วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
6 {( a( Y: d3 N% p4 s; H! ^3 O8 {; H* f2 W, G

. o) L1 v1 w& N; R$ g
( N  @/ q4 H- i% I) qความหมายวันมาฆบูชา5 N( }9 C" i7 _  _# U
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์3 Y8 N$ M& n7 x
& N% y1 s, @2 ~1 i' B, e
ความสำคัญวันมาฆบูชา
! c% p: @- A; E5 y) lวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์" d2 Q) L. R% M% [
( Z6 N) m6 l% t9 \
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ! f. {5 \/ P8 g! O! C: _9 T4 |. U+ k

$ O& b$ m3 d' }ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส( `, Y$ |, m5 k: I) O
) C- ^# W. g7 Y9 ?, T5 g
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
0 p9 U% o) R  M. n: {0 ]๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
8 N0 n! e+ q( h- ~8 \9 j/ ^7 ^' `. S: R' O- N. w, q
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
2 r2 X, S( K+ t- Y
: s8 O7 k- @0 X7 |3 Q  T. ^คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
0 {( k' c1 ?$ O  h" U
( o  `: _' s# u1 P"จาตุร" แปลว่า ๔ % t# H# w2 h, v8 ?( }, ^) R" Y7 P4 V
"องค์" แปลว่า ส่วน
, q: Q2 x, h  F"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
" C4 @+ k$ N  Y+ h9 wฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ- @0 M& k% s  E% a/ y1 O1 s

" X, }% K0 J, s9 G5 d, {3 }1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
* T3 D' x; J9 A0 v4 a, [- q/ k, l/ M& B  x2 ~: e( _
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
( [/ b! W1 C1 L% `  q0 |9 @: J8 b3 K/ ]+ u+ c" ^
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
) W0 h- m4 ~) C, M/ O
; L0 f% L8 O" B4 b0 Z4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
/ J: }# I0 |8 |/ q; a/ I6 w' K6 _0 O3 W7 ]5 [- V; D
ประวัติวันมาฆบูชา
0 r8 ?, f$ L5 ~' b. R. I  k
5 G5 B, `+ B- k  E9 yมูลเหตุ9 K8 p+ H6 h% {7 k2 F7 k9 ?& ^: ^
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 9 w# a" e6 l3 n& u- X1 G5 P

9 ~# L7 p# J7 h! Y7 [% ~' Aเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา, S  o' A! L% }4 z- Z& ~, a, o9 x" t
4 g) [9 D9 ?! y; N( k( J
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก, x7 @2 c+ D* d

+ p; D( U1 N* u/ \6 Rพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
7 x$ C) N5 v7 S( g
+ Q* P4 Z' a6 ?5 eมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
& P; v, b# c5 E; |0 p
9 r* U/ i$ ^* Q( {9 }" m5 Cกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
, B% E* k3 C9 R4 W, Q$ u& H+ x6 E8 g5 c

1 ^1 o/ k! n5 y6 t/ u
1 H3 `5 }7 J* E3 p1 c9 s- ?โอวาทปาฏิโมกข์ . g( s- V& c% X" |, h! t
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก, a2 D$ C8 [7 X% ^9 ^

# H- `8 ?. t9 k9 V) x8 {8 w& Uกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)" B+ w  [# `5 i  m
/ X7 o, i1 B/ O9 D. v$ |
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา: Y9 E4 q, r( e# U
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
: z2 Q" E' c( d2 T# @: d; xขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา7 n8 r  I* e) v, b9 I
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา& `. L/ F8 ?1 b  o9 S8 v
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี% T, ?2 `, a2 s  w
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
+ A) i( i5 D- A* ]$ Rอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร9 _1 u- Z3 p. d# _8 |! {
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
9 v; k# o/ A  H' u6 p/ Sอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ7 k6 S0 K5 r, l" c/ ?" X

2 U9 C2 l" m( ~& sแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
8 S+ G) M8 r  s; E; o0 P4 |
8 ?0 j$ q3 A9 Q  H2 _: F* Iอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
2 C( c. b3 ~* Q/ U/ h) U, u' g3 v* w/ }
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
# V6 i! M# J! z
; u" R. y( O7 |% H  N. f  Oสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
4 E1 p+ I* ^8 ~/ L$ c9 n; {
, p7 p  H4 ]! J2 m& ]พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด# J5 `5 b9 O2 v$ Q# z7 j

