วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
# P& [& r8 }5 m$ W3 S( n" z8 i
* s7 a, v( P) s+ a# S# ?  \, ]( m) q. B
% I; b4 \/ j2 b: m
ความหมายวันมาฆบูชา
" x) |; Z! f2 zวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์' n* K5 F5 y( F0 |9 f
3 v' y& z% g9 U6 U; K4 A
ความสำคัญวันมาฆบูชา
/ @4 \, O: L' \วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
( x2 `$ ^1 e6 O# I  u* W7 ^' w' b; A
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ2 [, R5 t: {7 y9 C9 a! M2 n4 j

# F9 Y6 c0 Z0 A+ q* y2 hความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส8 u  t% {, d& {( j  d- |/ y5 ]( B, N
, L- J: K# H$ M
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา$ k; I7 t) d! B4 w; h
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
1 A/ u, h# L. T2 F; \) e' Z
. ^  T7 ^) Q4 _% R7 W๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
/ Y" @+ W0 S# p! q& o" |  v5 z2 S
. }2 |& h& d  D5 @คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ; K" |! r% w' ~/ d& m
% _* |6 g0 N8 T# U' q
"จาตุร" แปลว่า ๔
* d1 U7 k( q; Q1 E1 D"องค์" แปลว่า ส่วน : [/ E7 N. p7 _2 o) J
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
' u; e9 x- |9 u; T; gฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ. s" ?! A6 N5 z* C
6 u6 F4 C- r' }6 J
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
' g% R! u* [! e: x& w5 d* V
0 n4 Z6 y  _) D5 ^3 F3 m- V7 h2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น) o2 @% T* @# c4 [8 S! s. j

% V" e+ ?. v0 f3 ]- g6 @3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
. G! h. ~/ m' r- z
; R: ]0 P% z7 _/ s; M- F! Q4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
5 X" h) M0 a( P! H. i
4 J, H8 f) e$ R, ]+ |8 Pประวัติวันมาฆบูชา: J! I" \4 k5 `$ L7 ^/ \) I
% b4 Y$ e6 B5 o2 u4 c' d
มูลเหตุ
9 o; w2 }+ s/ k+ i/ i: oหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
3 K5 L  z3 m. }) P
/ E9 g: y" r: Hเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
2 G& R. E) y0 ~% k+ B
% v6 ]+ B3 V5 t; dพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก5 }, w6 t& ~- R

/ z) M& L; J7 N; n6 W8 Rพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย$ Q1 A+ K( B8 @( m; b

4 d* j3 R( |8 k, q/ d+ b. m# h: Pมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว' |: L& ]& d( v8 d6 y4 Z

3 A; w+ U5 V5 qกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
* g& X. Q7 A- ?& _- |4 t* g4 ~0 W6 |# j2 [1 y# N

. x5 f% X, E' n) n3 v  q% |( d! e3 F" r! S, l2 X9 O
โอวาทปาฏิโมกข์
  _- A3 q7 w6 U% T+ r/ qหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก  J9 x4 q6 p# T$ L1 u9 l
: C% V+ B( h+ v8 C* l, ^! C# H
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)/ s2 o& w: i- J# ]- v% I
+ f2 J4 P. O: [) S2 N
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา2 W3 x! ~' C% R0 U- U
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ: X, J: g& w6 b2 Z( u
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
# c) W$ G9 V# K5 p! l  Sนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
2 |" ]0 O( Q& j( M3 k, z) wน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี' B* f" z7 N8 Q$ V6 c
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
3 |$ [. b) M7 V, R! jอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร2 r4 g- f9 O3 f' m: d; v8 [
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ$ m& b# z! P2 L: R( e) [
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ/ R- j3 [, T& N# n7 _+ @4 r
4 L: n" [* Q% h4 M4 D9 T
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน+ b; ~. |6 @% u! }/ l* `2 B3 O
7 Y& O; B6 M5 A& B+ k# Q: f
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง# L7 G2 o4 M1 [/ G. a

$ B6 o3 X3 R6 h9 ?) V% fหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
/ D: P- }( x8 }; Q: N8 C- [
7 q! m# d# D7 F! O% `สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)  r. C8 q3 J: w
1 ^( d- S) \0 X7 \5 s8 v
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด, B1 n" v' E' z* |
4 f9 ^5 }. O. K# J3 T3 y
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง+ U( I/ c3 u1 T: j) ]1 C$ W* V

