วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
* J- I& e) q9 @) W* j6 v* V; o* L7 N" w" f3 e* G
1 _. o, `2 w) R$ _6 ?
9 x6 Q- j! L9 @- b$ R% s4 p
ความหมายวันมาฆบูชา& T* S+ O& w% N4 s7 \1 h6 j6 p
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
& J5 x3 `8 C9 Q0 r+ `% l+ D
3 e# I! ~& R5 d7 B+ P* M8 a2 X- [7 Dความสำคัญวันมาฆบูชา
  i4 u% x9 e  P2 F' R$ H2 W+ |7 g- nวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
6 A0 Q9 w$ g4 H+ s* r$ K' H9 u, W$ U$ R! n& T, z0 r" j
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
, v; X) E4 L0 r
$ V/ S8 l1 G$ F' p& R3 i0 b" \7 Tความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส. d* b! P5 C# _' Z( J$ b! C

/ h. e/ V3 {, W5 s1 z5 K# n6 \; {  cประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา* u8 L5 d3 V* d- P
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
/ i; H% w& g7 X, a1 {9 N% z
6 w/ ]! ]% }4 T๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
5 w* i0 s# l& C: D, p5 A' @# }! d0 ?4 b# U: m( P0 K
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
6 h5 L: a5 u1 Y& h; `  o7 h/ l
6 C; a' R$ W" T' C"จาตุร" แปลว่า ๔
/ P+ d: t+ c( N2 I9 p5 @"องค์" แปลว่า ส่วน * N% O4 m8 U) n6 Y: H# S
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
2 _5 X) N' [; P- o/ w) K2 lฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
1 W7 y$ @7 K2 n6 R& i, v$ C
9 l3 G6 {; m* d: X) t) o+ ]  g( t% g1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
+ A2 f, C( a, y. _
" u" ?; w1 u& R1 f4 A$ W4 i2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น6 Q$ m, V- J$ r7 q* W9 a8 b$ n- c
0 y6 _# G0 H+ x: x( g- m
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
9 o! N6 V8 a$ t9 h4 t2 _1 s
% v( }+ B/ E, z4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
& B7 L* g( s4 _3 k/ G; U
1 U- f( \$ N! q" G9 b; Eประวัติวันมาฆบูชา
/ X2 K) R% F7 i4 W$ X+ F5 S* j9 O8 R- o- f
มูลเหตุ4 i/ i/ m. `+ i) I. ]7 A7 Y
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
/ E! ?% K. v9 F3 f* \: S% {$ P& R# i/ Y
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
& c- m7 ]" U& n. |5 Q
3 R. F. c+ z. Bพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก8 h" i) N6 {+ |7 F

9 C5 q" O0 D6 A9 v5 }พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย7 `/ d! B6 A8 _1 M) m5 Z
% J3 W9 O" j# N" _) u0 ~
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
- Q# c1 |" @3 J1 {  b  Y0 w- u( |5 F- `" |; B
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน* }* p0 ~" ~5 y( Q
5 d) K" C* }! X, [
, |9 h% C; x& j/ A, g$ _3 u8 G

; y, ]5 y" K/ X2 g% t+ aโอวาทปาฏิโมกข์
1 A7 k5 m1 ~( q, a% c) jหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก; A% Z0 x2 r( ~& N& \

' n7 O# Q. k6 z2 K4 H8 pกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)% Q( Z, _! j3 z+ M1 N' i/ T
" `$ ~( D% R6 C" K
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
5 E: M7 z% X* z8 x6 Xสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
# F7 F9 |/ p8 L) _ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
5 q. M4 N4 [& i3 uนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
3 n5 {# |) G0 @; a7 Sน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี% b$ `% \7 D; t* \9 T) h
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
" C" d9 ?. T1 Z7 i% F* Zอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร3 {, _3 d' y1 y. N
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
  f: Z2 M- ^% p% J  h3 N# f  lอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ6 \5 {" Z0 Q9 k5 W* _5 r/ k

$ y5 J. r3 u4 t; eแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน* |1 g9 D  A, g# L0 T0 ]+ H
3 i+ b. [, [- A& [- U- I
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง. k1 x# _" s( {4 l  E

