วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา7 z+ @# _: r! ^& d  m5 E' `
4 Q8 ]6 _8 ]0 ^2 i
/ w1 L2 G& {, B. `* z

) u9 ]% X! w9 e$ Jความหมายวันมาฆบูชา
4 w" n. |% l  y- t. d& v% Fวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
' |6 R7 C5 z& d. \, l9 f* _
6 Y% n9 ], S& @. r6 p! P, hความสำคัญวันมาฆบูชา
& |" ?" ?0 D" V7 Hวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
9 W" S6 c: L) l8 a* p' Y; J
# X* ]; O, K- N9 qผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
0 g/ ^  O0 M0 Z2 s
& x8 D0 o* N6 }- V% Hความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
6 I' F2 R( y/ M' Q( T. _  j1 x, O+ u, N2 `, g$ i# ?; |6 L. x8 F
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
5 I; V5 S- t7 R& u1 y& e) _; d๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
$ h" |6 `; b6 q& g) I! i7 m+ @% W& ?0 R
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
/ G6 F$ z* W7 [5 y
  R% G. C7 [2 g  ^: b9 R/ I% Lคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ, V" ~: K( m; ?9 q0 Z
; _/ F+ \1 n4 B% Z$ M2 ~" A+ c6 I
"จาตุร" แปลว่า ๔
  P, Q7 `$ `5 O"องค์" แปลว่า ส่วน - i) ~/ z* V1 k- [0 d
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
+ B/ D( j8 B$ cฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
, N# b! }5 |9 O1 }; A, m) p. X# ?
3 ]# g' X* C( m( E% Y) p1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
6 @) q! M0 W8 h6 X3 O: C) G& Q$ G4 r+ S. M( R- C
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
3 }" g8 V# ]) _! P! Y$ f' ]  Z6 x6 R4 b1 ?3 I' M4 A! w
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์- Y* Q) f2 n1 A
# {0 [! p' ~$ d; V$ E/ M4 D
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ# h. R! V# D9 f) P9 r4 W) E  z+ X7 c

/ M. E+ l- E8 r& t" Y# `& Hประวัติวันมาฆบูชา2 H) Q. f; l  l  {1 I
( k/ |, G. t5 y
มูลเหตุ
: k+ e/ Q+ Q: u( Cหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
8 q% X1 C3 C6 f0 e0 M1 W$ ~- j
( `. Q  M# z) x! S4 q& Tเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
- j. y2 y; L' V3 O/ Z& A4 {# c# @, u5 a" ~( F, Y# t+ S% r  F
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
# L6 w" ]% @% \3 H5 {% K* I9 h  a1 E) j; I( ?5 [- _6 B8 s
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย0 n+ A. n5 y  x0 S
0 c6 h+ n' A2 z. d  a$ v# k0 Q
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว1 m$ n: t' Q* w  u7 t3 x
9 q6 U6 p) y, Q) ?6 K/ ^2 Q3 t
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
+ n7 v# M$ x4 T, X$ n5 A; R
2 r" j; R) s! D/ N) S/ [. h- m! n8 o: s2 r
' i: {. {' d3 X3 H* B, N& |, |
โอวาทปาฏิโมกข์
0 X5 q3 D: `. v) V* S1 B0 Pหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
- a+ \" j4 j- }5 W$ i0 H. S4 e: O6 f* y& d1 n8 X3 d
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
0 X& m/ P: M' e, W
  `+ s8 H+ a  tสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
/ y2 ?" _. x$ s, c0 B/ e9 c8 c0 Iสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
# l$ s' a( A/ T1 |  R3 \ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
( I4 k4 p1 j7 Y2 O6 uนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
) f5 `* y7 U* f" f4 X3 |- m/ Mน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี) Q  T* a, R: |7 R; W* |+ t
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ. C, R$ F2 N+ [" S
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
. n$ g, L7 J; eมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
! q% @3 S3 Q: L( @9 X  a1 y8 Eอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ, Q% }6 D& b4 s8 @( x' a8 Q- Z# p7 w  _

4 F( @% m9 @- ^  ]0 ?3 Mแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน% C( b; a6 g4 y3 s* o
7 ~0 U- @% P6 C" x' c! o
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง% q) b+ N( }( i# C' r) ^! D

