วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
. ~; y2 C" G3 r4 `0 E; K. r3 m, _* d$ A6 S
$ S6 D  g! z4 z  I* k; A
- k& _8 x! S( S
ความหมายวันมาฆบูชา
. B& j& z& J( T; s; q$ Hวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
3 \( V3 W! W' l! k3 P2 j. ?, b" R0 Y
6 U! G. q0 S( H6 d+ aความสำคัญวันมาฆบูชา
% V& _/ P! L$ eวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
+ ~" [3 {& i0 _- L- b2 k( o6 l9 {8 `' i' w" u
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ* U0 h. K9 M' F5 g) Y
; w$ d& Y( H, h; _3 S; u2 B
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส) `$ T- T9 K9 `; a' ^, c
$ N0 ]0 z% ?) D3 k. J
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
4 J6 Y* N4 T4 |๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน ( g+ K3 w+ C$ t  f
3 L( x( N: N8 g) _+ Z1 s6 a
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
( c% ~6 Q" w; q, E, D; ^/ K' ?4 u. m& K: N9 }
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ/ v0 q8 v7 i5 D
2 V$ h2 ]8 ]$ c# X/ }2 m
"จาตุร" แปลว่า ๔
6 ]# B* F$ {$ X& H% k2 r"องค์" แปลว่า ส่วน
3 l! Y& u$ |) f8 y% |: J( U6 y: T3 j"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
  Q9 R( Y2 {" @. G) @8 Kฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
" _0 D2 b$ H4 g$ o
. v0 I) U. _" U- r; R4 U7 j- K1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
. R5 E1 \- b8 W7 c: Y% Z+ c) |9 i9 B, S3 {( T; Q
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
  ]9 ]$ ~1 T2 [# f3 c% {, ]( e( j
- f- K+ b. z% \3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์9 O. J/ |. ^& b/ }$ i
8 \' |9 r7 g/ n# M& k# A. q# T
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
8 u. i" M0 z3 Y4 e% \5 @6 C, i
' L4 f+ P* ^: i; Fประวัติวันมาฆบูชา
' i) @% u3 x* \6 c; l2 U& x, D; m. B- U: C& |
มูลเหตุ% X# E; O, a0 s. I3 y, q; S
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
1 a& }9 @3 b0 V! i' q* t! I6 r" C2 ^! r* S# P0 S
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
* ?1 w' N5 Z% `  V3 l; r& p: p2 l1 ~2 O8 P( j7 `
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก, c3 t% X1 T9 {8 N% {5 i
- p3 T3 B6 U4 m7 `
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย' m6 f5 V; R2 ^1 F$ e

: p2 b, p3 F6 k9 u# Zมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว8 i( M% m8 t  K% N! X# B! z4 F2 ^5 v! @
6 H$ G* z; G0 u; N& e
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
, i  [$ Y0 a& G% `% M
% h' i$ m* n1 {! F7 c7 ]5 d" e: h
8 n& D, W5 M6 V+ P  l' O9 m" d; u  _. U. k2 C( e& z" z% p! A" F
โอวาทปาฏิโมกข์
+ ?3 O+ e: h2 g% C3 W% fหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
! `% D( `% ?% d* }4 C2 Y) s
' F* T8 M( {0 T+ Lกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)$ y0 U" V, D2 _7 R6 A

& e- [1 f% x' ^. @สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา' `0 o" J2 T: d8 L9 y/ T. S
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ/ F3 z6 h  t6 P2 `, K4 [& r
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
# o7 r" ^. [4 `1 kนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
5 G) t6 Q' R" E' g- y& t' u, iน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
; L8 \1 G. R5 V/ g4 {' ~5 xสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
6 W+ U' J1 f. `% \7 I6 ~อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร( I$ P$ K; b8 }  j0 [) h
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ$ [5 |4 d3 J) j, E
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
9 T  y( d( S9 _/ b4 E" k, k; l3 d! N2 z0 L! `$ f  k$ W
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน( ~- m% q) Q2 Q" S
! L8 F  N! h" k9 W2 [" [
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
' y4 K+ g% U' N1 g6 c; Z& X- y$ X7 P* b, T9 r* V* J
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส# x+ r2 }# e6 ~( r3 n  H. I7 }+ |! q