2 h5 v1 Y( ^) eหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
' Q2 N0 f0 H" c, {$ \3 X
) e; C. c& A& `* _( @8 @สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)* n9 v7 x6 U8 X8 I6 c
" z' |& F* ]" S  H- X
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด0 i  e) w7 ?% u/ j

" L  g* `( a& S: ^3 P7 vภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
! w2 _# T6 p' _2 b3 s6 c5 m$ B" m. J! k
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
/ B/ G, ]! D0 r
8 r: U* e- [  z& a  xวัดเวฬุวันมหาวิหาร
  m* j5 R; n# `! Q; t"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
2 s2 J$ W- Q: z. e/ e
1 C9 a, L' Q3 Y, T$ n$ X: Vพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
- m8 L) v& W& ~  l; n% l' p: W4 r& j& `4 i8 U% A  W
4 S: u* d6 c4 U8 ]3 F8 q

2 S% l7 s$ Z- W, ^4 B2 u; R& Yวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล6 {* N. q0 c' c$ _) \  W
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่( K  j8 k  o* K$ `
# \7 _1 y2 f0 g9 S- J
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
" g4 }6 D7 d  w# k- e
5 I5 ~1 J) C, Z2 I; z7 iพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน" V$ N2 u1 r1 Q* X

6 v2 g* s7 N! q; Vวันมาฆบูชา, T: l, i  u; u; }2 F& N

2 L4 S. W# Q( M7 `5 C' S+ _9 Qวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
  d7 k  T4 w: O/ c$ lหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
' f% [2 V1 \: k; Y
6 t: C0 R% e& s2 [& i/ ~7 ~7 {ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี4 j! x. L, @/ Q$ f# ]

9 Z: z3 e" z' x/ {) N5 Xแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
4 A9 q  o0 A; [* F  t: ^. N. P2 e: ?  w/ B) S- y( v# e  e
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
1 h) ?  ?: \5 M9 Y
, ^/ e3 b: a" Q/ s/ H' uได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา  _( H; _) N4 k$ s+ a

4 ~3 F* |4 c/ m. wโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่$ H0 ^  v: `+ j, o8 \- O  G

2 z; i( I/ T+ Z* c+ `ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด0 l' ^; m( V: B  o; E, }* A/ m  F

+ t) u$ T1 a  Y; [แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี. d+ k- o5 [6 ~* A4 V( D$ D3 ?- e

0 s, I9 @' q, Sกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
. \) G0 X! i  {& p; k' M8 E% K$ `. P9 e5 T+ j. o* q
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
5 Y2 X1 m0 B/ F0 G& e1 `' r/ |) r; N, h2 O2 Z  J
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน0 a+ i/ }; A8 f  y+ H2 R
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม2 l8 J* Q( p. h3 a0 K6 v
2 b1 |& a" Y. l7 P- v& w# d
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก 9 L7 K7 L# o: m' v
" E. R" _& V, A% _: f
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)9 [4 c& T( z) U) o* z- {# y

6 Q, f# k' l% U" H) bจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
9 p$ V+ z* J$ d1 ~4 y$ |$ n# uถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
  X9 x" p# g' n3 x5 g  o6 J8 o! D6 Z8 q& {
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
- k$ V, Q7 o/ I7 j) p
: s5 V, j% l+ i+ H% sเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
& ~3 _2 m! {: W% F: Q! o/ ?$ j2 T5 a
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
4 Q' @9 p2 K% X! V1 G# b7 i6 s' X% K' @" ~
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
: s+ {  Q4 }! A9 e: Z3 n. h; x0 @
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน/ U& [! o& a; N7 k" w+ r2 t; g2 _

6 p2 s! r: w4 u9 g+ U7 dจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง0 u+ N( p, f1 c
: _5 K& u& E8 r- m. N, c
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)- c: k+ f! s" K' u: N
0 K5 U! \% f! G" b
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา" r4 w) |" i9 m8 y+ v' C% O

. ~2 i/ Q. v& f การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี6 @% P7 p4 X1 X2 M

; @5 a, R% c/ d( `เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
% O; k  R/ v# F& n# D1 z
* k- y/ Q% o( |) q: r- x$ sแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
) h1 a8 s9 V5 R$ Y& e' n* E- b- ~, A( y1 Y7 y. Y, {
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
1 x# ~  T) L4 X! x  r% j& o0 ?. l& L* Z6 x

