วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา  e- d. d; @, [2 r& b* Q/ I
+ w0 L/ b9 L/ q8 o

8 m# ~2 I4 F" W/ r: ~
' o8 \0 R8 y. V7 |4 i& N6 Tความหมายวันมาฆบูชา$ o" d( ^+ j9 _3 G% x
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์( D$ c2 ~4 Q% n  Y
  z( W6 S3 C% B& z" A
ความสำคัญวันมาฆบูชา5 m' s& Y! I% H9 M- b# U' {
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
7 f3 r) r" i, ^0 C# g6 f- V  l' I( i) c4 r; t
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
9 v3 K8 n- O% e# Y: A( N+ m$ H; i3 q
7 z5 R! Q, D/ E) z: z5 F& g# N* Eความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
  U1 @7 p! G+ F4 @5 Y0 `- t
' l/ n) e4 E- K2 a; bประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา- t9 v) P/ p# T4 c$ G
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
  K) z$ j) Q' w, x) w" v5 m0 U' X  U$ ~! o9 T! e! X
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
9 p. g5 c- M, {& l1 }2 w* C/ f. v' c) Y4 `/ s- c
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ/ S3 T: s3 u6 M2 F* M* l  [& ^, r
% I" h2 I* Z0 ]# U# L
"จาตุร" แปลว่า ๔
" _& S* M8 J7 g; b"องค์" แปลว่า ส่วน
/ K" D: i& w  }3 `4 w' u% X  c# S! |$ v"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
, u4 h. A/ H% E5 h9 v1 ^- E8 iฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
) ~5 `0 \6 ?3 u; h
+ G5 f2 b+ w1 A  ~9 \! C1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
# X3 p3 f3 \9 d7 T1 ^1 I7 @' k' b
- d5 Y, }2 Z9 `& }6 n) `- h2 p2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
# k' C2 M" l9 y0 P& r0 `; J3 w& y: ]! W2 ]3 D% `+ u
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์* D- a$ u; k! P$ p4 C3 P3 ?
- l! ?  ^1 ~, Q
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ6 E1 K% b, Z6 z$ i1 D% Q
! n2 T$ t6 D4 \( O# }- n9 k+ q
ประวัติวันมาฆบูชา
$ I0 `+ y! h* i3 A. R# R- }6 e# {% H5 `! c- Y) n" O
มูลเหตุ( w$ y4 H0 e4 `/ \
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ ; ]5 D& r0 f0 z) r9 |# X& o

+ c5 K1 _/ \9 H0 y. _& Iเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา) G) f7 P1 H8 j" A* w0 I$ y
. C; ^+ Y4 S- Y; y' ~/ t6 R: J
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
% E$ m! A" h) b* x: @5 t4 J3 `* n/ h' B
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
, n9 S7 j' ^! \$ D. s
5 P$ c! X( i7 ]# Y, a1 \มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว4 K! N6 h% J5 F; f  @7 _
" \/ |1 p. s( s8 p
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน; ]% a7 a! p* F4 f! \) u0 ~
; o4 G2 T" {  {, v8 V8 ]* q

# S( j% U7 g+ V3 a; f9 L# _" {% T, I+ E+ z! c; G! F1 n8 e
โอวาทปาฏิโมกข์ - e% x3 _' e9 t( l2 a
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
5 t' x5 o; x$ @' f6 t
* ]' W# i+ ]* n$ Y5 }* aกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
% S. c0 u/ Z) t# K* [3 T; H& @% h7 Z; x; V
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา& Q' Z$ u, F( G! R0 ]$ f  S) c) D$ M
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ# h# b" D% V! v" O
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
4 `) l1 B) w' ?นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา2 o9 }; K) H  w& l
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
! E, C) I+ p) _9 M, Q3 Sสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ; b+ E- ?( L! }2 C
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
, v" d' M, U. M" B( Z) Cมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
8 K9 [; ?- T1 Y3 Iอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
% p2 h; }* K: u* [9 Z; K; u3 r2 n, I) F
5 m7 {5 ]9 c0 h2 ^, H9 Jแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
  B9 I# p2 s8 B2 @0 {. u  U) }3 g! a$ K
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง% `, @' c1 W1 S# R  C+ d, J& d