+ x! U, F/ S! b; R' h, Y4 d& l* N$ \8 oภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
3 o7 ^& T- X1 c: y* ~/ ?2 H. j: ?; s. H9 T) W( T6 c
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน: t8 F  _# v$ @- W9 C, ?- [

( c2 s) y% a6 f/ @  |วัดเวฬุวันมหาวิหาร, {$ t* W" K. C: Q) B9 d- A$ W- E! p
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ/ q  n9 a$ X  |8 |& F) G

' g1 l3 T" H$ j# O- }พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
' W0 Y9 p3 H; F9 q- @) k2 j3 V! c/ Y( p# B9 I; O4 E

5 A; p# _  k/ `7 Z! W1 g" M
* a6 c# T9 b* H$ Vวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
6 H: o# b* e+ d9 Kเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่( D7 q/ A0 e+ c6 t& K1 ]: k

1 F' O" O5 c% a# cสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น6 F: F' Q6 a/ U
: O! o0 E, o! s/ O4 }' W
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
2 U/ E# M6 D0 \6 l2 v. _+ u% B1 a  J
วันมาฆบูชา
! C( ], P$ x! n) b1 B. Y/ ]; b" A- a+ X  K7 E0 ?
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
5 ^( M6 L8 c( y, ^: Tหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
! H; D% n5 a) G# X  x% y, K2 x4 U3 H0 u3 z, E3 d
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี# A  l' N: k5 n% T
- q; ]0 I; _% q. m& O
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง# M* O, n3 J2 O3 y3 U& o  h
1 w, h+ U8 i0 C
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค # V" r1 r, B0 C9 P9 P+ \  _2 W  h; A$ a

. w& ]! h! ?8 H' b$ _  m$ vได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
2 d2 c; O' t! J# ?) Q3 E' B" Z  c0 |
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
# w9 D$ V# J& {' D
/ \9 M) F# S$ o+ u# R1 nในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด/ D5 P' u8 G% T8 Z; y

) H# X9 C' M2 a" \3 s# D8 F5 iแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
, J6 d! H; `2 R6 h& v* u' u' H$ W' j" d5 r
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก9 w6 R' y0 _' U9 F  H# k$ s
4 H  x" r2 ?3 Z6 t! n0 D8 {. C
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน). z* M6 J9 S7 x/ }) |- ~

8 e  F: [5 i. D6 w! I6 C! Pจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน. _  i! ?" T0 p  v& b
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
" e  N1 w4 ~9 {( ]- G2 D8 [+ p/ s5 x7 `! z/ k/ e, |& ?. l
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก ! A* ]( o$ T* I2 |) f/ g4 ~9 P. @
% l, f+ p9 k! j
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
7 y$ ?. W. z3 B* C: o1 \- q7 }3 O% S. S- D
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
" }) ^: d) p9 F  z6 uถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
" h6 ^( M8 W4 i& F
+ a$ z2 R7 H- [" b$ g. V/ W; V6 sจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ% ]' f3 ~0 d* d5 @/ f

0 U" l1 l3 W" M6 d5 dเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด2 q) g1 }' @+ I/ ~* A

0 r$ i) A0 V8 g6 Gในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ" y+ Z' f8 J, w9 Z6 \  g# e+ B
: j9 V, j8 I+ ~/ o( T6 ]; N
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ* N) M: B4 _9 U# y
9 l& C4 f0 A2 u' g
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน1 b* }9 q9 L8 g( p1 Y( j

; G+ \4 p: z; N- Aจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง; R4 y$ A: }* B
2 m. |, X6 O# N$ H3 F/ P
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)  f  C/ M! b7 V& }4 `: |- _  _( H
; E* ^- r0 Z8 Y; E$ N2 o( g
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา% _: J9 G: J4 n8 i

# h1 Y/ g- W% [6 M การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
! }* k7 K% C2 f/ k  l. _) j+ f4 ?5 f6 t& @! w
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
- y9 Q# s6 J# K
0 U. v. ]$ h- N0 h4 ]' c2 _5 j/ gแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
, ?  V* L& M1 Z" N4 G. \2 w
+ ^( E: M; i7 s/ p/ J( r; v3 b5 nขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย6 o$ \4 M& f7 T* F& f9 E

