วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
% w1 I* q+ {5 ~3 a: y
4 B  l/ m6 k- n1 i! X6 _" L- c0 R( _3 a
* ?; E# W8 E0 D: V% R- M7 F! M' w- D1 J
ความหมายวันมาฆบูชา7 a, d& u3 G) j
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์7 `2 ^; b& l9 ~  b# n5 k

8 s8 f* ]1 c+ M3 Yความสำคัญวันมาฆบูชา1 }+ U; L, j$ |0 T& s. _6 O  d0 t
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์+ Z5 V0 M- T0 f0 n& Z/ @
: _: i* ]/ H" _0 z+ y. `  i+ s' t
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
* _2 W2 T% d! Q, t5 _: N; l. M" ]( S1 g1 [! K; Z- X
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส( D9 O  r  V* I, E0 {
' u% Q6 t) ^6 ?3 A4 }. v
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา# ?" }" s8 x, ]  p
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน / M. F$ g* b6 `; |9 v! r
2 {, n/ P: x3 d2 ?* }4 ]
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
& @8 o# k5 T2 |4 C% g$ `. s, N; O# n. j+ s  |+ o) T9 f4 ^
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
' G9 M1 p1 S& J' N9 R2 h9 i0 ~% c0 x6 K8 d: \
"จาตุร" แปลว่า ๔
5 C+ t: B1 P2 f  r"องค์" แปลว่า ส่วน
" n: _$ F, z1 p"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
8 [! e- Z& ]  _: |8 O; M4 mฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ" u6 ]" P0 h" s# g' [
6 M; u3 C9 {; ~- r; k
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย& J3 x7 m- y7 D$ m
7 u) L  r5 N' b, \1 R/ B2 |
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
- |0 y( U, P. \, j
( V; B% y  z* }8 V" h- z3 w" q3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
/ }* h7 U0 U9 o/ e5 w3 c" `+ t
; Y7 R& D& L7 l% p. T$ \& L4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ4 t. G, y2 I( W9 F
, a/ W# P. b. \9 ~2 h! y
ประวัติวันมาฆบูชา% J/ u0 N( a- f  J3 `* H1 a; L6 p

/ m  A+ p* U/ p' q9 lมูลเหตุ
7 V9 V  X6 ]* j' [9 v$ Vหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
5 _0 U/ O3 m# d+ g: H! C" |- G/ s" T+ ?6 u
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา& @# ?6 }  ]7 I" A; S( T+ A8 {5 J; a

* r+ S" J1 e) X; f0 ^) B2 bพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
' _0 N4 Q5 f0 d: g
0 s, g9 \1 `, h2 Hพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย2 d4 j( U0 L# T/ d4 Z, t

: {: F4 A) ^# n0 Y# _  f* xมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว6 p- j, ^/ U9 h/ {1 Z" r
3 o4 `1 a$ Z# a: D
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
# ~# n2 i# y5 v4 k5 t# x/ a
. D  w* p: N* x, J
0 D% y$ Y( B9 \: m+ e" Z" P7 S
& Q: N  r$ Q- vโอวาทปาฏิโมกข์ ) I* P" l+ r4 U/ N' }0 M
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก$ _0 h+ k, r) b; e. w& o3 S3 d
2 E$ h0 M3 \/ v' X/ F) }+ C% O: e
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
; p6 M# L& p1 H0 K( n6 b" c
; l' i/ n% d' ]' T  zสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา  @* t/ P* g9 ?4 `  D$ K9 x
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ; N8 M" B2 }9 F, {% c$ q0 \
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
# n& b7 K3 _# c  B: q1 c, pนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา' ]) s6 x/ \' o3 L
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี9 V6 f0 @- \5 o: h! P
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ; g, l) |: C' Z; m! y
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร, F8 l5 k% b5 L; y9 e
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ. q4 y, {, {* E1 P( c- P! F
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
% R+ X  m( R# Z3 _8 y0 f+ a% N, J6 y; |, T+ t; h
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน5 R5 J: f; r# H) u
: I& U0 [8 ~4 W( M: l. Y. L4 V
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง9 u1 v" k$ {% B( Y4 G1 C

3 n  ?$ @- U. e+ i" x, vหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส) F8 h9 _4 B0 L: L6 U" C5 z

