วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา( K- q3 L+ s" U" J
9 `. c0 z) Z8 @' M

' H5 _' N* V3 {8 h7 g
1 J  ^' R# G4 h2 `/ F' Q$ r+ oความหมายวันมาฆบูชา+ |! @5 F, z9 b) v2 j7 r" U
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
% W. L9 L3 [+ \$ O* P( _% C% T8 Q$ r) g
ความสำคัญวันมาฆบูชา
# ], V  ^/ M0 {# f6 lวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
! [3 ~8 F# e; w, L; d9 i. J% p. o$ e" G  A
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
" x  ^. n2 N- w, W/ p% S. D0 o) a- R4 t  ?
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส5 w% c' S0 R5 {: x6 i
' N. D: N' Y! B7 p! N) q
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
+ W! K. _8 V, b% |0 Z๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 0 ]( s% S. L' h/ S# c& O
: d; A8 Q+ Z* L
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต8 m! U; L2 ]5 y% r5 |* k3 V. {' d& y

4 O' v, W5 y7 K2 W( ]$ G! y9 X  Qคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ% S6 G! z) t% y( a* o" K% Q/ g( |1 F
, u- W& ^3 H* l; x
"จาตุร" แปลว่า ๔ 2 Y- y5 P" p: B! ~3 Q" H
"องค์" แปลว่า ส่วน . O+ C+ a9 n8 ^) s7 @" b
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
4 p* V; }: s  @; O# Hฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
9 Q6 {. @- [( O* N0 H% |3 C
) Y2 e1 c9 L! K* a% n1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย' D' y' C2 i1 k% D

2 G, r" ~* V/ K$ S1 V# B2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
5 r9 {3 Y. r( u+ |6 `* W/ ~9 L  R) ~( l. m( i- Y/ m2 p* Y+ d( U
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
* x9 j& M- r; s, V0 n
! i3 t" H+ W9 A+ B% J7 Q$ O; ?4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ) w- c! c( T! c# ?" X
" K6 [/ C* n+ M' a+ K
ประวัติวันมาฆบูชา# N0 r! }( D* Z
3 L& {0 |) L( b9 y6 V5 l
มูลเหตุ9 a, N7 f- s, ]7 e. E& Z
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
* E+ G# [1 |- s: J8 s% l' }9 l$ r' w7 ]' L! Z; y4 A/ L! l
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา0 e: T2 p* {$ J3 d' @( ]! M

) k$ h+ n/ h4 h; f+ Yพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
: l, u; d" F8 O8 A; J) j2 D
0 n. v4 Q. `$ c" h( q3 T- ?. Fพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย$ Z  ~. z4 v: X* C
9 t0 Y4 G" }8 Q' a
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
) o% }* E+ f* R$ l& K  B; \) B0 b7 d0 X1 k- D, }
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน# q, I7 D/ J9 n) Q, B0 b2 H  w3 g& x
7 }4 P* T# W8 Z) c. n
9 n/ u0 d' d/ w5 O& s

( j; k2 a& F5 F& L7 t: K- w7 Eโอวาทปาฏิโมกข์
, \$ W# L! b" kหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก% S% {# \; P2 t9 z

: @6 t2 P; @! O) R' Xกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
& n- [% x  v% Q( u* a4 _& [! j. Y# _* `" x' X; U( `, Y  ^% w% h
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
5 T; ~' G1 S! _6 o6 hสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
& i1 y) P; t5 t1 m/ e* oขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา# G2 C; o# }2 g4 @& B
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา. N3 _% U8 u1 n% s6 K9 N
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี' H' @, f* C! `/ \6 X- P3 ], g
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
( s( r& I+ `/ w! _% ~อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
) D# H) s1 `+ m" B% [มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
4 I* A9 s5 |8 K& H3 b/ j7 G+ Xอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ0 Y' g, u4 @7 B# j8 P
' U9 [, i5 u. B4 y" r  m
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน8 q6 d+ F: H% }4 H+ s/ V
* Z5 g0 ?! H% k, M) T
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง6 M) z6 S7 }; I, q) Q