$ D( F' b4 t; D1 j# p$ ^: T: m$ w8 D4 [5 d. O. @

2 ]" t: f9 \! Y1 U. ]4 R5 Jการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
7 X0 Y! v4 ~( G0 z" g( Nพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
5 ]& _' {) @1 A. _# L7 Y3 s2 w) v8 D
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า! F. y/ g; C$ t9 x& l5 ~- j! j1 u

% g1 c/ G6 ~8 A/ K. e$ Zจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
7 t7 a0 e) }1 _4 V3 ]- K+ M$ E1 Q1 f
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
. E$ O/ j$ r+ W' R8 R2 V0 N3 Y/ p" T! R, I0 s# @
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
5 d' P  P5 I2 h" S1 r  F6 Q; [% h& F! ]: [4 P
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
$ @1 h3 q; x! b3 G9 v๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
6 d+ L# i# p  ~" A0 s, M1 ]; O7 O6 t+ e) ]
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ  ~) _7 A' Y  R& L
' s( ]. M8 o( z
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี3 }' D9 K: P4 n* \

- L" {* D# U7 r' u1 {% `ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
4 G2 `7 \) c- }  D" b' {& g7 r: Z- y6 o4 ]: a- H( i3 N1 I  L$ q9 R
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
* ^* ~! g8 x9 v4 y4 c; B( K
  D% |+ N$ D% c, ?# P6 b3 V! ~9 C8 d  k$ g' u0 K* s2 l
4 n4 H3 V- w- i4 k4 B
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
# f7 S. r4 p7 C7 G! [3 R+ ~( R1 P1 \หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
! b4 C& x! f" h5 R+ Z) c8 O' \4 h- I9 i
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
- i& {3 F6 R! J1 I6 H# H2 p, x2 o) o' t: }2 r8 l
หลักการ ๓
1 b0 }3 Y7 ~+ L' D+ K. {๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
6 K2 v, y5 a) H3 R' w2 V! gความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
) @- @6 q- n  O" w, ]ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 9 V" S" t) X' h+ W; p: W+ j
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม  @% l" C( @( ?' I2 Z& _. ?

' _) a0 n) i! y$ [6 Z! [4 ~9 Z0 p' x๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
( b6 e, I" H) j) n# n0 K7 J! ^/ Z( _1 r  k/ Y+ b, L+ v
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
; z6 t! W. X. t0 k0 Zการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ: u$ b/ X& l) x( T) {$ _
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว5 N: a( H3 z7 @9 B

! J. q/ e2 ~; [$ k% Q6 y6 u๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
$ b  g, {5 N  E" F7 h4 R
: P6 ~" A' g! O/ H+ Z1 |๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
9 I" M3 C& H; c( K๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)$ @1 M1 z* M+ m' }: n+ y
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)& e( Y; ^5 i/ {( N$ Z, L
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ, E; X( y: w" ?, I$ k! r2 t
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 1 e% K% O; O) W8 \/ ~& N

+ d6 g1 J/ S1 Y& T' Qอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง  X/ }8 G3 S( E
9 f0 t6 G$ E% K! d. R
อุดมการณ์ ๔# u# ]% q) b6 L$ ~! l6 [
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
  L7 l; ]3 I. Z- e๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
& j( d4 w  e" {! ]5 k๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ/ E& b9 @: Y; h4 _! a( V) f
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘# ~3 m$ d# P5 X3 d) a0 N. x

* L0 x3 D4 V5 k( }. G! _- cวิธีการ ๖
. G% N6 W, c, _9 y% p9 g0 Q/ l2 O" e๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
5 h7 l% w) ]5 i4 ~; J5 W๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
. D! Y" x  y2 o& ]$ s7 a๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
7 D, w: ?( R! |& u( j! W2 P๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
9 e6 w% p7 Y" V7 l: _7 o8 T๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม* V5 @) e8 w4 a! z1 ^0 V! Q& @  z
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
9 {/ o  b4 N( y) C& P* yภาพที่ดี# O2 r: z4 o0 d" ~

3 O1 A: c: z0 v2 |6 M" |; D! @ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
# i1 b5 L& n# q  b% y' y& E, H1 X0 _8 I( z
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/