วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
: c# s% K: _1 Y/ C+ }+ A- N& I3 y, p
7 T; z. k" d# ]2 U
6 @- h" S/ X" e% \! m' @* N0 k
+ ^* q% }- y. p: d# [; h" R/ G8 bความหมายวันมาฆบูชา
- F1 ]1 j6 V, fวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
! P9 ]# h" |% a1 }  p0 h* z: Z, N6 \7 R6 s, U* \+ y( G
ความสำคัญวันมาฆบูชา
6 i2 E& i! P6 K" r9 C: \) Z6 ^วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
" p% Z; s$ ~2 r( \! O. F  Z0 j
+ M/ `5 r1 o7 {ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
; n/ h* C& s5 i, l" C0 P5 L1 J1 y* v. x+ h" K" y, O1 C
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
6 ], \3 p0 C; |0 s7 T* ~; n. _1 X$ ]! l! j" E3 b  J
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา+ v2 r" V' B; n9 z1 m: a
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
4 l1 b3 J. s- v# U. [+ A0 N3 {
1 B% e; O( g) w4 v& W0 z) j/ ^/ z๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
: H/ w/ z7 {& M: G6 x: _: m0 |, q* K& C8 b  b8 K& ~, Q6 K7 O
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
+ [! x& W% o/ l& I" Z. w! h+ X4 a' c# ]) i7 H) k
"จาตุร" แปลว่า ๔ 5 Z( X/ g$ Q8 n4 J8 L" X
"องค์" แปลว่า ส่วน
$ M6 c# t& q' ^"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
; d& S# L, u4 N2 R; rฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ0 ^& k/ G: i% E" g+ g# h2 T# M
: \3 h- ]6 y8 w& L0 I1 l
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย9 S$ N4 C+ I8 e( b$ m7 K

4 B1 M& J$ s+ g* b2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
  Z9 v3 m2 v3 m% k: M) F: K
! D5 O6 D, l* e6 T3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์" g1 Z% N9 b0 X) y6 S9 `( h8 C
  ?1 r% T" M1 |9 d# U) K
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
* P. v! _+ r0 N& C* ?" t1 \- b9 o0 I
ประวัติวันมาฆบูชา" O9 u7 I' y- A8 N+ C2 [' L! U% G$ T8 w

, x6 b$ g1 |3 L/ uมูลเหตุ! {" X: P2 |/ A1 k
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 3 b; x1 V. }+ G0 q
8 p3 p: v/ ?4 F# w
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
9 A* Z( D/ w* E  e( n9 D  ]8 q& D7 _) h* `
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
. y/ f" S: B/ |0 v& T: m* z$ K5 Z: @/ @! S* a. |
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
. `/ N3 H. e$ L# P. s* ^9 `. ]% v0 Z0 B
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
8 r$ \' R' s# m9 N
" N) @; d% b8 ]กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
; x  ^8 _9 d2 |/ b6 _0 W) Q. o8 W! [" Y9 M* Z) u2 l+ r
  T  Z* i/ o7 e* Q

) X1 i$ t* d8 z/ ?$ p6 xโอวาทปาฏิโมกข์ 7 Q5 M  L& W0 j' B5 {* s
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก3 G) v2 G0 g, C* F2 H2 V
0 @1 X0 N0 {/ s& {; `( @
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)4 I# Z# O1 C) b1 }1 [/ [
' Z6 G# H4 N9 ?) Y
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
/ v# R( Y6 `0 nสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
' {8 q/ Z+ P4 L! g0 i* aขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา$ x! H, Y; \. @# L( E
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
4 T" \; o- ?9 u5 U% m9 Yน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
1 b# Q- n# F- X, `$ vสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ3 W; R. j; v, c7 D9 [* n
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร% A$ ^8 F* L. o: G. E' ^+ n
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
4 l9 G* s# w' gอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ  e: ?& w& e: x+ @' Q) _* ?
2 F6 N/ m+ a2 i' n; J' {
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน6 Y& U( z6 v  O: F$ ?0 I

