F8 v, f' U* U' X+ w7 Fโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
: s: m# q1 S9 z, I$ p* c  E. F. t' {
; L( z# x, u+ k/ C, t: }จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน" H+ l- }9 M: `. ~) {$ h4 C/ K8 _6 _
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
2 \3 h& a# \8 V6 g4 a/ r
, @$ Z: l9 v: ~ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก : ?2 s8 P3 y, K0 U# U, ~; M& a
8 Q3 j0 m4 L$ r
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
' _, o' A7 U' p5 k: Y# ^
  q: H( ]: K* q9 r+ Hจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)8 h& \( E6 n2 W' }
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง# O8 }+ p$ `: g: ?- l3 M: X

% r# R7 n2 C0 B+ r4 jจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ4 H% P8 `7 \  ?" n9 q; d4 V  q5 t( A

) Q8 \0 I+ c" F* e% ]9 a" Qเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด- q1 n: z! K0 B: q1 y. [6 c! q- E3 B
! X# `6 H' E' i6 n* \% |
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ. g3 V* B: n* A5 ]5 j# q9 ?, o

) E. `0 Q6 c1 S! u% ^. Xเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
& o- I# ^' y% |' p/ C# s
/ N6 J7 p: g" P- \กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
  F, R" a; i  E4 w7 A
" u; H# C; `, D* o! Aจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
" k) y( ?1 Q& {4 F$ Y7 U  r' l0 j5 d, \5 G" Y
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)0 T  V9 w, C6 D: K/ q" u0 T/ h1 H7 h
" D" G3 x; e  v! \( d, H: r6 m
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา1 I% _, d1 g3 w6 @& N2 b) O

2 p6 H, ~! Z% k% X* k การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี" E) ^+ J, \% ~) |

3 \3 ^% U2 R9 ~4 \เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
' O* K8 A* c6 G1 O1 M. h1 @. U9 H: r. b2 R  X/ Z
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
! D9 i* z* T8 A& r4 f/ `' Y
$ ]8 s& }, K5 n! O, f( rขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย$ Z3 c+ C4 z& j# r0 m

7 F" A" V9 j: L- g) S0 |) N9 @/ Z7 k, N; D* a* a
0 _" ^2 c2 q) k! H
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย' f, B1 A6 A9 M+ J+ T
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
1 I6 X) H% v, f" f# K+ ^" `6 j8 i" ~. _0 P
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
8 G- u: O3 W3 b: W8 Y
0 |+ Q" ]/ k5 ~+ X: }5 ~1 A- Z2 bจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
$ \  _9 b7 ?. {5 @* ^
" L8 l+ d  h9 ]2 sเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
. q! g- p% S$ \' X0 t# l7 }$ K! w; z6 b
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
; W6 ^/ K: T% g! w  }
5 M+ _  D/ y* v7 U3 H* Yมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์0 p3 D% v4 A( D+ S: i# I3 G, m* O
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ- w/ b& t! N) b3 B7 q/ g
% G9 m5 ]/ V' T% e- @5 O8 g
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
, v1 {" ^9 A6 q* ]
/ I1 q& W7 ^! J8 O7 Kประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
! Y8 f( ]% l* T; b/ P0 M! @& ~  W0 N' u$ G3 ]: D! g
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
" i$ ?+ `" a  `( V: z9 B* k& V9 n3 T0 s1 B* p3 r( Q
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
8 k3 j* H+ T! j: A7 L9 X9 x% T/ ~' r2 G

& {0 a  h3 u1 }5 I
# ]# ?8 n( ?1 P( Z; e' m0 zหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ. y: }" d9 o2 }8 w1 w' |
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
/ v/ b% s$ o: S1 X4 L' q: H/ z! Z
5 R5 j, W7 g& ~% ?หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
% p5 P! A8 G' w* T# p. b# p7 x/ a2 |# j/ ?
หลักการ ๓
$ R! M. _% h$ z5 E' c, i) w๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น( ~) D: J+ r% Z+ G7 ^
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม/ `. _5 h  N& l) e2 {$ H
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
: H$ z: S/ i- w/ X; Q+ [ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
+ a' W; U- D# _+ |; P8 ]: J
* i5 T& U) B# K& V. }" l* U7 g๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ$ ~$ R% X8 H8 n3 K: X4 a
6 x. B) b; N( V8 m3 ]" y  O8 C
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม( \' W7 z+ [# F9 H
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ( E- S9 K$ K' h0 C$ i* x1 I
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว" A& ]( j# o- Y

3 [+ u; |, m+ _1 v* C๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
, l$ g' A9 p  K6 Q# C7 n& v& s  ]& u1 |) V( h2 f4 j" f5 A
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
( }6 U3 ]  q) D4 z  t. x2 f๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)' u" Q$ w  x# O0 o, c' j" C. H
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
; n$ W; ^; A8 K% P6 N6 ^๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ! a/ {! [, @6 N: B, _
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล / K" i% Q: v& E, [: l( s$ [

: g% ]/ g' V$ L, }อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง4 L6 ~* {' d& A6 _/ ]5 X
4 _) x- `. Q) X/ U" _
อุดมการณ์ ๔, a: H( x5 L& u( K& B! Y  h2 j- C
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ. l+ S& C+ m0 y
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
" T: \! F9 c  z9 O5 @* F๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
+ ]. O9 x4 z. I) H๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
; x) j' X! W6 z, s6 ]4 `! D4 n
, P  e- A+ v2 P. p) Nวิธีการ ๖
1 }8 O1 `$ t$ f( p9 L+ q๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร4 V7 N; [, c9 ?! ^; V- Y4 e" r
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
( q3 h4 F; r  l; h๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม& [& b7 p% Y: D5 I
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ# |& x" L; `  ~3 J
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม( j7 x- V0 R* a
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
5 t9 X( o/ A* x* B% ~ภาพที่ดี$ s# Y) q7 s3 C

1 x6 R+ A6 k1 p5 P7 M1 U' Y4 rขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php# l! b% o+ G7 v

4 N& @& G7 w- _' ^ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/