/ |) N3 g+ F/ h& j% r1 I  fสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)  l5 u, d8 H& ^  M8 S
: P) ^3 J- {7 d1 r  Y, o
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด; d9 b. L4 |9 S$ d( S. g

5 q+ ^; n% f' G. |ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง( c. G( b+ s1 Q1 e* ^# z$ |

% I# r* c: {+ `# n  A  U3 x/ o6 d: rโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน2 C5 \8 [  e- t5 I+ `
  {+ j; {) ^# T
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
' F& L2 _( ~0 v2 J% L. K"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ0 t9 u" o  M8 X

6 T0 E- ^0 v; G3 \6 Iพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
, p8 s. j, P( ^0 j; ~6 c' }# w- U8 Q7 H

! _, G/ Q- Y- m% d7 d  m0 {3 [" F  U1 t( ]. w. \, x
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
/ }7 R. f2 V) Xเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่# Z4 O1 D. L, s! u. t. Q* k
2 q& S( y5 Y! [' d; U+ q9 H
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น, h. `2 U9 D7 H$ @6 x. u! n
: u. F4 t) _- F# M3 y# G
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน- y' o$ s. h6 i5 \' A4 w) ]3 V
0 [3 q3 H# Y* R1 z# Q+ {9 P
วันมาฆบูชา5 ?5 ]' e' K- `4 n

; j  p4 j+ e+ f4 B! G" Vวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
! T% Z# g2 k. Q# g0 cหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
( Z# @4 F- F' F5 V; _1 h5 e! i; }& ]6 h* H  q  q( i! P
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
' f/ Q( C: R: ]# w1 n6 W
, G8 }- D- [( O3 Xแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง7 |, y0 r; z& [& a9 Y
! ]1 c7 ^" I" C/ o. Q
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค * ~- `1 l8 I, F7 k0 F4 k
2 N, m. A; \+ K1 ]7 {2 N
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
; H0 e+ J- U2 H3 T' i' h- h+ @6 {! `7 N' P1 j: r; G
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่# _, o  u" H  \% X0 F

. ~1 [( u& D  x7 e9 D& D" w4 Dในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด4 T. |. \5 ~, y$ I8 q3 }% W
; ^* Z% b+ m4 F7 I
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี7 t9 u1 Y- [2 C( b& C/ o2 d

6 E* a1 E: c( _% cกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก$ Z4 K3 U' l! K* w- U9 Q3 i2 J
: x- ~' d1 \' ]4 _
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
! Y, g4 u+ s1 H  n5 w2 \/ Q
1 F9 r+ v8 b/ [% Hจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน8 L$ K3 [+ t6 ?) e! @
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
, ]9 [5 O/ j& ~" |. G; [
2 C4 s( A. H" R7 B2 xไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก - C+ ^1 [( {* M2 X; h/ q
% c  s+ l7 i( Z. I" P
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)( m- I. I5 g$ Q  B9 E% S" ^

% r, _; G* a' M4 v0 [5 oจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
) j: b0 D* t( u8 {5 u' eถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง' ?! _% I4 M; J9 [* H

7 x; Z$ k5 ^2 s7 lจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ0 v  Z* P4 N# u+ u, o
) u; Y3 V& U0 p) S
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด' n/ N+ e& _. K& ^3 e% B
2 w( u* F- A$ J8 f4 M
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
; j2 Q# h- s" I; E0 y
* t* S/ L# s) d# O: t8 eเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ/ I7 x, h& C; n" o$ f' G5 j
! G3 J8 i; B! i1 ~( [
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
' D, b0 {. u5 q6 _. i  i4 j  }: c5 k+ F
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
- o+ A8 j/ \  N7 v! n$ s5 M, F% E9 G& z+ t
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
8 f, l' J6 p; o. k" \- N, U7 D2 W% `5 z$ Q5 e, M
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา2 Z( c  i" L" z- F: ]5 j7 N

7 t: z( C( T) I/ H; V- Q/ | การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี! O; U0 w2 v6 k3 x: S7 s
5 a1 [! G. v$ Y: M
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
7 c; Z/ n5 o0 ^5 q
8 s( h  b0 z$ v  P1 ^' Sแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
  y0 P4 I; f! J# G: `* h
. d6 [2 K3 f% x1 h+ N+ Xขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย, d& Q) n0 F3 q) W" ]
5 o: v1 ~/ G( }( k) M: O% F