+ C  e4 d1 s) u9 tอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
# q$ B. e; P3 x: I" i# c2 W8 ?  Q" i9 L. p
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส; g; t. V; K8 }6 S. g  x, T; ?
+ p# l. d. O5 E6 F
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
# J* x  K% P, w% ?' e  @
& a3 e3 `- ~* F  \' ?, [4 Z4 }: r; bพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
  A) ]1 _, z4 Y. u: _0 |+ w8 P; w9 \
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง2 T- l9 w1 o$ W. E
) c# l! f0 B+ {) ^
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
$ b" o( e. P% K" f5 \: S( e, V
3 b. t, H* Q. ^/ \' P$ }) [" q  r+ S6 `วัดเวฬุวันมหาวิหาร
% t4 F4 O' M. ~2 I0 S"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
& _/ ~+ {6 ^- p. [! L4 h
; M" ?* L+ K* |4 y! o0 w# c( sพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
$ f0 M( m, R/ l, }7 O  |2 E& _& g" }, Y" {
! c/ I+ p3 q5 y$ T
6 O# ?( F1 d) a3 R1 l" M; J
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
+ W5 _. j( K& ]1 {. Hเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
  b7 w0 V. d; [, I3 ?" F+ V% u( H5 E! I
% j- X( J8 T! c- b  ~สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
7 {4 r. o7 j+ E. D8 U* A
+ Z) ^& ?& z9 G, o; E8 wพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน/ D% ^/ e' x0 o" v, ]

' M1 T% R) ?" L9 v9 P+ L2 Vวันมาฆบูชา
( E6 V$ A4 W4 S7 q: t0 M/ Q
3 Y5 r/ V1 C0 H( wวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน' L+ K% u- q2 t( e( C
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม1 q5 |% g. ]" P; F$ d! Y+ I' V3 V
: {7 v# o; y- g* b8 ~. v% I" e5 @
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
8 @3 T# {$ N( O8 Q1 g6 f
( @7 E) m, ?) Q6 _แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง! @: P0 d, W0 W0 [9 N: G

- F) ]4 @" R, h7 x0 S9 yเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
% d/ K( P0 y- L1 x1 }/ s
  [& _, @/ X7 P  Lได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
+ E& S" @0 m4 u; T9 b) N2 x. P! q+ K2 W/ M4 d$ C
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่# t2 c' |( d/ }, ^

. d. F* G, r6 j# o% O8 p; oในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
- A7 b) K2 ~9 a9 J4 Z% ]8 U/ L
1 P0 ?0 j5 |6 f- ?9 K: q$ rแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
% o9 J. J. {$ T% A2 [9 m, d6 b5 z: O- O! L2 m
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก3 @* r1 ]1 e- p6 t5 U# }2 z

7 w2 p* n1 r: r3 T! hโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
" f4 i7 S. {  X! S
5 g8 \6 v9 k5 G/ c& n7 `/ R& v+ J5 cจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน2 h3 q* Q% L+ r) X9 O. b) z5 {
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม& }0 p( U3 X  O4 x' W& x
5 H. n! C. j( O8 W, C5 h" b, ~7 E" B, r) l
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
- L/ B! Q; `! ]. c" i2 K/ I, t
+ B/ I5 ]+ z" p1 p5 r3 Gๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)( z( D2 ?  J* I/ t8 ^. Z7 O3 p. s
# F: y9 o1 i1 p# i
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต). }3 m/ R4 m1 U9 m
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
% f0 P) ]7 T; y
+ O) U. q$ k) B: G' x1 U7 Xจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
, c: G2 F) `9 `0 v2 e. {9 u( u- s0 q  E5 y. l: |) g% L2 v
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
+ @  V) {. X6 D( a" A
) u% d# c% L# C! ?$ Aในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ! Y" h" C4 |9 s7 w  C& Q

0 Z& e: e3 e1 [; S$ Rเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ+ r) ~/ @( S9 J# l8 ~
' q* v1 C: p! r' q( b% ?
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน( t* i: P5 {2 w9 D( V9 ~" w+ P8 l' w" E

* s3 Q4 _1 ?% Kจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง) y3 J* s, J4 q' X1 N

( T+ ~, U' k! r6 ]โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
# N2 |! y+ f* J' H  ~0 u- u) A
# c6 v6 ^3 g7 b2 y; w: p5 |7 qกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา8 c0 B  m& g: d8 I% P/ k% E