+ a. K0 t% l% g1 k+ n7 t8 k, F# yโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน1 n8 O; p, T, v( L; n: m
6 V; W4 V( j* m' ?
วัดเวฬุวันมหาวิหาร  i9 q8 @! e6 u5 {0 S  L8 G3 Q" ~
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ; |3 g) a4 j1 F2 ~# d; `) [

3 R' ^, }6 X( r! rพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
; B- g1 X: f& a7 `/ d% s3 ~* D0 |  J( d- w. `( x% y
; _2 C" N1 t+ H
$ f3 X& k9 C' P( b' A8 e
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล$ \2 s& Z8 o) k" ]5 l
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่8 K2 c5 a& X- y* o7 N/ f
4 R. Z- y" W4 d3 r
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
  H( t' V4 Q+ b
7 Z: x' U. g. d$ x- G  tพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน) @4 U3 D- N& _7 O! F, i
; v. @! k$ `. K- w, m  `8 ^
วันมาฆบูชา
% _; I+ Q: y: ^/ N7 M6 Y3 T" Y$ `) }
5 _7 O3 d8 b9 `! I2 D% Fวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน. P' _. f* D+ s8 `* b: {- [( [
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
2 j% W9 R9 k  i5 N: f/ p2 m2 H( f: }3 z) f. O- j
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี. O$ b4 _0 e6 M; ^/ f2 r, q3 w

4 K9 h$ ?) v4 B% a8 G, N$ E7 iแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง* R7 ]3 B" W5 ^0 l. X7 n

3 n) H0 d5 y, H, p+ ^เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
" J; j- ?' A3 U+ h' e' D! `6 T" `; d% c- \& z8 ]. R. x9 Z/ ~
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
* {* h( a3 g; D7 k1 Z
  k7 K+ R/ c) t5 ^- q$ z. [  @โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่: H; A& x" O6 j! V" v' d
% F7 @. X; S0 ]
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
; _; L; e! S! ~1 u; j) U& k4 _: w: O3 L2 r: f! j& J6 h
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี9 F/ f4 S' d; _  M- ?  c" H
; P6 B' e, X2 d# x! f
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก& d. x- k& H; e/ r6 c% `( m1 f
0 Y( M- {8 D# N/ [0 j
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)$ e' O- t1 v: D6 `3 I
7 [6 Y# z7 s- q1 n- |
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน) F* F. u/ R% p- a- L2 ~- o
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม5 r! X# U2 m  h! k
1 p. t9 g6 N* H+ F  w3 G
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
2 Z, ~9 H0 }; k+ W6 n* I$ ]0 Y/ R/ p
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)8 |1 A- `5 \1 B' P" I( x) b

0 l0 X% I6 j0 p4 ~4 e& Iจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)5 v! P7 F, z; i0 V( m9 _
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง$ Y+ I/ `7 `+ c

8 [7 ~( ]1 i+ F7 w' ~: vจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ0 J1 u, c  `0 R" c7 R
' D3 J/ V4 |8 J
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
; K( {: O$ [$ T) N
$ t$ n5 C) k) i- c8 Mในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ& d4 J$ J+ Z$ b" L1 x* A( G% q
- G8 T, M' {+ K
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ" K2 S' s# B0 I  P" U- q* c* }0 M4 g

5 G4 T$ g/ R3 v- y: ^8 x' \, d. Lกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน6 U6 r1 ]3 V) l, B

3 x/ s5 g5 W/ t+ u3 m* ~จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง1 y6 G# C! [0 b, S5 R( [& {2 N

