วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา' q, x& n6 d& r
* X6 k  T/ u- p- Z. q8 M

6 K  N: K0 m! f, R% Q7 I% t7 ?
ความหมายวันมาฆบูชา
5 n$ _; N$ S- m% C8 k% eวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์: c/ T* x4 g8 W- N  o1 k; V

7 j! e# e( h" j! G1 ]. L; ]ความสำคัญวันมาฆบูชา
5 m5 y" Y+ W' l! `วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์6 X/ @# N" ?/ f" R9 q' I
  |8 o- ?9 A, e7 ]/ k! G
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
9 l' T2 X; A8 i) V# ^
5 h% i2 P" `8 l* b% T7 a. g! {% @ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส' @. M' Q! s9 O

2 V* p* E" i4 z) Z/ X' W6 Bประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา' j1 u0 ~) v# p9 |
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน ; p! J' [- f3 `& C
! g& u/ [7 \% e, u# d0 y7 I! ^0 g
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต, v% H' W8 S, `  j  o  O2 U
  l! Z5 r# Y  O4 W
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
% H, L; Z+ V. i; ^' _' y$ b$ D: y& L2 J" P9 [$ ]
"จาตุร" แปลว่า ๔ ( F% ^# {2 }9 s0 q) S
"องค์" แปลว่า ส่วน
. M% e: b: n2 R. u"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
2 ]! _7 A% N& N, u$ Wฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
7 V7 N, R% K6 d# R6 s, r  g1 f
2 H" S5 p6 E& F0 s) h" N6 H' K/ f1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
" j" V% }' Z% \5 f4 y- [; W: P; t+ Z% B6 j; k8 \: _' D3 k
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
. k- d2 n; \5 C# Y2 ^
0 q7 J( N, B$ N$ U3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์. E$ B! }. j7 F
& I2 ~4 y5 N3 h& p/ A- d  Q* E
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
+ B8 H  ?3 W6 M
* {* T' r  }% D6 `/ j+ V8 tประวัติวันมาฆบูชา
$ c" n0 c9 F1 t  u7 m0 B# y, b7 W
& U/ }! k1 s! d' s) _- S. uมูลเหตุ. F6 n5 ~& p. q  t+ O
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
8 J7 t; C  h% [+ |
# i% {4 v, E. t" _4 vเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
3 m  k$ e0 U, x9 L9 H" w  I- v8 r$ a7 Y4 t9 @0 N/ S' V+ p5 B
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก( _6 r/ W' G+ D7 ?
. B/ G' T5 f0 I" M
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
- W/ {2 w1 Z' p. m, T) D! j  L3 `6 E- [$ q" B
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว" l3 R( u+ p8 k' y3 k* V5 m8 u4 Q
: t6 M; {& }) [6 E, V
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
" G4 E/ }% u* j6 B# W: @) |/ O: w

5 g: X7 S/ F( A' g" @3 [8 N% c% v
% e) i. b, ^- I4 u7 [( H3 aโอวาทปาฏิโมกข์ ; s- g0 \2 Y9 f1 C
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก2 p( }1 x3 h* J0 Z; Y! l+ d- K) z

) x% J2 k9 X6 }; `กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน). `$ Q' \' j& f" Z$ b
: I: M5 U8 K9 t0 c, u, L: _1 p/ J
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
) N4 |8 ^( h9 w3 p8 d5 p- nสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ, Q3 a; g" X, v% C# k2 q9 A
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
1 {8 ~3 X/ o, dนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
9 W! O! d9 h/ H1 d/ ?& iน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี0 J# d& r% n. W) s9 d- Z
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ1 T0 V& G4 }4 w/ g
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
; e5 I- u6 n* `7 T9 {  o; `มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
( w5 L" D- {, s9 K; F3 G/ xอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
! c' d" f& Z) |1 z, G. a* i5 g/ e. u: Z8 e9 X/ X
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
/ [% c# x$ e; k1 v. y: W5 N
% ^7 x' ?9 E- {) n6 d  s7 t+ E  Fอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง+ y" S5 S! Q7 K2 F8 @

6 @# ~- K: j% F! b& }หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส8 O' L6 r' h" @. y
! y; m3 h7 A/ w- @5 `
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)1 q2 w  P& _3 x- F/ W