+ y. S" t  t+ `5 M8 \หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
6 B- }9 a3 P$ f5 f, n: U) V+ j
9 ~3 u, {' f9 U9 Eสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)4 `+ I/ a0 Q, q9 b7 n

4 _# y6 F0 `( }. S- \2 i4 nพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
3 A& I" X* r! r+ k, `* \7 K+ T2 O, K
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง) W  V2 g( a( v, E$ {: n
% G' S' S0 Q' r8 R/ L( D/ P
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
( A$ F+ u. M+ ~1 M2 W4 L
  R" m9 \4 [2 r. v# f) R: R+ vวัดเวฬุวันมหาวิหาร
& a- R- r* [0 P"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
9 T1 @/ ?. e$ @( O5 m
) b- f7 F  q: x1 Dพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
: {( Y; w- W% \$ N7 O$ l/ p3 R  n* U1 y, h3 q7 C5 |
& ~9 r' g5 `$ V9 J7 P$ y
. A; O8 x8 s* a9 ^/ ]6 ?" h
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล3 _; G7 C. ?: K! D7 L6 K+ u( k
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่$ K+ B. {* N& O4 }- N" K! B. r2 J

9 l) e' ~% D  ]( r" C9 w9 Dสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น4 G& ?2 z* y) W( f& f' S

! \# {3 j7 N& g6 z, h! T5 B7 B+ aพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน: d# a+ Y. I2 Y; w) V

* a; T8 \5 k0 W/ Q$ R2 o  X: b( Lวันมาฆบูชา% }3 [) S, m$ l* b5 G7 o' g$ e
2 a5 @6 g* _  N5 C& V5 m
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน4 T8 Q8 o; }$ U+ s  X# N
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
9 P. e7 o" R! n! _8 ?4 `" r9 e" @
  S' e' h& A( t: }1 }# m8 g0 z* ^; ^( Rชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
* d; S/ n* t$ r& h% f( s% _- K) U! g. b$ W: w+ R6 O
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง2 b1 W- x- `" z- h/ p! H9 w
. `7 V2 p" \9 ], C0 ]; _
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค % c5 h8 y# D2 \
& H8 y  m" f' [2 U5 V
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
( N+ I4 N% ^4 O6 }1 A, J
! O6 M' m+ ]. I8 _โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่9 o- X8 o3 b' i8 U! o

7 w, t7 L9 y1 f$ U8 Sในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด8 C1 i# }6 _. u) c2 ^- c4 w
5 Z# }2 f7 Z$ Q( G& n6 }
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี1 `( T! f& Y, ?8 E7 k
2 z9 u2 a* x# _) I( ~- \
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก& K$ E+ q2 {, H9 \+ N" `/ E
$ `% G0 N4 ?: i1 p2 w0 [
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
# C  _  \, K& ^: o$ d) V8 O/ @) t" d  ^% [+ Z) X1 I
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
$ _' S2 w4 K) b4 j, ?  Rปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม5 T$ q/ g! j0 I
8 q8 J; u: `/ v' r
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
; r  l8 S8 V! ]* c# q& d& ~# m- P- _! G" ]2 P, O
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)6 P5 {  c5 o7 n* Y+ F

6 M3 V& P' Y: N. R/ p- _( ~8 Q+ kจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)7 }. ]1 H' s2 A8 U
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง- t1 ~# \3 ?2 y. a

. J8 O- |. E9 J5 ?( Y/ |4 E/ dจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ) ?9 p9 }/ |! K) I, J
, b$ b0 R7 S5 m- `; b, [
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
7 Y: b& K: N) r. C
$ T: R+ q) D5 j* F$ ]. \ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
. g: U- D: G' _4 j9 {* e; {$ D, h( g
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ1 S" a  a7 O) O; I: D/ c

, |# k& K! Q3 O6 S/ K% e% }; Mกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
! H& T* F; l! [5 n# Z
* w) ?* `2 q4 v0 ~- Bจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง( ]3 v4 j5 `3 F1 O
9 o8 J3 F8 S& O9 p# o+ u9 s$ f. }
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)4 a7 Q, f3 l$ S
3 `+ l  b" x/ L8 \
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา( k7 c9 Q9 {% {4 A' R