( G2 v1 |6 b$ \6 O. K8 r4 X การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
  _6 `1 Y6 k& @( c2 N
. z0 }& b6 w- Pเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
4 L: g6 L5 G3 v: o8 {& I4 p0 }' F+ K$ j$ I2 Y" g
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี0 Q9 n/ ?" L1 [

' v( Q8 {, }. c. `8 a9 sขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
/ y; v1 X/ a, r9 V- D, T$ [& f3 ?, l. i
) n7 Q1 A( \) G6 x$ H" a
/ Y6 L& V+ {  E
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
8 O  L) b+ c  J9 n* |+ Q- Jพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่" }  @$ Z0 }, o

$ u3 p' w4 j7 O) aได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
" A. z3 M4 E* y7 S" W3 _  X6 b$ r9 U9 S7 W% I8 a2 [1 N- Q
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
* _( x' |, x: o2 t* n- v# ~4 Z5 `$ g) O1 e6 I
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
% l' d4 p6 _4 a+ y8 T) L+ Y; D0 J
' u1 B% n* u- x6 Wในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
8 T2 `. o: ~( k" o, M& R1 s8 i6 D" K  {2 e
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
/ G2 c1 s* P6 d# F+ l๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ6 I6 C7 j$ K, P2 {. e* O) r
# D; E& y4 f9 p6 K! O
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
% Z( x* z3 ?0 W5 `3 Q9 u; T8 e/ O  y. n3 c0 d3 P) a
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี  K$ ~3 N4 a9 C) R

  x) P% O4 u$ q* D% d: Bในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
5 R8 R3 s# {# t5 t
7 E1 S3 p9 i0 B$ W. o% _อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔7 L8 e! Q; e4 g- S

  `& y! @) k, Q& p
" L, _( ]6 b9 C( T6 q+ L. ]& Y1 H  ~( [* E; g/ B$ S; f
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
* ^( x  G0 y- N& S7 lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย - ~! l9 d- M* d3 u
/ P: o& Q" U9 L& H
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
  I* v" |3 L9 Q2 @
' h! n1 w% s5 Fหลักการ ๓0 ?3 G! K% V  I2 b% X: I7 O0 Z
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
  v- F# R. v! X1 A! d$ ?0 D' F; jความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
( {9 b9 ]* J, v" a0 `/ T7 Iความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
( J4 s; x; E7 o: P# j- Yความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม7 Y$ B- P! P7 |( G; q1 A" r

- K6 T) g2 G" d* x7 ?๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ# {# p' ^* D% u, z8 r
# D* a0 r7 H9 q. s. x, f4 |& M
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
8 v; u) c: p3 K0 H  Oการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ) \, u& K! K* r, [
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
3 ^% f) e% z8 O# }0 m. \/ t
' \2 H" b9 F# j  [+ z' I- |% `๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่0 h4 b* n% z+ Q) {( Z

# E  V1 f6 z( g) W๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
& f7 @+ |6 y% ^3 F๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
  {& r) l/ g, j, L% a๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
# [$ S# u' z) b% @! I- q๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
& H: K. x+ y0 Y; B2 ]% f๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล % w! P  I' j. u6 z3 ]

% p1 D6 o- e) {' kอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง1 a" S3 V4 `/ u# X/ a
- ]0 J8 a1 j; n& [% J% P: O
อุดมการณ์ ๔
6 W& L7 N$ O8 g' p" y0 b$ `๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
; e% [# U; L, V9 C+ @9 e" E2 r๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
( X# Z1 @4 p4 b, a/ W. T๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ9 c' A5 F* z) M) O( s. v2 t
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘% \: \' G2 f, J, i5 B0 J

5 G6 R8 J: h- e4 I9 s$ `วิธีการ ๖
; |5 R" a: g+ l, ]% |๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
4 Q* i/ b$ F$ `2 e7 `* a5 K+ V. P) P๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น* X' L6 }! O% r1 K3 ]
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม3 l7 `  g, n$ u! y
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ; h; l. d( |) T8 s1 F
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
9 A$ [- U, g, e6 v* t' K) m๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ( T* a( o. h  q( ~: F1 k" q
ภาพที่ดี
' @7 W7 L8 j, A, h; Y& a7 k! Y0 }. Y0 e5 D' d! k: `% f
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php& N4 w! k4 U+ ^3 f

) d: K2 E1 \2 U( }! B2 I6 P4 n3 b( y7 Uที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/