9 E  D7 e( u* ^3 y0 L1 ]หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
6 U. `3 I" _) |; f% g8 G  J* |- T. S  Q3 F& A* J, R4 f2 U
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
" w% q+ a$ M, a( \, Y7 c4 Z' `& |/ _" _7 i7 ~* J+ O( \
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
. R0 ?- i& u# B* i  ^6 V, T
( F" ~7 E' y: [! Qภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง+ I" h5 a9 ~# ?5 p+ {

7 C" u2 g' y. m) u% N! H* v4 U/ i. S% cโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน( v. N/ H9 I# {
0 V" ^& m( ]$ @! S* q/ H2 \5 j) Z
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
6 r6 p  z, p; @"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
4 R/ }/ z* L8 G" O0 y$ `+ }3 k/ ?9 h1 [2 I- U
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)/ ~% B$ S; W, |5 c/ H$ X6 K

1 d! Q1 c, C* l
. \7 F3 n) ?/ S9 W" F+ }  S8 n  |
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล, s8 S# S' m2 v, o" G
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่( M$ e5 L& u2 D1 M( y. c9 w! k
% I# V$ G6 [: d* g1 W6 Q
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
2 h, q$ N+ v" }( j# z) @5 a0 `9 F4 g; m
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
% F. T3 I0 e, M. i, `$ k' y
3 k4 ^, Y& z/ G9 R- Qวันมาฆบูชา
/ O# X& Z/ U4 x+ t& ^
# a) q& z6 [* Dวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
, B. L+ p" P- m* |หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม+ @1 F9 ]3 J+ x( D

1 U( X# N/ z! `0 A0 j8 [6 O' D- Y  zชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
& W5 s/ Q1 C3 \4 l( P% X) A3 Q
5 w. c7 q' o% P6 N- zแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
9 V2 F' Y" H" I9 ~+ T* b
$ _5 l. j8 ^4 d/ ^( X& }เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค ( G# S' {6 C" D) p5 w

0 R& x1 e$ b% d( j  X6 Cได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
0 G( m8 x; E- D3 A3 R" x3 @0 s1 N- l, K: E9 K6 o* ]0 B6 {
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
3 J# D1 p0 o) U1 O, {! g9 O* ]. F/ M0 z* Z0 p
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด$ U) |2 n* o# r* E8 X

# D; E- z& V7 a' l& O7 H) Mแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี0 X( ]; c( u& y8 b6 q% L" a
+ R% u' T# N3 M
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
* H+ {$ w! h$ j; a
* |% @5 e+ \2 ^9 Yโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)" |( O$ m# o6 Z+ g$ N: h
: U/ Y, Q$ ~( Q  W
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน* @6 o+ n+ e1 ^# ~- D- {4 Q0 c. v
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม3 ?# q# e3 P- i, e

- M) K0 _, w$ S( M" z# |: K5 {ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
9 i* m4 y8 V8 S& Y' x2 r6 {& z
! t' z- J+ ]3 f# [ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
% C: g* I$ x/ q- G4 ]
. e7 l/ Q3 B0 `4 N" Oจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
5 P  l% t8 o& @: m" G) n' ~' [ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
1 @3 E8 v; o; g8 J. u' A+ U* N: r# O: {1 w
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
& e0 M2 i  B8 _3 t3 d$ t5 N9 a9 ]# k, ~, ~6 j7 d
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
+ U9 @" f1 S' l: c+ [- f) e- r& G8 z7 j8 h! v
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ, k$ h. y1 C  N( `( Z2 w
/ @5 m. b8 I0 s& B7 S* U
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
9 ?# c( r: H6 ~* R; l$ A9 l' H9 l$ w, S9 Q
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน. H% y; w7 l0 F2 D) d

$ _* Y1 ?3 o' _* u: e4 Xจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
- h7 f, I/ R6 C0 Y2 V2 I& ~7 Q8 b2 N) w& r6 t2 E
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)' D7 C8 n4 f& |+ c) s/ M

4 Q0 l2 V" u; ]! h* w, o1 ?7 Eกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
* t* h* o0 D( f0 A8 u' m0 d
& Q6 I+ B" e6 x' R การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
% f4 U0 B, F. Z. r7 q5 V% `4 p3 m/ [% F/ ^5 K6 R- C1 S
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ , O* J! t4 h0 M" X% x+ B3 S9 Y& A