8 l6 |& O1 ?$ Z* f' b% }* D การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
* X3 r! ?+ z8 e/ n" L* H  s1 B6 Z1 E, L7 k4 \- T' R
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
1 v3 ?, H) P* J& t$ H7 b9 p% Y
/ p8 K# V6 S1 r; \, U; M* \แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
, q! ]# N. Y7 ]6 t# Y  }
/ A8 i9 k; w" K/ Z1 \ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
. o, H6 k# i- _* {- u( d  w& f
5 Y3 b9 e; g# v4 k/ ^- Z: p+ z0 \3 ?  A' a2 H" O) \
: I- j" X5 {& Y' `; J3 z) y# F( N
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย. ~3 |; ?4 z! c: k6 Q
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่6 Z  I0 A3 q) G
' ?  p/ o% I) u) S0 e
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า3 Q' h! o+ c8 x' U6 m! ]4 }( O
( u3 o; n! c4 h
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
( v1 B# Q8 V& {# @( d/ R# N. M7 e! K: j1 G6 I' m$ K; i
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
- R2 C$ ?  m: X7 Z" o# H& {+ ]. R+ o9 [7 F
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด0 y# [% P* Q4 J+ O6 g
5 s' e% U; T$ k! I
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
* V% [" L# w7 X; f: k๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ( ?: x  _& o. S

5 a  r% H5 G2 dจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ2 w6 Z6 I  Y1 D5 `5 U

8 [! O" k# u5 u1 Aประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
: Z( ?# }6 v% w9 ^6 `! c. R! G
- C" }: s3 ?% Nในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น$ m; b$ r1 w. V- v

* W3 X( G% x  h, J! D5 b1 M5 gอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
* A; A$ w4 @# A$ p  z  W9 N& u* N1 K# S- O# X" Z: O$ i
+ @# f, R& [7 K0 Y

, U) B9 V* }% Pหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
; d$ R* ^. p8 X7 mหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
4 o0 Y3 R+ E+ D
; V+ Y- f; u8 y  o' r' Zหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้/ j/ O5 r% O8 U& M0 F: s* j! a

" \: {" l" }+ cหลักการ ๓
4 \2 Q6 v. B- Y๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น! R4 _5 t8 I! i& `' h+ N
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
! R2 S8 p' t+ xความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ & f6 q" Q6 S, I9 W% Z: @
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
  j5 n/ V5 V2 ]: D, P% I: H* M4 b: r: |
$ b5 j/ h! H* q0 W! t๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
  E) ?2 {  `  f' ?/ r7 u/ g; v0 ~" P& e/ W& m
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม' Y* e; z3 q' P9 z- ]; J
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ: f. |2 ^, M. V& N) U
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว4 C! |( L( m: X
4 v$ _4 K3 {  @0 I7 ~1 O
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
: V5 W' c' F9 M) m) W& B6 J" ^! i* [
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
$ s7 J3 M, {6 k. p๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
- a$ U3 Y) |( V๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)% O7 y* k  f5 o; T1 S, j
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
6 p# L. P' w2 W5 }1 y0 |๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 0 L% K( m& ?; k( O: u/ M0 o8 O1 d
2 w" _, b6 }" C: |2 D% Q" ]: ?- t, f
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง8 d+ [1 |& W% J- j; [- S

+ j- o6 u5 c" n5 p" W* S/ F- oอุดมการณ์ ๔4 v  n: M: ~' p, U4 K" v6 [
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ! Q4 u2 ~# _$ S$ i( ?, g/ S$ W
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น( {2 i3 `* v" Q  y4 x- z
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
3 M8 Q. k8 P7 E; s0 o( L7 v๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘4 I8 W  g8 f4 ]; C% i2 _& y

( G5 |  X9 P; }! ]' A. L" }วิธีการ ๖8 K/ E, B6 C! i/ i
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร% i; H: _1 e* G/ l% Z' T  e
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น; [0 {$ ]' |: t- u
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
2 I2 u. q+ S0 U! ]7 }6 U๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
% X5 ^, L5 X  t. d! f, X" I๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม9 C# V% a# E1 j3 g
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ9 n2 \6 E* S8 Z7 i2 T
ภาพที่ดี3 Y. k5 ^: d9 ]& r

. q# V- ^) T# X% S' Tขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
0 |1 D" [. o+ J; G1 l( P2 I, L2 D/ }$ w4 t9 M
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/