# F! n+ Q7 m; c; M: a2 [# g' Jสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)+ ^( A3 X/ O' L) d" Y0 H
( X1 Z: [, k5 L9 C
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
( _, g# Y& e' Z8 p0 ?6 R: J2 @; g- R' ?  d! C; M7 T% s
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง( K: [3 \8 X  v! l* |
9 O; I% i7 [+ e  h# m5 I
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน7 h2 Y% Z( k9 u8 g+ K, R

( j; ~- l6 A9 X9 m( A6 d6 Dวัดเวฬุวันมหาวิหาร* U0 w* i; l0 W
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
6 ~2 Q+ F/ _; A, A7 D
5 U* F* p8 c7 j( f/ z# fพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
0 N1 O1 H9 E& X" Z
% N  l) u$ G7 C: L5 I, t$ e4 b: k
! K0 Z: |3 |- Q; k7 ]! e9 S) T# U0 {+ N$ X+ U  n3 c
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล. p# }1 H5 t5 W- M
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
, P3 z# _) c9 ~  v( p. m! b
. \. _( f& Q' O2 S$ Y& m8 G3 sสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
) r5 P5 ?- {; M! X) E
% c3 C5 u/ o' ]9 p2 E  [* y2 u5 V& ]พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน& L$ t% m* a: V4 y: S- Y, P

2 n+ U) X1 c" s/ F  `! l  t/ y. ^; mวันมาฆบูชา' g, N( p- m5 [( V

9 v$ ^( f9 c4 e4 J4 ~  w% sวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน) k" U' u/ R, M1 Y2 T+ ^! l$ ~
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
8 X5 m2 p- G4 [6 E! ]* r: D: z2 g- f0 e, S, e$ P8 Z
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
2 L# X' Y& M3 `4 f# U7 I
# V- }& g, H( u' _) V  `2 oแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง9 r  n% [0 G! u. h& h, m
# }0 Z3 s2 _! B7 y3 \. o1 u
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
7 g2 Q1 h: f& Q2 o$ {
8 y7 n2 ~4 T) _# c- D0 n; jได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
0 I9 h' s0 w2 Q% X) _& F
  _$ D3 p- X& Z( {6 Z% lโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่/ I  p; Z9 l( I7 Q& ^3 U

+ L: `. u, t+ B  ^! pในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
) b. y7 p% @2 W! j! _: t0 O# q: @" u' `! l1 U, k* f
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี2 R0 X% i" A3 s

% N5 g2 u' _, `1 fกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก; _& g0 J1 l, W
. K7 S! ]& N. H4 F
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
' V; H/ [; V( ^
* j9 t' O& B  N9 C* _( t' x" Aจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน9 r6 @3 p; R0 r: \
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
# \) g( B- }: y$ z" d3 e  g: C. L6 D" R
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
9 _8 N4 n1 [( S1 n6 r4 i1 [; b3 k9 b4 ?6 F$ R( ^0 E: {. n4 V# G
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
3 S( G' I( r% }, c$ e1 ?
( o( x& @. u: r. E% U$ \จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
/ S$ p2 Z$ t6 V5 e5 k4 Oถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง0 m! X% V, f, {; ]* ?
/ K; r0 L! s* d! @; P. z4 ^7 h. e
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ) s" r6 R! l# y- t' V2 K
2 ]5 p: N, d: `
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด7 I" P' t/ n% ?; D/ g; U( |) B5 ]3 m
" n' x& v$ j* `$ v- D
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
+ r3 K- |8 q" n) ]5 C2 y" x
; S+ V' v  c% G0 ]% x! Aเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
$ j# }7 j9 j# E
# f. S6 }. x4 e: Rกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
! b6 f+ j9 u7 R
! \  ?3 O: p3 O- {1 [จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง1 e% [6 P6 F9 H: h/ y4 K$ N

% U; f1 H4 v& o9 d* q) Rโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
2 L% o3 j2 T# b! f3 O7 o. ~, X8 ?( g& l6 \4 k
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา# Q+ u0 T& X2 d+ a