0 X# @( ]0 h' E0 uแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี3 z2 H3 l6 W! C

' z; F8 v6 B  y2 [& k* Q% rขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
: w1 u: o! z7 R) ?2 Q$ ]- m( {
" _4 {1 \4 U4 s: P5 D8 k2 G
( L/ u  F5 F3 m1 h- r; N  R
8 X1 J/ R0 h: Hการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย8 x1 R2 n: c% N) P$ N
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
- v% m# c" E0 h* Z
! e; z- Z/ x/ N+ zได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า- X$ N$ @" e4 F; v$ d

) @! r8 t) e: uจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้- U& E! A7 Y) e& c0 B, y; x5 Y
" I# g- p( s8 [  ^1 ~8 E% S( I. J
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
9 ]0 T/ @9 r" v  O0 b$ O  t
- B% g4 G4 @. P# H" V" Iในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด2 {: t+ ?4 C# O  n- F

! y( R' H, Z4 |( K7 V2 }3 Eมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์; h% y1 [+ j# D$ ]) ]
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ. ~' U: H5 e( K6 B" d+ k( Z5 S( [

7 n  S( M% j" q) \จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ9 @8 U) Y* h7 i# l1 h0 m5 b# d

; l8 U- u9 R7 {3 l9 iประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
+ u8 x6 a" n3 o; k) F
) m7 S: q  V1 l/ `) y/ F+ H3 Rในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
/ {& Q& G, `* n! Q3 N3 N% y: Z* \1 Q# C4 s. b
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔7 e: p, N: ~" O/ h

( T; G/ M$ q- o! ~# e
+ H' t3 @- v4 }$ _' [# v, Q# C+ [/ {
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
3 G$ }/ p& J1 _หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย . ?: D6 e  i6 N8 G' J
+ ^7 P+ ?2 A" @" N
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้- V$ ^! ^3 I5 C6 H

. N* D+ J. m, S" s5 Eหลักการ ๓
  C7 X2 g2 J. z$ |! T+ ^/ z. ~: x๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
. D1 v* f" a3 rความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม  m3 D& d7 q! n. L# \
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 6 b2 M* h$ R3 t+ I! ~. y; x: X. O' a
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
/ x% y) x( P; P
8 ^* Q+ @  `1 t7 j7 R4 C, Y4 k๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
9 r: J( C$ b  t
+ d, |+ i+ O& D0 p$ I/ T% @ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
$ [+ `: R! z0 g2 t: ^/ _! Q6 }8 s3 yการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
" c* k1 |! C8 _: r2 e; J3 Y( r* Gการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว5 y- X: s' U. e0 a* `' \
1 I1 S+ c% P" V3 J) o2 ~! r
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
) i* [- u- ?$ q$ u- @% P1 H& L5 M9 ~8 H& _
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ), z) T, s3 M. W) j: z
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท): U1 W  b: c5 h8 p/ B6 E7 G
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)& |3 t8 {7 l& P# Z. o0 T
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ1 T: e0 g; B, A( Y+ o
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
& K1 ?. A! P/ b$ R7 S) l( W5 {: v; a! X( W! e3 Q
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง$ T3 Y+ C2 K7 A5 Z

$ _5 j5 Q8 c6 a5 i& C5 B$ Yอุดมการณ์ ๔4 i; a3 e* P- F, |; I$ j
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ, l* H  `, c( w! N* X) W
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น& K! J9 y7 J2 r+ t, z; o
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ/ h( N& l8 V: g* a5 w. |" E
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
  p# L- q# g0 d, b) O# t; W/ j- M. v  O" ?) E' ~
วิธีการ ๖" I; _9 l4 x; v  [
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
, `7 V) t) @4 A& [9 t๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น' S! I& B3 |7 d9 z. E! [
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม+ K0 V6 S: f8 i9 B: F
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
# W/ X" ^5 [$ c  y8 P: N2 a๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม9 A; j6 N$ Q: s! D& |0 `
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
2 C6 f, }! z: F: e6 O" sภาพที่ดี' i% }( W5 a7 v7 U1 Y% v1 b

9 J( @* n  h. hขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php$ K1 w* H8 S5 }7 _

2 R$ `8 }( N1 i7 A; N" Lที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/