+ |4 w! o2 f. K: s" Qพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด' N/ |8 k; e! n- M+ t
0 j1 ?! V- S4 W. s: K
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
  p( Q! X& ^  I& J5 `" W, Y9 W
2 m* o. C& y$ {6 w+ Xโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
# V' f7 [3 o1 Y& i( M( H+ C5 f  w2 y
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
2 `' A  S1 v* J"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
4 R5 e0 L' N6 ?8 q9 ]7 I/ i: v& m; P7 y8 _3 u* Q# w% C0 Z/ |9 S  u
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)4 \" S! `" [/ e8 ~5 \! ^

; r6 i1 a* Q# \9 Q
$ _/ q( e* y0 ~4 n  X
' A0 i6 n7 C& a8 G  lวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล9 U7 N7 h5 i  C# N
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
3 ~* Z: u# V5 b. A& [' l* L) {  v2 N& Q" [
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น* o8 {4 U" ]( N+ D/ P1 j

; c/ u' f6 o& o# \) `พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
. h. y: E2 f7 l" ]' h
+ H) ?7 K% m6 Y* mวันมาฆบูชา
6 U' ~5 v: j" X8 m4 b+ I! x" Q
& N8 d. d  b' i9 i0 Vวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน" c) R5 v4 V9 \7 h" Y- }+ l$ a
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
5 Q; {3 _* I9 ?
0 \' Y- |5 d; Wชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี3 ?) b7 W. w" w# _! _: Y

: ?# S* Q" G* t5 I) m7 y8 `& r; E* q9 wแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
: R0 P% ~; ]4 N! Z: f/ K  x% m" E* v& [. k: a# N* u
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
5 L- l0 Z, K* `# ]7 S( ]
. s' f. N( O0 U- K6 `ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา9 d( g4 n5 ~! |0 o
# U+ d& ^: W  r# ?: G
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
3 s: I9 Q. c& p+ o3 S1 H' x
# T; p# [) q( [* vในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
! K4 Q5 I4 b  K% t* |! |
+ U/ J0 p  ]2 `& `แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
; ]  `: |; f- H. j5 k
& M# d" y) g8 R  P+ _8 X" nกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก: ^: {7 R+ |- p4 Q: s2 R" m
& o8 U; w) N+ d  t% J' |
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)) }4 I; F% e! \3 T7 ]7 a; E
% J3 @' a# }0 v% ^( P! U4 _8 Z
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
0 T' O7 [. e, C9 O6 A) v9 hปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม3 Y8 Q8 c5 N( T# K; W+ ?6 r/ C
8 V* |0 ^% l6 k- }+ t+ \
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก ) E; W7 U" ]. B" A$ k1 u. N
% Y$ N' a: P4 @5 i
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
3 o7 ~; S9 z. w! z7 v
' g$ R4 y! }: N. h3 x" s; i5 e7 lจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
7 x1 ~  k, i# }2 ~ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง! `! [; Q+ p) _- p( `+ `

+ n  J3 }6 v  |( @7 Yจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
6 i1 |& ?& u5 v1 C- R7 h( u
: K" ]; h( q! w1 j8 b9 y' Wเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด" [2 Z; \" Z) y2 \% t
" B) ]- i$ W$ F! |, f+ |3 `
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ$ U2 U# t8 C/ J$ }6 ?8 ]: n
; K& t$ ~2 r9 p$ Y! \
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
, l4 j, U( b. C) o
2 Z0 ^( |( E: x4 }" _กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน# w1 y8 {' I7 X- G; U, Z, ^
# Q1 `: m/ {  X. N9 j& w
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง" c$ A) O, w4 x+ N, A! m
0 e: s: o2 I: X- _; m+ n( f4 K
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
& j  M4 S+ Y( ~: f& s# F7 Y
$ e% i* k' d: U: b: b8 eกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
* I5 [) z$ P# K/ H0 [8 M2 u  d
% H3 a+ }9 \% P การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
  d( F6 W1 R6 G* [- w; V# t1 ?* u/ p1 m( T+ P
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ ; x4 u. F+ F& \  y/ T6 _+ c