" p7 ?. M- e$ V" t การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี& U7 I% k& Y; Z2 k: Z5 |
* v8 t9 H7 E) `5 m' [5 \0 i
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ " ?) B: F3 N7 P$ b4 W
( |" l* i% W. l" _
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
' G  R* w% k8 X$ o4 f; |. U3 n. L; n- \
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย/ L& l) f5 d' U) L/ @7 m* J
( Q6 A+ t4 \' J4 ]$ G: `* K

. M5 r7 n' g- f7 ~* b# |- `- _1 ^
8 L) t( i8 P" \- ~การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย5 v4 w* w4 X; J& E: u
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
7 A: |3 v1 n  b( r2 N4 _
1 U7 }2 c3 q. \1 b* T& w$ S. {ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
3 H$ @0 b8 d! t1 U  y5 B
0 j$ u$ E) @) `6 P8 G3 {8 oจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้0 @; E1 f- h2 \" g

. v7 {& g. V' Y* s. [% G' g; Rเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน& P' ?" `- m9 @: N2 Z
" U6 w( h8 v" _% Z, K$ m# }
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
$ h" R; v: f5 _3 j1 y8 h
, Y$ }8 m. T( I6 w* I% T7 Z+ `) Lมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
1 I5 i* s9 x, _' q) o) s  C๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ6 \1 F, f5 v& t) R
3 J6 d" y! y. Z. Q; |$ C& N
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ. m2 B9 Z5 t9 E. A; r

+ V/ g" m* \( Z) l. i5 jประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี  e: `9 f' ]9 t
) h1 v4 K# |( \% o. r$ u
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
" ]& X8 X2 `3 N0 E4 Z- E4 ?* V. C: K* q( w, F' q. l
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
& S+ m: I! C5 d; L% Y8 K$ J
. r, v4 x1 n! ]7 Q! v0 d1 Z; _" D: u
  |% l+ @4 D; y3 ?
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
# _0 k* v" Y6 P3 Nหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
  f5 K* W; `" t& [5 u. ~
- z3 h8 T8 T( u9 jหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้5 P2 E0 q: o- y6 k$ I8 t% Z
' P+ p# |* t4 E' R1 N3 n% y
หลักการ ๓
( E6 V9 H8 n& b0 w& a๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
/ G+ t. m: z# U$ ~3 f1 pความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม' |$ B, Y6 x! v# C# t3 t6 p8 N- Q
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ ; }# h  k; S& ?
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม! [5 w; C8 d; J, g- m9 n' P! _
& R1 Q: c( k, J; @0 `% v% m  ?
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ1 C. M8 C* K+ I9 Z
& U0 p* x! m5 p- a; W
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม- c# _" j% c# q' [
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ2 {% N, C) c, {- C
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
; ?: S$ K$ z5 L2 j+ S( K% y8 y9 @% K" f! h" Z2 i) Y9 n. C% G
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่, a1 M5 d; @2 b4 U) k+ @, I

( N& K8 x6 m, q# H! J1 g+ s๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)' N& g1 X/ s# t7 ?: E8 x0 d
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
" G3 b* n1 P/ ]# H8 ?8 d๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)$ d+ _* D  R: ^- e4 n& O$ o- B3 O
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ% {, M3 o2 T$ j
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
1 f  d" ]: O: T9 y) J
7 A7 p6 \. B* xอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
5 c- {% v9 y1 _- k, b3 e) [( J" G+ J) i# A- f! Y  ^# p
อุดมการณ์ ๔
) k; X; {* W/ J9 B) a' x๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
9 O3 ?  H: }4 n3 d๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
/ V, d* t' f6 n: i๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ/ b+ _0 B- ^. V
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
' @/ {! x- l2 ]; D
- l0 }5 M& N1 d$ uวิธีการ ๖
5 d2 a0 z/ V  X# {: Y+ r๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร, @" {- A0 k0 ?0 {
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
9 f# D5 G# O% @: A0 @; \) u๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม0 z, J4 }+ @- I/ w
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
8 q7 ~8 Q  l; Y# J0 ^! O2 }; i๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
" B+ o* i! d# `8 z4 ?- C3 ~๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
8 H) Z* M! `6 {, p% Z; x+ m1 Y( wภาพที่ดี
; p* I! ~5 y5 d# I
* y% K( R, L7 [5 \ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
! _! D6 }4 @& D& r5 w: c# f8 g3 s. }: r& J
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/