' D) E8 R2 k$ b( _  ^3 \โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
- w' N# a5 m5 P, d, T# }1 w' u" q
8 v1 K; `5 M6 M0 ~" @8 Pกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
8 h$ R; A) d( H2 }5 k/ I7 t; O2 g3 K1 N& p3 O  L
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
* G7 x& z/ S- V/ f3 A9 e9 z' J3 B. a" ^$ ]9 B% k
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
2 `! K& T6 X; m; `8 ^+ z
# A. C- n* A$ X0 Aแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี4 L5 F3 m9 L9 V  F/ v8 J; k
6 x7 Y0 k* ^/ P; H0 Y0 U" r/ I
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย# Y2 a* |- [" v7 o9 h6 C
8 M0 h. H, Z* f/ J
6 s/ o% ]. m8 d  Z3 S$ u
+ X5 K5 e! \6 a0 S
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย! b  L6 `2 P6 ~% }, Y: }
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
1 ^. ?- D9 T4 B% T. L- |/ y& y; i. O! }7 \
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า# D* T9 l3 b7 V- F$ v7 A# d0 r

; v" S; X9 |+ `: F: Q$ w7 uจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
3 n; R. q# X+ j% _2 Z0 U9 V1 o' C$ y$ d8 z- s
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน  q7 b; R& h5 f7 E+ w1 P

$ [# l, F  c8 y& pในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด) m, H( d4 p3 I& T! g2 ~
, m/ ~# Y% H# ^5 o( |' q
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์- Q( a% p" G3 {  T+ j; H& ^, j
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ$ s2 D- Z" \9 z) i' a  I

' r6 Z$ i/ M1 P+ u  I0 k* P* ]5 Vจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ3 E% w' P1 z) |' D/ T/ P) l" K
$ @) G8 I4 e1 J7 M
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี, w( I6 t6 e4 @9 C7 C0 p/ @

; ~8 h' g* w7 {+ A' Vในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
/ W/ V* O$ n2 O( A
2 W# w) D2 {3 P; o( ~' kอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
* j. @: F7 x( {; {- y8 `6 t; {  N8 K8 l! T( Y

4 s/ o6 d/ r; _9 _
9 `7 F+ ~4 v7 c/ wหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
+ ?$ W) O1 Q; u6 Eหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 3 @1 L. s' Y) V& Y: l

* T" [/ C6 d1 [/ lหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
: U, K- R  G& F/ M; d# g* L. `2 s7 m
หลักการ ๓+ J, Z9 w  r  C  x2 o) f+ `' C8 ?1 C
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น; {2 T7 ?- O: C7 L7 f- I
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม3 T/ a9 j( e% r7 j* e. V
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
# }9 }1 D( _  J1 ^ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม) N! `; ^9 p0 f

: S( t1 f' {# [+ o% Q# Q๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
( S: W8 l* @3 A) a" j) [: k5 _' w2 ], W& b5 s+ y
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
$ K" I) b) ?! y, eการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
4 ~9 Q" x9 J- ?4 s+ vการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
! h  Q3 F/ v. w3 x( y' h) ^- s4 z+ t% Z. @
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
" E: `7 x* I1 f: ?8 M6 p4 M& c  u3 I( R8 g. W. E2 B& E
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)( B5 ~" H! g: L3 N* q! D
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)7 s8 W7 J7 L+ \+ v3 O7 I
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
/ w6 c* u5 C5 Q๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ3 k* r8 p9 I& {, U: z
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
. u4 A6 m' k# n
5 b0 p! \; s0 w5 fอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
; D0 B5 q& W. I8 U0 l; p8 D7 E3 B
อุดมการณ์ ๔  A* `; P, z) M
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
8 V2 v0 T2 {( I, U& X! Z$ c4 y% g๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น% _6 \. f* \, \/ Q& N+ m
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
/ ~( V9 v4 K- q. R  }4 |๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘. G& c4 O- \! G
4 O# d4 d+ b9 V5 K. f/ c
วิธีการ ๖
0 t4 z) ?3 U( D+ [. y" R๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร5 ?0 p  C& {# f+ X6 j* G
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
( q, U4 i/ p: A0 M& U3 i๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
( S" ~4 k5 y2 N" H๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ5 [6 d9 t$ G, i1 d* f
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
" }0 m7 ]3 }  _  B( [6 o) R๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
7 U7 Y: G( u4 v1 k/ Sภาพที่ดี
' h' ?" @  Q" o- {1 O7 ^# m% `4 p1 H
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php3 Y* Y: l; g- A  V
% ?: k; C  }% R, b7 t) P% y$ H7 e0 J
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/