, f2 c& I4 Q4 w6 D7 G5 f% @5 {" {* ]( r0 k, m! v0 K
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
: ]: t2 T; ?: ~พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่3 r; K0 p+ t" @# V
9 U6 Q" k2 f# d+ _
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
1 x: X1 H" P1 U7 ^. S1 L0 _. E) L& O6 x$ r8 {5 u1 N* _
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้* T+ O' Y% E$ h2 c) S4 R) D# m

! Z4 q2 E7 S$ _4 ~7 |! Zเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน7 `& o5 J; e, I1 K' Q) w3 F) A2 }
* T4 }5 |$ v! {5 e# q" }: t9 z
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด  ^6 z2 l3 o/ V8 D* |/ K1 ]4 d  e, y

  s+ [4 I8 p& Bมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
# {* B) w* R7 l๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ7 i7 s- w/ T% t; L) \, R* r
: [( I* I# X2 v
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ8 k# S, V- L; U5 M1 O

# L/ B9 V/ N& V& xประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
# z8 g/ j9 u# Q2 d$ A. B9 r+ a) n& N! W% b6 k! F4 v$ ^( `2 X- b
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น- x# n# C. w1 v) G% z+ H7 T1 H

2 b, }8 Z' r2 u2 o5 Y* q5 Q9 A, oอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔! M( e% j, c0 c8 k$ n2 l5 K

! B, p' r8 X5 h8 o3 h+ A3 M( G1 q) M- B3 Y) \( P

1 `6 t: Y* M" t- A: X/ N3 vหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
: z- _9 m# J4 D* dหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
" u7 s$ T8 s7 w+ \& O& {. A
: [8 n/ y4 R8 kหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้3 e; T) n2 f0 v8 V( }
3 J, r6 o2 N  ^2 q
หลักการ ๓* t$ T# w: o; i0 C1 W' s+ Y
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
/ ]2 t" u# D: i; Z! F% e/ c6 bความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม& e; |) U1 u# k* a% N
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 9 z% l$ H3 l  A0 @4 r
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
& V9 |8 V% v, K/ n" r5 E$ i, J2 U
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ: n0 }. `" p4 ]7 }1 C1 n0 P

# x+ }' j! k6 _* z0 Q3 mความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม* k3 l: v- h0 U% u7 G
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
: i4 n8 p6 k& J/ `การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว& A: ~6 s! V5 r5 V

/ F7 b9 [: t( }: ?๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่1 t9 y+ a# ~2 A0 ]% T( O; ]  ?3 F

' i6 @- `( x$ t๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
+ H6 C, y5 D: i; y& c๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท): v- O) C5 g$ ]! {) r# s4 e
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
2 H- v- s; t) V* s! V( [$ f. }; ^2 W๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ) J: j2 O$ ~  l' F, K9 H
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
* G" {6 E7 D1 @3 t$ Y6 m
0 M4 r5 `4 }9 K* e, C" u" wอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง! s! {& o  Y# w2 j1 g$ V- A+ ?

( l' ]  v: @! fอุดมการณ์ ๔
" o6 C- t7 g0 `) [, B๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ8 X6 ^- y& Z/ l1 g# i; H
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
) \, {7 \1 D( n9 m7 C๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ4 R7 O/ t& i: N: |
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘4 P: ^; D; J, z' p  s# q
6 v/ }  b/ w* K
วิธีการ ๖
) ^& m  Z$ X$ v  S" V; a! k๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
* i3 E" s) f5 W7 ]1 }6 J' q4 P๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
0 V& D, f# m( `1 K๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม0 h" s# v/ w$ v, V- S5 C) `9 O8 i
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ0 E% E: s8 V2 y+ G, Z! t& p6 `- f9 u
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม) ^7 O; d3 x& E( a: }  Y9 L
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
* ^/ r3 y1 M2 P9 D1 `ภาพที่ดี
! C2 N" n/ {9 o' a% M3 c7 u
1 V3 {8 @4 T0 A2 u: w8 h. Q" F5 lขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php3 P9 F) d! E: J# T7 T

0 Q; {( c  U4 e) _ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/