7 f1 Z5 i; F$ n& eหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
9 r3 A9 ^' P% g$ Y9 E5 |4 \! k4 N+ j6 D& ^1 I
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
! g" i7 ~- y2 Z+ p7 I) t
! y" n+ M# u) \8 t& h! @. Eพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
7 Y% C+ B: K4 @4 J5 ~) l
7 R7 R$ b+ l' F! G* w- _ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง6 {4 l& [: Q; d5 ?* s( H1 J( x- r1 p! j
2 j* C# ?4 B; e) k( B; a
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน6 J: O1 D5 G- \- Q0 W9 s" L
" l) K; }% J) P
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
/ i. h8 @! `# p6 C+ c7 _$ p"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ/ @2 x5 T( d. N7 o
- }3 Q# D0 a' Y* H/ u3 a
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
( p7 F1 G- J: K, y  n# @+ L) b* h
* w! i' N5 a5 v1 u
' ^2 t6 ^. d2 L' I
7 }; H5 Y" V5 j* A3 K( vวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
8 T, H9 R2 {# Y, H& F0 q) C/ Aเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่; H- ^5 g5 n+ ^+ l" ?
. q! x/ Y2 N* X1 n; |. N' d
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น' M8 @$ L6 e  a$ K# Q/ Y& h" q  K+ `4 b

9 p% w" d" d7 h- B0 tพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
1 c% m& H3 A; c1 o
; R4 q& T% p% @( c& G" _5 t) Tวันมาฆบูชา  u7 @  X9 k- d/ V& S
- K) Q" N3 ]; B0 X/ J+ X* m! K
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
" Z/ a+ f/ B/ H0 p3 q+ jหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม$ {( R5 K6 P4 I7 v
! x1 [' G  x0 x
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี& r4 N/ m# ?9 a' F

0 J. {  C2 b' F0 Sแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
$ f. u$ s7 i8 |/ N7 G/ i5 ?1 T5 b, e
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค - V2 s) i5 P6 Q( ?5 Q
  z: O; K$ q4 b2 M
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา3 r( c9 {9 m0 }; q& Y

+ H& H3 |+ s* u+ Uโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่5 J  [) k7 G' P9 {
+ c2 B4 Y6 |1 G# o$ d
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด1 ^" S4 o6 `4 y' x
/ ^! Z: ?7 g0 ]! M
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
8 o7 y# P6 d+ x. [7 k3 ~6 d/ i6 h" E6 E* Q. Z
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก1 D7 Y5 Z& \& _1 ?, I; O8 K

- {: _7 z0 ?9 v- W' g. U! ~โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)6 }! C* N7 G4 o  I4 z. X( h
9 {# E/ B3 N$ V
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน2 j1 r$ B' r( {6 t
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม- h# R: F6 q6 M6 q
0 F5 S0 e$ o8 }) ?( B% C7 v
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก - b. @4 Y' |% q9 l7 K
% B/ ?, c3 l# F
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)7 V! v! F7 f# C  _% I

2 e% Q0 a$ O8 f) K$ gจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)  \% A) @0 t6 k7 d
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง  G. l* N, ?) L/ A  @4 @) q  B* @
6 }/ x  p: E8 C- U0 f4 B9 j
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ/ A; _+ O7 a6 d( P8 Z: {! Z8 v
8 f1 X* D+ X+ e
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด' _; ?& h4 h% |0 ^! p+ {7 Q
) j6 ?3 X" b$ Q, h& X7 N& I8 ~
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
, n* h8 i1 R7 t9 @* y
! M  E! h  p* Q" u: H! O  H  iเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
+ k9 K6 }3 z1 U, q" ]% N* Q- y3 z4 S4 K% B6 [2 ^$ H7 v( e$ x$ ?
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน; q5 L! c' B6 b2 ~2 U% m
9 s. v! ]# ^, M1 W! S
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง/ S' i4 p$ W' c9 X8 e& B. I: y
3 E3 s  x* M$ c6 N2 @$ G
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ); I6 f, a# N) I" V

! }" s1 C7 T* ?) Nกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา% Q* n3 O3 `9 h' D
5 V: Q1 q9 }. ?, T6 |" l
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
% M: `+ w9 j/ k2 _. A$ W' K3 Y
+ H2 T# \. Z" v9 Wเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ & f: e$ d8 T- n' e0 E