! g" @" U6 a* z6 J4 y: f8 b$ u* d  W
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
6 @$ C* q4 V9 e' K& u; lพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่. `8 ?: Q! T& U% K3 n
& v( B0 H. L' C. s, E" R1 l
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
) h9 H& y; c9 Y- Q5 l# X1 [: y' p7 L; f  g  q5 y8 e
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
7 L; d3 F% x9 w0 X3 _" h6 d- c" z5 {3 u
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน) B; Q' y% Y; U" O* y
2 c* B, G: N! W% m& D$ _
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด* r5 V$ C2 p7 }. i
8 N  c3 |7 D: Q9 [
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
3 F/ O& d! G+ t% ]4 `% Z๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ3 T) {* g$ O! C5 ]# ?( v9 }) S- P% r

) U  a2 F, [; m) Q6 C" s& z5 K5 |/ wจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
* W) y* g- Y* v6 u' D9 w& ?, |
) I' D* F0 d6 s, dประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
: M" W) B9 a, j* o- M, V# I) T/ b# F  c  X
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
( u: R. v: ^1 t, m# I6 H+ r1 I
& P( w, P3 \0 A; Q% ~" Gอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔8 @' h4 b, q+ I4 n" \, \, s4 m
& v. c# ~% w# Z, h* y2 S) A

4 Z2 H1 M: L1 i/ J5 U& L- G0 M: i
% \& U/ z, I- F: T1 x6 ]) Cหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ7 J/ C* T* H$ D
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 7 X4 u+ u( E. T4 z+ d# t
  F7 r" |  x, I4 s
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้- m2 C4 j# y7 N. j; k0 x
! a7 q  ~: U. E, F
หลักการ ๓* Q: v. h' N6 t$ l* ]8 b" m
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น( u/ u/ N$ d. y' R. i2 p1 E
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
- s0 S' S* Y  oความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 5 ^$ k5 ]2 V) m5 Z
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
' E# G, M1 m) ^7 a& u% [- I4 H* S4 W( w
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
, y* A' }) Z: h1 l  u- d( k; X. f7 P6 O4 d4 {
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
$ ]: V( T# e, E- N' Y% G/ p! X  qการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ$ b' `4 x5 _2 B, g
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว2 ~5 ~1 _/ T/ T3 W* {7 _
  |  q" O" {( q3 {0 v* y; A
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
* a7 i; J2 Z, {- G9 x" P& H6 q2 e* B! A# ^! ~& _# Z5 p
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
2 z; M; r6 ?$ L# W' V" M4 i. c2 {๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)$ F$ ?: M, |3 I+ f8 Z6 N7 }6 T
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
3 w5 q5 d* k; L3 f1 \% y2 H๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
: c4 f- a& s0 p1 H% c8 F+ |0 y๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 0 l& K7 o2 P* j5 n: Y
% T' }: C5 d3 _+ n
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
3 `+ O. {2 ~4 J6 E, L1 c+ Z. b0 l2 P
2 \7 {( l9 B2 v. S2 sอุดมการณ์ ๔5 j* H# c# t% g7 s  p3 X9 M
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
6 h, ^: V- P2 K( Q0 U( _๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
7 _1 y: E/ A0 v: u/ h  {% {๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
6 v4 i% A5 F$ C9 R. v1 ^๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
- A' f: O/ T; ^6 e) |% I& @
( c/ T/ [6 P3 H4 t( P3 Wวิธีการ ๖2 |, }* _8 y8 [7 H
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
' E: F1 W; ~; s' N: v! ^" o9 T๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น+ b" t. L8 u3 k: r. D+ M0 X* m
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
3 v4 k) v) s$ A$ s) R7 Y๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ( u7 z  B( X4 m2 k* P
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
# e( b5 u9 \1 d1 m๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
, |8 G% C7 g/ I7 v  Hภาพที่ดี8 _' ~" {3 y; _' ^

: D+ Q# }% v$ E0 b$ _ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php2 Q+ ?2 J4 a) y) }4 `

- S7 Z8 \5 ]% U: D$ kที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/