" O8 U# Z4 |$ |( wแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี" A3 j. \. p' V- p. }

, W! k8 Y4 _9 y6 ]' p0 Z1 ]ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย' t/ i- a( T& d* N4 k# I
& e1 _8 [: `- c+ [! Y

" Z& f4 X) m, \& f3 a& r
' U) Z% X: s- L+ Z. E' E+ [. gการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย8 a1 ~. V, N. Y$ o1 K6 ^
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
& @& d  ^* l' G" p2 ~/ A5 X' z5 c8 z5 ~$ k/ H3 s% w" _5 q
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า) Q7 W! {; U* e7 S
* E" B$ }& C+ D$ T" `3 K+ A" {8 S
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้# R8 A8 ]5 H; Y* B% d
+ ?# O" m! C0 \( h9 G1 ~; V
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
0 h% e" y& d# e6 F8 W
( b! r  h; X6 w+ ?; W$ v' ?ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
4 }; U5 w9 L3 u
( w! T/ _: q7 Z5 M" k. sมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์5 z0 S4 b% n8 Y9 }( z, M
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ. B0 z) ?1 f8 [

$ c+ r0 a+ U( b/ @) Rจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
, r- v& E' Q: j! o1 _
$ B4 i# Q" J& C- M6 U: |ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
# P) v4 B, `" ]1 Y# D! [8 _( ?5 }+ ~7 z) a( K
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น  N6 {+ R  _! s, Y

, F6 h! N$ s, M: H6 ]อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔6 y9 ]' k5 l8 G5 Q4 {

- }6 }% x! `& E5 K
/ {0 j% Y! [+ \2 M# U* N3 m: `3 U
5 V( ]; r3 b! J0 X3 M. Tหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ# A; \. ~" D" ^6 @  m4 D2 Y8 ~* _
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย : g" l% {; ^5 V  g1 L

! p7 ^) K( E* x+ o+ r( wหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้% m' F  X' X6 a% [" V

5 V4 Y; S1 z8 k. e4 H+ w- Qหลักการ ๓
  h1 Z, p; ~1 f' b* T$ K1 J+ j๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
: D) e- [* e0 G3 g  T4 _/ Dความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม: _- C% R) j6 Q7 h. ^1 _- G- s
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 7 w, d- t& N$ n8 w% f" ~6 c
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม! z( B6 V8 \+ V/ D9 Q

: [; P* _' k7 @  w9 x: `' o๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
' v+ _( j& U7 Q
0 Y0 o' m; o' Uความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม. N8 p# `' k" E& w
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ! v# F  ^3 T/ e1 i9 {
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
8 f* ]8 R1 Y9 d! q
2 @. B. K+ h7 ~0 g9 G' f" }9 ^, E  R๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
& ?' s( Z( A" p2 J
3 r) ?" [, X! d๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)2 G! Y/ h9 t% b' A
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
1 @2 j% e9 `# R! ^๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)% k' G3 f% {( C8 C
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ- _1 |7 O, X) m6 l0 z- [% g
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล # M! ^" J! [: K' A: ^0 y
) _: _5 W' v! T" S0 B$ [8 o
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง5 p3 T. s' q, o8 q, q

% C9 I$ U. J% U( ~อุดมการณ์ ๔2 o8 C9 C" p' g( n
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
1 i5 ], f' ~- v( K๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
% D$ d9 ]8 ~0 _5 ^& G1 h๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ( A* {1 K$ x/ O( P3 S
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘& j) u4 Y3 C: m% X' S8 C9 i% e$ i
. G  q- M. J$ z/ x6 ~* j
วิธีการ ๖
( ?' x6 p9 i: I' g๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
/ o6 s$ J) i5 V๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
  J* k, W; r5 e; O+ B' D๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
) }; _$ o: \  O8 Y9 i๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
$ X4 G# _, n1 |7 U, u, }๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
$ k1 w/ H# n& N9 `! e" S# L๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
3 }6 B' k, ~# Zภาพที่ดี
3 p6 S  T" @- t9 j
1 x/ v! G/ E: E4 N  J+ r1 [: D# Hขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php, t) \$ y# A* g) }! K- B0 t

0 N5 ^% n( ]4 G4 rที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/