4 t  _9 `# A' p; D/ [8 @แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี! ~1 t: V5 M' ]5 F( u2 \

. ~# H7 v; B3 V  T( sขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
! ~6 a$ W5 m  F7 T- B: r/ m* m/ I$ Y9 }7 \

) [$ q. a7 b, T8 q" Z. g
9 v& S9 G0 j. `) `การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
. |/ f3 w$ }1 bพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
/ C: C5 z/ B- ?" A; L
7 p# b# Y0 r0 ?5 Jได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
/ _, b" J) c$ f
# v+ S+ U- Q$ u) Cจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
& o( u- ^. q" p  ]; F% P" K4 r9 Z" V1 j; s+ w7 e- U! X4 @4 F9 a
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน* j, r; ?: B9 X5 }2 K9 _6 T
$ L4 K3 Y8 H1 o
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด6 }4 V+ F* W8 Z

7 A0 p* y+ f# ^. W: nมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
) B6 @8 b9 G* h6 d7 I0 u# F5 \4 M๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ" U- b- y$ K2 ?: I

2 N3 l8 |9 y6 \' ?/ ~+ Eจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
, Y. c( d& r0 r5 n8 l$ E# R3 @& b, q! B! U# G: k7 |
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี( y1 c  b, ?6 ~# Y$ M
5 _& g& s) ^* K, k
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น' F! v/ P& r! Y- I5 f
2 T" S% `( n; Y" {3 w% }+ s, r
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
. h, |% x9 s" A1 S: w; q. F
; o2 J8 l# v! v7 k9 N7 N) g
% u  d  Z4 i9 [. {* |- F" g  n6 F( T* \3 \
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ5 W0 i" M9 w6 l% B, h
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
8 f& p  ~8 d$ E3 E- U; j
: y. ~) w3 |8 F1 Xหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
/ x6 T8 r0 j9 I
' M8 L, X# r8 B6 Uหลักการ ๓
4 B4 Y8 K% K0 a, K. v๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
6 d6 {6 \+ `9 A2 X2 k7 Nความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
& p" X$ I2 b( ]4 o% f4 `ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ , V% A8 Y. Q& q$ z& ~
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
) ?" \6 L( `2 V, H$ y6 p/ L/ D5 G- S! \8 n! F4 M- \& }  K4 x; s
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ/ F# }8 u9 P3 H7 L* v1 _3 P
) D  U2 n3 h0 G, Q1 \0 e2 I
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
) a; [! K; O" u: y# J' u: jการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ2 n) b6 p! I6 }1 c- y
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว! F& Z/ G0 S8 s& S8 T
" Y6 S& {8 ]2 g$ ]4 r# f
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่3 v. w% h6 P9 M: f5 e  X- N
; Y4 S& G. s- F4 b3 C
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)0 n! @8 x7 S$ A' Q, I* D7 m. u
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)( f7 N, ]% I6 y* G6 q/ v0 ~
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
6 R8 O2 \/ W5 l/ h- e: G4 X/ f๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ' _' N- n+ g1 K, w9 G
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 8 n: g/ R9 d* Y4 I) g
; |- h/ |9 L! w5 D; q% ^
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง! J& m  r* {; m$ y9 @  ]* ]) \
! D/ K2 p( ~) Q
อุดมการณ์ ๔
; ~, ~  _& {$ q๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ7 R4 N, _* s: f% k
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น( G4 x8 A! p8 q" m1 U
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
% x6 ~# F4 Y$ p. U- R๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘5 G9 |. a. m# Z, A6 y8 |

% ~+ t# h/ x  d# j  |. F4 y4 s# jวิธีการ ๖
' E4 T5 P6 X' Y+ U" s1 a! {๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
5 [  l& `8 i6 E# E, O. U' Q๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
5 Z( Q) ]0 H$ \% w! v๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม2 t7 m$ W+ l- I3 N
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ3 M; ?9 E+ D4 d4 x& w# W
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
! O5 Y4 y6 l6 B. e; |9 {๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
; M2 y8 g- e1 D7 j. ^, `% B  Wภาพที่ดี
6 Y& [/ b" N- |/ i) m7 I/ ?9 O8 o
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php! S1 E6 |3 e0 h/ n1 Z3 i" H

* A3 w1 h8 i  c: t8 Eที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/